מנחס־מענדל פֿון װאַרשע צו זײַן װײַב שײנע־שײנדל
אין כּתרילעװקע
3
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה מרת שײנע־שײנדל שתחי,
רא שית בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ברוךיהשם בקו החײם והשלום,
השם־יתברך זאָל העלפֿן מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס
מיט בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן
והשנית זײַ װױסן, זוגתי היקרה, אַז דאָס עגמת־נפֿש װאָס איך האָב פֿונעם
טערק איז אֵין־לשער! ממש איך עס ניט, איך שלאָף ניט, איך גײ אַרום אָן אַ
קאָפּ, מ'האָט זיך גענומען אױף אונדזער פֿעטער ישמעאל נעבעך, מװױל אים
דערגײן די יאָרן! שטעל דיר פֿאָר, אַזן דאָס סקעטאָריע, װאָס איך האָב דיר
געשריבן װעגן דעם, אַז די גאַנצע װעלט שטײט און קוקט אַרױס װאָס װעט
זײַן מיט דעם, אַז דאָס דאָזיקע סקעטאָריע איז געפֿאַלן! און װער מײנסטו האָט
דאָס אײַנגענומען? דװקא דער מלך ניקאָלאַי פֿון מאָנטענעגערע. עפֿעס טאַקע
נאָר משיחס צײַטן און גענוג! אַ מלך, גאָט זאָל ניט שטראָפֿן פֿאַר די רײד, װאָס
באַדאַרף הײצן די הרובע בײַם טערקישן סולטאַן, זאָלסטו זען װױײ שׂרים און
מלכים זענען געשטאַנען און געבעטן זיך בײַ אים, װױ מ'בעט זיך בײַ אַ גזלן
פֿריַער מיט גוטן:;צו װאָס טױג דיר סקעטאָריע? צו װעלכע גוטע יאָר דאַרפֿסטו
עס? נעם בעסער אין יד אַרײַן עטלעכע מיליאָן אָפּטרעטגעלט כּליזמן מ'נותנט,
װעסטו בעסער מאַכן, װאָרעם די הױכע פֿענצטער װעלן ניט דערלאָן, אַז אַ
קלײן מלוכהלע װװי מאָנטענעגערע זאָל זיך חלומען גאָר שטעט חרובֿ צו מאַכן
מיט מדינות אײַננעמען, מיט נאָך אַזעלכע זאַכן..* אַ קוק געטאָן אַז מיט גוטן
העלפֿט ניט, האָט מען אָנגעהױבן מיט בײזן, געשריבן נאָטעס, אַרוסגעשטעלט אױף
די ברעגעס פֿון אַלבאַניע, װױ איך האָב דיר שױן געהאָט געשריבן, עטלעכע
פֿײַנע שיפֿלעך מיט האַרמאַטן. הקיצור, ער איז ױיכער געװאָרן, דער מלף
פֿון מאָנטענעגערע, און גענומען זיך דינגען פֿאַרן מקח, אַ רענדל אַראָפּ. אַ
רענדל אַרױף, און עס האָבן אָנגעהױבן פֿליִען דעפּעשן, אַז עס האַלט שױן טאַקע
בײַ 20 מיליאָן, נאָר ער װיל 24! דערנאָך איז געװען אַ סלוך, אַז אַפֿילו ניט
קײן 20 מיליאָן און אַפֿילו ניט קײן 15 ― מ'װועט דאָס מאַכן װועלועלער, ―
9
|
|
mnHs-mendl fun varshe tsu zayn vayb sheyne-sheyndl
in KTrilevke
3
lzugosi hikrh hkhokhme htsnueh mores sheyne-sheyndl shTHi,
r# shiT bin ikh dir moydiye, az ikh bin bruXihshm bku hakhayem uhshlum,
hshm-yisborekh zol helfn m'zol tomed horkhn eyns fun dos andere nor guts
mit bsures toyves yeshues unHmuT btokh klaleyshr#l ― omeyn
vehasheynes zay voysn, zugosi hikrh, az dos agmesnefesh vos ikh hob funem
terk iz #�in-lsher! mamesh ikh es nit, ikh shlof nit, ikh gey arum on a
kop, m'hot zikh genumen oyf undzer feter Yishmoyl nebekh, mvoyl im
dergeyn di yorn! shtel dir for, azn dos sketorye, vos ikh hob dir
geshribn vegn dem, az di gantse velt shteyt un kukt aroys vos vet
zayn mit dem, az dos dozike sketorye iz gefaln! un ver meynstu hot
dos ayngenumen? davke der meylekh nikolay fun montenegere. efes take
nor moshiyekhs tsaytn un genug! a meylekh, got zol nit shtrofn far di reyd, vos
badarf heytsn di hrube baym terkishn sultan, zolstu zen voyey Qrim un
melokhem zenen geshtanen un gebetn zikh bay im, voy m'bet zikh bay a gazlen
fri�er mit gutn:;tsu vos toyg dir sketorye? tsu velkhe gute yor darfstu
es? nem beser in yad arayn etlekhe milyon optretgelt kleyzmn m'nuTnt,
vestu beser makhn, vorem di hoykhe fentster veln nit derlon, az a
kleyn mlukhhle vvi montenegere zol zikh kholemen gor shtet khorev tsu makhn
mit medines aynnemen, mit nokh azelkhe zakhn..* a kuk geton az mit gutn
helft nit, hot men ongehoybn mit beyzn, geshribn notes, arusgeshtelt oyf
di breges fun albanye, voy ikh hob dir shoyn gehot geshribn, etlekhe
fayne shiflekh mit harmatn. hakitser, er iz oyikher gevorn, der mlf
fun montenegere, un genumen zikh dingen farn mekekh, a rendl arop. a
rendl aroyf, un es hobn ongehoybn flien depeshn, az es halt shoyn take
bay 20 milyon, nor er vil 24! dernokh iz geven a slukh, az afile nit
keyn 20 milyon un afile nit keyn 15 ― m'vuet dos makhn vuelueler, ―
9
|
מנחס־מענדל פֿון װאַרשע צו זײַן װײַב שײנע־שײנדל
אין כּתרילעװקע
3
לזוגתי היקרה החכמה הצנועה מרת שײנע־שײנדל שתחי,
רא שית בין איך דיר מודיע, אַז איך בין ברוךיהשם בקו החײם והשלום,
השם־יתברך זאָל העלפֿן מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנס פֿון דאָס אַנדערע נאָר גוטס
מיט בשׂורות טובֿות ישועות ונחמות בתּוך כּללײשראל ― אָמן
והשנית זײַ װױסן, זוגתי היקרה, אַז דאָס עגמת־נפֿש װאָס איך האָב פֿונעם
טערק איז אֵין־לשער! ממש איך עס ניט, איך שלאָף ניט, איך גײ אַרום אָן אַ
קאָפּ, מ'האָט זיך גענומען אױף אונדזער פֿעטער ישמעאל נעבעך, מװױל אים
דערגײן די יאָרן! שטעל דיר פֿאָר, אַזן דאָס סקעטאָריע, װאָס איך האָב דיר
געשריבן װעגן דעם, אַז די גאַנצע װעלט שטײט און קוקט אַרױס װאָס װעט
זײַן מיט דעם, אַז דאָס דאָזיקע סקעטאָריע איז געפֿאַלן! און װער מײנסטו האָט
דאָס אײַנגענומען? דװקא דער מלך ניקאָלאַי פֿון מאָנטענעגערע. עפֿעס טאַקע
נאָר משיחס צײַטן און גענוג! אַ מלך, גאָט זאָל ניט שטראָפֿן פֿאַר די רײד, װאָס
באַדאַרף הײצן די הרובע בײַם טערקישן סולטאַן, זאָלסטו זען װױײ שׂרים און
מלכים זענען געשטאַנען און געבעטן זיך בײַ אים, װױ מ'בעט זיך בײַ אַ גזלן
פֿריַער מיט גוטן:;צו װאָס טױג דיר סקעטאָריע? צו װעלכע גוטע יאָר דאַרפֿסטו
עס? נעם בעסער אין יד אַרײַן עטלעכע מיליאָן אָפּטרעטגעלט כּליזמן מ'נותנט,
װעסטו בעסער מאַכן, װאָרעם די הױכע פֿענצטער װעלן ניט דערלאָן, אַז אַ
קלײן מלוכהלע װװי מאָנטענעגערע זאָל זיך חלומען גאָר שטעט חרובֿ צו מאַכן
מיט מדינות אײַננעמען, מיט נאָך אַזעלכע זאַכן..* אַ קוק געטאָן אַז מיט גוטן
העלפֿט ניט, האָט מען אָנגעהױבן מיט בײזן, געשריבן נאָטעס, אַרוסגעשטעלט אױף
די ברעגעס פֿון אַלבאַניע, װױ איך האָב דיר שױן געהאָט געשריבן, עטלעכע
פֿײַנע שיפֿלעך מיט האַרמאַטן. הקיצור, ער איז ױיכער געװאָרן, דער מלף
פֿון מאָנטענעגערע, און גענומען זיך דינגען פֿאַרן מקח, אַ רענדל אַראָפּ. אַ
רענדל אַרױף, און עס האָבן אָנגעהױבן פֿליִען דעפּעשן, אַז עס האַלט שױן טאַקע
בײַ 20 מיליאָן, נאָר ער װיל 24! דערנאָך איז געװען אַ סלוך, אַז אַפֿילו ניט
קײן 20 מיליאָן און אַפֿילו ניט קײן 15 ― מ'װועט דאָס מאַכן װועלועלער, ―
9
|