מנחם־מענדל פֿון װאַרשע צו זן װײַב שײנע־שײנדל
אין כּתרילעװקע
20
לזוגתי היקרה הצנועה החכמה מרת שײנע־שײנדל שתחי'!
ראשית בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ב"ה בקו החײם והשלום. השם"
יתברך זאָל העלפֿן מען זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס מיט
־ בשׂורות טובֿות ױשועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן,
וה שנית זײַ ױסן, זוגתי היקרה, אַז איך פֿאָר קײן װױן אסײרצה־השם
גאָר אָן אַ שום תּירוץ אױפֿן קאָנגרעס, און ניט אַליײן ― איך פֿיר מיט זיך אַ
פֿאַרטיקן אַן אױיסגעאַרבעטן פּלאַן פֿאַר ארץ־ישׂראל, אַ סך גרעסערן און אַ סך
בעסערן פֿון יענעם פּלאַן, װאָס איך האָב דיר געהאַט געשריבן ועגן אַנגאָלע,
ארץ־ישׂראל, פֿאַרשטײסטו מיך, איז ניט אַנגאָלע. אַנגאָלע איז אַנגאָלע, און
ארץישׂראל איז ארץ־ישׂראל. דער נאָמען אַלײן איז שױן גענוג, אַז אַ ייִדיש האַרץ
זאָל װערן אָנגעװאַרעמט און אױפֿגעקאָכט און עס זאָל פֿאַרצאַפּלט װערן פֿון
בענקעניש און פֿאַרברענט וערן פֿון חרפּה פֿאַר זיך אַלײן, אַז אַלע פֿעלקער האָבן
אַ הײם, נאָר מיר שלעפּן זיך אַרום װי די בעטלערס אױף פֿרעמדע חתונות, קלױבן
די ברעקלעך אונטערן טיש, װאָס דאָס פֿאַרגינט מען אונדז אױך ניט און מען
יאָגט אונדז מיט הינט און מיט שטעקנס און מיט שטײנער ― גװאַלד געשריגן!
נעם די באָלגאַרן, די סערבן, די מאָנטענעגערער אַפֿילו, װער זענען זי קעגן
אונדז? פּאַסטעכער, גראָבע יונגען, װילדע מענטשן, ― זענען זײ זיך מפֿקיר,
מוסר"נפֿש יעדער פֿאַר זײַן לאַנד, לײגן אַװעק די לעצטע בני־יחידים און פֿאַרי
זעצן דאָס לעצטע קישעלע ― און מיר? די עלטסטע פֿון אַלע פֿעלקער, די
אױסדערװײלטע בײַ גאָט, װײַז מיר װאָס האָבן מיר ביז אַהער ― שױן באַלד צװײ
טױזנט יאָר ― געטאָן פֿאַר אונדזער לאַנד, פֿאַר ארץ־ישׂראל? אַ װערטעלע
אױסצורעדן א―ר―ץ"י―ש―ר―א―ל! דאָס לאַנד פֿון ישׂראל! אונדזער אײגן לאַנד,
װוּ עס ליגן באַהאַלטן אונדזערע אָבֿות־אַבֿותינו, װוּ מיר האָבן געהאַט אונדזער
בית־יהמיקדש, אונדזערע כּהנים און לױים, אונדזער אָרגל, אתנדזערע נבֿיאים,
אונדזערע מלכים, מלכי בית־דוד ― נײן! קענסט דיר זאָגן װאָס דו װױלסט, עס
װועט זיך בײַ קײנעם ניט עפֿענען אַ מױל, אַפֿילו בײַ די גרעסטע שׂונאים
און223
|
|
mnHm-mendl fun varshe tsu zn vayb sheyne-sheyndl
in KTrilevke
20
lzugosi hikrh htsnueh hkhokhme mores sheyne-sheyndl shTHi'!
reyshes bin ikh dir moydiye, az ikh bin b"h bku hakhayem uhshlum. hashem"
yisborekh zol helfn men zol tomed horkhn eyns fun dos andere nor guts mit
- bsures toyves oyshueuT unHmuT btokh klaleyshr#l ― omeyn,
uh sheynes zay oysn, zugosi hikrh, az ikh for keyn voyn #seyrtsh-hshm
gor on a shum teyrets oyfn kongres, un nit alyeyn ― ikh fir mit zikh a
fartikn an oyisgearbetn plan far #rts-yisroel, a sakh gresern un a sakh
besern fun yenem plan, vos ikh hob dir gehat geshribn uegn angole,
#rts-yisroel, farshteystu mikh, iz nit angole. angole iz angole, un
#rtsyisroel iz #rts-yisroel. der nomen aleyn iz shoyn genug, az a yidish harts
zol vern ongevaremt un oyfgekokht un es zol fartsaplt vern fun
benkenish un farbrent uern fun kharpe far zikh aleyn, az ale felker hobn
a heym, nor mir shlepn zikh arum vi di betlers oyf fremde khasenes, kloybn
di breklekh untern tish, vos dos fargint men undz oykh nit un men
yogt undz mit hint un mit shtekns un mit shteyner ― gvald geshrign!
nem di bolgarn, di serbn, di montenegerer afile, ver zenen zi kegn
undz? pastekher, grobe yungen, vilde mentshn, ― zenen zey zikh mafker,
muser"nefesh yeder far zayn land, leygn avek di letste bni-yekhidem un fari
zetsn dos letste kishele ― un mir? di eltste fun ale felker, di
oysderveylte bay got, vayz mir vos hobn mir biz aher ― shoyn bald tsvey
toyznt yor ― geton far undzer land, far #rts-yisroel? a vertele
oystsuredn #―r―ts"i―sh―r―#―l! dos land fun yisroel! undzer eygn
land,
vu es lign bahaltn undzere oBuT-avoyseynu, vu mir hobn gehat undzer
bes-ihmikdsh, undzere kohanem un loyim, undzer orgl, #Tndzere neviyem,
undzere melokhem, malkhey bes-dud ― neyn! kenst dir zogn vos du voylst, es
vuet zikh bay keynem nit efenen a moyl, afile bay di greste sonem
uN223
|
מנחם־מענדל פֿון װאַרשע צו זן װײַב שײנע־שײנדל
אין כּתרילעװקע
20
לזוגתי היקרה הצנועה החכמה מרת שײנע־שײנדל שתחי'!
ראשית בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ב"ה בקו החײם והשלום. השם"
יתברך זאָל העלפֿן מען זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס מיט
־ בשׂורות טובֿות ױשועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן,
וה שנית זײַ ױסן, זוגתי היקרה, אַז איך פֿאָר קײן װױן אסײרצה־השם
גאָר אָן אַ שום תּירוץ אױפֿן קאָנגרעס, און ניט אַליײן ― איך פֿיר מיט זיך אַ
פֿאַרטיקן אַן אױיסגעאַרבעטן פּלאַן פֿאַר ארץ־ישׂראל, אַ סך גרעסערן און אַ סך
בעסערן פֿון יענעם פּלאַן, װאָס איך האָב דיר געהאַט געשריבן ועגן אַנגאָלע,
ארץ־ישׂראל, פֿאַרשטײסטו מיך, איז ניט אַנגאָלע. אַנגאָלע איז אַנגאָלע, און
ארץישׂראל איז ארץ־ישׂראל. דער נאָמען אַלײן איז שױן גענוג, אַז אַ ייִדיש האַרץ
זאָל װערן אָנגעװאַרעמט און אױפֿגעקאָכט און עס זאָל פֿאַרצאַפּלט װערן פֿון
בענקעניש און פֿאַרברענט וערן פֿון חרפּה פֿאַר זיך אַלײן, אַז אַלע פֿעלקער האָבן
אַ הײם, נאָר מיר שלעפּן זיך אַרום װי די בעטלערס אױף פֿרעמדע חתונות, קלױבן
די ברעקלעך אונטערן טיש, װאָס דאָס פֿאַרגינט מען אונדז אױך ניט און מען
יאָגט אונדז מיט הינט און מיט שטעקנס און מיט שטײנער ― גװאַלד געשריגן!
נעם די באָלגאַרן, די סערבן, די מאָנטענעגערער אַפֿילו, װער זענען זי קעגן
אונדז? פּאַסטעכער, גראָבע יונגען, װילדע מענטשן, ― זענען זײ זיך מפֿקיר,
מוסר"נפֿש יעדער פֿאַר זײַן לאַנד, לײגן אַװעק די לעצטע בני־יחידים און פֿאַרי
זעצן דאָס לעצטע קישעלע ― און מיר? די עלטסטע פֿון אַלע פֿעלקער, די
אױסדערװײלטע בײַ גאָט, װײַז מיר װאָס האָבן מיר ביז אַהער ― שױן באַלד צװײ
טױזנט יאָר ― געטאָן פֿאַר אונדזער לאַנד, פֿאַר ארץ־ישׂראל? אַ װערטעלע
אױסצורעדן א―ר―ץ"י―ש―ר―א―ל! דאָס לאַנד פֿון ישׂראל! אונדזער אײגן לאַנד,
װוּ עס ליגן באַהאַלטן אונדזערע אָבֿות־אַבֿותינו, װוּ מיר האָבן געהאַט אונדזער
בית־יהמיקדש, אונדזערע כּהנים און לױים, אונדזער אָרגל, אתנדזערע נבֿיאים,
אונדזערע מלכים, מלכי בית־דוד ― נײן! קענסט דיר זאָגן װאָס דו װױלסט, עס
װועט זיך בײַ קײנעם ניט עפֿענען אַ מױל, אַפֿילו בײַ די גרעסטע שׂונאים
און223
|