מנחס־מענדל פֿון װאַרשע צו זײן װײַב שײנע־שײנדל
אין כּתרילעװקע
19
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה מרת שײנע־שײנדל שתחי"
ר א שי ת בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ברוך:השם בקו החײם והשלום,
השית"ב זאָל העלפֿן מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס מיט
בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן.
וה שנית זײַ װיסן זוגתי היקרה, אַז דײַנע כּתרילעװקער ציוניסטן האָבן
אַ גרױסן טעות, אױב זײ מײנען אַז איך האָב מיך ,איבערגעקערט", געװאָרן פֿון
אַ ציוניסט אַ טעריטאָריסט. װאָס איז שײך? איך בין קײן מאָל ניט געװען ניט
קײן ציוניסט און ניט קײן טעריטאָריסט. איך בין אַלע מאָל געװען אַ ייִד און
אַ ייִד װעל איך בלײַיבן... און כאָטש איך טראָג ניט אױף זיך דעם שטעמפּל ציון
און אױף מײַן שטערן איז ניט אָנגעצײכנט קײן מגן"דוד, פֿון דעסטװעגן האָסטו
מורא, אַז איך פֿאָר ניט גלײַך מיט אַלע ציוניסטן אױפֿן קאָנגרעס קײן װין?
װאָרעם איך, אַז איך דערהער דאָס װאָרט ,ציון" אָדער אירושלים" כאַפּט מיך
אַװעק דער רוח. עס טוט מיך אַ ברען און עס נעמט מיך דורך אַ בענקעניש נאָך
אונדזער אַלטער הײם און נאָך אונדזער מלוכה, און מײַן נשמה לעכצט, גײט
אױס, חלשט נאָך װאָס ניט איז, אַבי אַן אײגנס, כאָטש אַן אײגענעם ייִדישן
גאָראָדאָװאָי, כאָטש אַן אײגענעם, אַ ייִדישן פּאַספּאָרט מיט ייִדישע אותיות אָפּגעדרוקט:
;זה הפּספּורט שײך להרבנו מהר"ר מנחם־מענדל מארץײשראל". אױ, ױ דער"
לעבט מען דאָס! און אין דער אמתן אַרײַנגערעדט, למאַי זאָלן מיר זיך נאַרן?
לאָז מען אונדז געבן דרײַצן אַנגאָלעס מיט אַכצן גאַלװיסטאָנס מיטן גאַנצן לאַנד
אַמעריקע אַפֿילו לאָז מען אונדז אַװעקשענקען, װעלן מיר עס דען אַװעקגעבן
פֿאַר אײן שטיקעלע ערד אין ארץ־ישׂראל? ס'איז דאָך נאַריש! װאָס װעלן מיר
טאָן, למשל, מיטן ירושלים עירך ברחמים תשוב? און מיטן ותחזנה עינינו
בעזובך לציון, װאָס מיר זאָגן דרײַ מאָל אין טאָג בײַם דאַװנען? צי אַ שטײגער,
װאָס װעט זײַן מיטן ובנה ירושלים עיר הקודש(, װאָס אינעם בענטשן 1 אױסמעקן?
אַרױסװאַרפֿן? טאַקע אַ יושר! ― נײן, זוגתי היקרה, ניטאָ קײן נענטערס פֿאַר
אונדז װױ ארץ־ישׂראל. אי איך לײג אײַן ― זאָגסטו ― די װעלט פֿאַר אַנגאָלע?
216
|
|
mnHs-mendl fun varshe tsu zayen vayb sheyne-sheyndl
in KTrilevke
19
lzugosi hikrh hkhokhme htsnueh mores sheyne-sheyndl shTHi"
r# shi T bin ikh dir moydiye, az ikh bin borekh:hashem bku hakhayem uhshlum,
hshiT"b zol helfn m'zol tomed horkhn eyns fun dos andere nor guts mit
bsures toyves yeshues unHmuT btokh klaleyshr#l ― omeyn.
uh sheynes zay visn zugosi hikrh, az dayne KTrilevker tsyunistn hobn
a groysn toes, oyb zey meynen az ikh hob mikh ,ibergekert", gevorn fun
a tsyunist a teritorist. vos iz shayekh? ikh bin keyn mol nit geven nit
keyn tsyunist un nit keyn teritorist. ikh bin ale mol geven a yid un
a yid vel ikh blayibn... un khotsh ikh trog nit oyf zikh dem shtempl tsiyen
un oyf mayn shtern iz nit ongetseykhnt keyn mgn"Doved, fun destvegn hostu
moyre, az ikh for nit glaykh mit ale tsyunistn oyfn kongres keyn vin?
vorem ikh, az ikh derher dos vort ,tsiyen" oder irushlim" khapt mikh
avek der ruekh. es tut mikh a bren un es nemt mikh durkh a benkenish nokh
undzer alter heym un nokh undzer melukhe, un mayn neshome lekhtst, geyt
oys, khalesht nokh vos nit iz, abi an eygns, khotsh an eygenem yidishn
gorodovoy, khotsh an eygenem, a yidishn pasport mit yidishe #oysyes opgedrukt:
;zh hpspurt shayekh lhrbnu mhr"r mnHm-mendl m#rCeyshr#l". oy, oy der"
lebt men dos! un in der emesn arayngeredt, lemay zoln mir zikh narn?
loz men undz gebn draytsn angoles mit akhtsn galvistons mitn gantsn land
amerike afile loz men undz avekshenken, veln mir es den avekgebn
far eyn shtikele erd in #rts-yisroel? s'iz dokh narish! vos veln mir
ton, lemoshl, mitn yerushelayem eyrkh brakhomem Tshub? un mitn uTkhaznh eyninu
bezubkh ltsyun, vos mir zogn dray mol in tog baym davnen? tsi a shteyger,
vos vet zayn mitn ubnh yerushelayem ir hkudsh(, vos inem bentshn 1 oysmekn?
aroysvarfn? take a yoysher! ― neyn, zugosi hikrh, nito keyn nenters far
undz voy #rts-yisroel. i ikh leyg ayn ― zogstu ― di velt far angole?
216
|
מנחס־מענדל פֿון װאַרשע צו זײן װײַב שײנע־שײנדל
אין כּתרילעװקע
19
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה מרת שײנע־שײנדל שתחי"
ר א שי ת בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ברוך:השם בקו החײם והשלום,
השית"ב זאָל העלפֿן מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס מיט
בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן.
וה שנית זײַ װיסן זוגתי היקרה, אַז דײַנע כּתרילעװקער ציוניסטן האָבן
אַ גרױסן טעות, אױב זײ מײנען אַז איך האָב מיך ,איבערגעקערט", געװאָרן פֿון
אַ ציוניסט אַ טעריטאָריסט. װאָס איז שײך? איך בין קײן מאָל ניט געװען ניט
קײן ציוניסט און ניט קײן טעריטאָריסט. איך בין אַלע מאָל געװען אַ ייִד און
אַ ייִד װעל איך בלײַיבן... און כאָטש איך טראָג ניט אױף זיך דעם שטעמפּל ציון
און אױף מײַן שטערן איז ניט אָנגעצײכנט קײן מגן"דוד, פֿון דעסטװעגן האָסטו
מורא, אַז איך פֿאָר ניט גלײַך מיט אַלע ציוניסטן אױפֿן קאָנגרעס קײן װין?
װאָרעם איך, אַז איך דערהער דאָס װאָרט ,ציון" אָדער אירושלים" כאַפּט מיך
אַװעק דער רוח. עס טוט מיך אַ ברען און עס נעמט מיך דורך אַ בענקעניש נאָך
אונדזער אַלטער הײם און נאָך אונדזער מלוכה, און מײַן נשמה לעכצט, גײט
אױס, חלשט נאָך װאָס ניט איז, אַבי אַן אײגנס, כאָטש אַן אײגענעם ייִדישן
גאָראָדאָװאָי, כאָטש אַן אײגענעם, אַ ייִדישן פּאַספּאָרט מיט ייִדישע אותיות אָפּגעדרוקט:
;זה הפּספּורט שײך להרבנו מהר"ר מנחם־מענדל מארץײשראל". אױ, ױ דער"
לעבט מען דאָס! און אין דער אמתן אַרײַנגערעדט, למאַי זאָלן מיר זיך נאַרן?
לאָז מען אונדז געבן דרײַצן אַנגאָלעס מיט אַכצן גאַלװיסטאָנס מיטן גאַנצן לאַנד
אַמעריקע אַפֿילו לאָז מען אונדז אַװעקשענקען, װעלן מיר עס דען אַװעקגעבן
פֿאַר אײן שטיקעלע ערד אין ארץ־ישׂראל? ס'איז דאָך נאַריש! װאָס װעלן מיר
טאָן, למשל, מיטן ירושלים עירך ברחמים תשוב? און מיטן ותחזנה עינינו
בעזובך לציון, װאָס מיר זאָגן דרײַ מאָל אין טאָג בײַם דאַװנען? צי אַ שטײגער,
װאָס װעט זײַן מיטן ובנה ירושלים עיר הקודש(, װאָס אינעם בענטשן 1 אױסמעקן?
אַרױסװאַרפֿן? טאַקע אַ יושר! ― נײן, זוגתי היקרה, ניטאָ קײן נענטערס פֿאַר
אונדז װױ ארץ־ישׂראל. אי איך לײג אײַן ― זאָגסטו ― די װעלט פֿאַר אַנגאָלע?
216
|