שײנע־שײנדל פֿון פֿתרילעװקע צו איו מאַן מנחס"מענדל
אין װואַרשע
14
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם־מענדל ב"י!
ערשטנס קם איך דיר צו מעלדן אַז מיר זענען דאָ אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער. צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי היקר, אַז די װאָס האָבן געלײענט
דײַן בריװ האָבן אױסגעבעטלט אַלע בײזע װױסטע פֿינצטערע חלומות, װאָס פֿאַר
אַ שנײַדערשן חשבון אָט דער כאַסקל קאָטיק דײַנער האָט אונדז געמאַכט! מען
האָט אױסגערעכנט, אַז מ'זאָל צאָלן װי ער װיל און מ'זאָל צורעכענען פּראָצענטן,־
װועט אױסקומען אַז מ'װעט באַדאַרפֿן אײַנצאָלן צװײ מאָל אַזױ פֿיל און אפֿשר דרײ
מאָל אַזױ פֿיל וױפֿל מ'װעט אַ מאָל אַרױסנעמען, און װעט מען עס דערלעבן
אַרױסנעמען? אַ פֿאָלג מיך אַ גאַנג אין אַכצן יאָר אַרום! ס'איז אים גרינג אױס"
צורעדן אַכצן יאָר, אַכצן מכּות מײנע שׂונאים. װױ זאָגט די מאַמע: װאָרט אױף
פֿרײַטיק, װעסטו עסן אַ ראָסלפֿלײעל.. נײן, מענדל, אַז דו װעסט אים זען, דײַן
קאָטיק הײסט עס, זאָלסטו אים זאָגן אַז מיר זענען ניט אַזעלכע בהמות ױ ער
מײנט און מיר װעלן זיך ניט לאָזן פֿירן אין באָד אַרײַן און צאָלן און צאָלן װיפֿל
ער װעט הײסן. װאָרעם סך"־הכּל װאָלט ער געמעגט װיסן, אַז זינט כּתרילעװקע
איז אַ שטאָט, איז גאָר אַזױ פֿיל געלט ניט געװען, װיפֿל ער האָט אָנגערעכנט,
און אַפֿילו אַז ס'זאָל שױן זײַן, װאָלט מען געקענט געפֿינען דאָ בעסערע גע"
שעפֿטן װױ ער לײגט פֿאָר. און פֿאַר דער עצה װאָס ער גיט דעם פֿעטער
אַברהםמשה, ער זאָל צוװאַרטן עפּעס אַ יאָר הונדערט ביז די בעלײטובות װעלן זיך
דערמאָנען אים אַ מאָל אומקערן זײַנע פֿינפֿערלעך, זאָלסטו אים אָפּגעבן אַ
שײנעם דאַנק, טאַקע דײַן קאָטיקן הײסט עס, און זאָלסט אים פֿרעגן אױף אַ
טשיקאַװעסט, אַז ער איז יאָ אַזאַ בעל־יועץ, לאָז ער דיר געבן אַן עצה װאָס זאָל
דער פֿעטער אַבֿרהם־משה איצטער טאָן מיט זײַנע דרײַ טעכטער, װאָס אַחוץ
זײ זענען, צװישן אונדז רעדנדיק, אָנגעשטאָפּט מיט יאָרן, האָבן זײ נאָך קײן עין"
הרע אַזאַ זװקס, אַז זײ גײען אין גאַס װעט דיר קײנער ניט זאָגן אַז דאָס גײען
מײדלעך? ער זאָל זײ אײינזאַלצן, צי ער זאָל זײ פֿאַרקױפֿן אין חמץ? אַז קײן
198
|
|
sheyne-sheyndl fun fTrilevke tsu yu man mnHs"mendl
in vuarshe
14
lekoved baley hikr hkhokhem mufleg hngid hmfursm muhr"r mnHm-mendl b"i!
ershtns km ikh dir tsu meldn az mir zenen do ale got tsu danken
in bestn gezunt, gib got dos nemlekhe fun dir tsu hern oyf vayter nit
erger. tsveytns shrayb ikh dir, baley hikr, az di vos hobn geleyent
dayn briv hobn oysgebetlt ale beyze voyste fintstere khaloymes, vos far
a shnaydershn kheshbn ot der khaskl kotik dayner hot undz gemakht! men
hot oysgerekhnt, az m'zol tsoln vi er vil un m'zol tsurekhenen protsentn,-
vuet oyskumen az m'vet badarfn ayntsoln tsvey mol azoy fil un efsher drey
mol azoy fil uoyfl m'vet a mol aroysnemen, un vet men es derlebn
aroysnemen? a folg mikh a gang in akhtsn yor arum! s'iz im gring oys"
tsuredn akhtsn yor, akhtsn makes meyne sonem. voy zogt di mame: vort oyf
fraytik, vestu esn a roslfleyel.. neyn, mendl, az du vest im zen, dayn
kotik heyst es, zolstu im zogn az mir zenen nit azelkhe beheymes oy er
meynt un mir veln zikh nit lozn firn in bod arayn un tsoln un tsoln vifl
er vet heysn. vorem sakh"-hakl volt er gemegt visn, az zint KTrilevke
iz a shtot, iz gor azoy fil gelt nit geven, vifl er hot ongerekhnt,
un afile az s'zol shoyn zayn, volt men gekent gefinen do besere ge"
sheftn voy er leygt for. un far der eytse vos er git dem feter
abrhMmshh, er zol tsuvartn epes a yor hundert biz di baaleytubuT veln zikh
dermonen im a mol umkern zayne finferlekh, zolstu im opgebn a
sheynem dank, take dayn kotikn heyst es, un zolst im fregn oyf a
tshikavest, az er iz yo aza balyoyets, loz er dir gebn an eytse vos zol
der feter aBrhm-Moyshe itster ton mit zayne dray tekhter, vos akhuts
zey zenen, tsvishn undz redndik, ongeshtopt mit yorn, hobn zey nokh keyn eyn"
hore aza zvks, az zey geyen in gas vet dir keyner nit zogn az dos geyen
meydlekh? er zol zey eyinzaltsn, tsi er zol zey farkoyfn in khomets? az keyn
198
|
שײנע־שײנדל פֿון פֿתרילעװקע צו איו מאַן מנחס"מענדל
אין װואַרשע
14
לכּבֿוד בעלי היקר החכם מופֿלג הנגיד המפֿורסם מוהר"ר מנחם־מענדל ב"י!
ערשטנס קם איך דיר צו מעלדן אַז מיר זענען דאָ אַלע גאָט צו דאַנקען
אין בעסטן געזונט, גיב גאָט דאָס נעמלעכע פֿון דיר צו הערן אױף װײַטער ניט
ערגער. צװײטנס שרײַב איך דיר, בעלי היקר, אַז די װאָס האָבן געלײענט
דײַן בריװ האָבן אױסגעבעטלט אַלע בײזע װױסטע פֿינצטערע חלומות, װאָס פֿאַר
אַ שנײַדערשן חשבון אָט דער כאַסקל קאָטיק דײַנער האָט אונדז געמאַכט! מען
האָט אױסגערעכנט, אַז מ'זאָל צאָלן װי ער װיל און מ'זאָל צורעכענען פּראָצענטן,־
װועט אױסקומען אַז מ'װעט באַדאַרפֿן אײַנצאָלן צװײ מאָל אַזױ פֿיל און אפֿשר דרײ
מאָל אַזױ פֿיל וױפֿל מ'װעט אַ מאָל אַרױסנעמען, און װעט מען עס דערלעבן
אַרױסנעמען? אַ פֿאָלג מיך אַ גאַנג אין אַכצן יאָר אַרום! ס'איז אים גרינג אױס"
צורעדן אַכצן יאָר, אַכצן מכּות מײנע שׂונאים. װױ זאָגט די מאַמע: װאָרט אױף
פֿרײַטיק, װעסטו עסן אַ ראָסלפֿלײעל.. נײן, מענדל, אַז דו װעסט אים זען, דײַן
קאָטיק הײסט עס, זאָלסטו אים זאָגן אַז מיר זענען ניט אַזעלכע בהמות ױ ער
מײנט און מיר װעלן זיך ניט לאָזן פֿירן אין באָד אַרײַן און צאָלן און צאָלן װיפֿל
ער װעט הײסן. װאָרעם סך"־הכּל װאָלט ער געמעגט װיסן, אַז זינט כּתרילעװקע
איז אַ שטאָט, איז גאָר אַזױ פֿיל געלט ניט געװען, װיפֿל ער האָט אָנגערעכנט,
און אַפֿילו אַז ס'זאָל שױן זײַן, װאָלט מען געקענט געפֿינען דאָ בעסערע גע"
שעפֿטן װױ ער לײגט פֿאָר. און פֿאַר דער עצה װאָס ער גיט דעם פֿעטער
אַברהםמשה, ער זאָל צוװאַרטן עפּעס אַ יאָר הונדערט ביז די בעלײטובות װעלן זיך
דערמאָנען אים אַ מאָל אומקערן זײַנע פֿינפֿערלעך, זאָלסטו אים אָפּגעבן אַ
שײנעם דאַנק, טאַקע דײַן קאָטיקן הײסט עס, און זאָלסט אים פֿרעגן אױף אַ
טשיקאַװעסט, אַז ער איז יאָ אַזאַ בעל־יועץ, לאָז ער דיר געבן אַן עצה װאָס זאָל
דער פֿעטער אַבֿרהם־משה איצטער טאָן מיט זײַנע דרײַ טעכטער, װאָס אַחוץ
זײ זענען, צװישן אונדז רעדנדיק, אָנגעשטאָפּט מיט יאָרן, האָבן זײ נאָך קײן עין"
הרע אַזאַ זװקס, אַז זײ גײען אין גאַס װעט דיר קײנער ניט זאָגן אַז דאָס גײען
מײדלעך? ער זאָל זײ אײינזאַלצן, צי ער זאָל זײ פֿאַרקױפֿן אין חמץ? אַז קײן
198
|