אַ זיע!
)לעצטער בריװ װאָס מנחם־מענדל האָט געשריבן פֿון יעהופּעצ(
לכּבֿוד ידידי היקר הנגיד המפֿורסם מחור"ר שלום־עליכם ב"י.
ראשית באתי להודיעכם, אַז איך בין ברוך'השם בקוֹ החײם והשלוסן
השם־יתברך זאָל העלפֿן, מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנט פֿונעם אַנדערן נאָר גוטס
מיט בשׂורות טובֿות ונחמות אױפֿן כּלל־ישׂראל, אָמן,
והשנית, הנה זײַט ױסן אַז איך בין אײַך געקומען זאָגן;אַדיע*, דאָס
הײסט, איך װיל מיט אײַיך זיך אָפּגעזעגענען, און אױף לאַנג, און, גאָט ױיסט,
אפֿשר אױף שטענדיק. אױף אײביק ― איך פֿאָר אַװעק, זאָלט איר װיסן, קײן
אַמעריקע? איז דערינען פֿאַראַן אַ סך טעמים, און דער עיקר איז: װאָס עס האָבן
זיך אױסגענומען פֿאַר מיר אַלע װאַסערן, פֿאַרשטאָפּט געװאָרן אַלע קװאַלן פֿון
פּרנסה, ניטאָ פֿאַר מיר קײן שום טועכץ אינעם דאָזיקן לאַנד, און דערצו פֿעלט
דאָס שטיקעלע הצלחה, װאָס אָן דעם גײט ניט קײן זאַך אױף דער װעלט! מילא,
פֿון די אַלע איבעריקע פּרנסות מײַנע מיט די אַלע עבֿודה־זרות װאָס איך האָב
איבערגעדינט און עס האָט ניט געפֿערדלט ― זענט איר אפֿשר גערעכט, איך בין
ניט קײן סוחר, קײן דרײער, קײן טענצער, גײ זײַ אַ נבֿיא, אַז צוליב האַנדלען
מיט דער װעלט מוז מען גאָר קאָנען טאַנצן, און אַפֿילו צו דער װיסטער פּרנסה
פֿון מעקלערײַ איז אױך גוט אַז מען קאָן טאַנצן.. מילא, װאָס זאָל איך טאָן, אַז
מ'האָט מיך פֿאָרט ניט געלערנט טאַנצן? האָב איך דערפֿאַר אַװעקגעװאָרפֿן אַלץ
געשעפֿטן און האָב זיך גענומען צו שרײיבערײ; איך האָב געמײנט, אַז דאָס אין.
דאָך אַװדאי אַ גרינגע פּרנסה, װאָרעם װאָס איזן דאָס פֿאַר אַ תּורה? מ'נעמט
אַ פּען און מישרײיבט! ובפֿרט נאָך ,מעשׂיות" שרײַבן ― דאָס האָב איך אַלין
געלײענט פֿון אַן ייִדישן שרײַבער, אַז ס'איז גאָר אַ נאַרישקײיַט... צום סוף לאָזט
זיך אױס, אַז אַפֿילו צו אַזאַ נאַרישקײט באַדאַרף מען אױך האָבן מזל! סאיז
נאָר אַ האַרצװײטיק! װיפֿל מעשׂיות די װעלט שרײַבט און מ'דרוקט זײ, און
מײַנע מעשׂיות װױל מען ניט דרוקן ― פֿאַר װאָס? לאָז מיך אַזױ װיסן בײז! פֿון
דער רעדאַקציע שרײיבן זײ מיר, אַז ס'איז;שאַרזש?, װאָס איז דאָס אַזעלכעס
שאַרזש ― װײס איך ניט, נאָר פֿאַרשטײן פֿאַרשטײ איך, אַז קײן אַנטיק איז דאָס
23
|
|
a zye!
)letster briv vos mnHm-mendl hot geshribn fun yehupets(
lekoved ididi hikr hngid hmfursm mHur"r shlum-elikhm b"i.
reyshes b#Ti lhudyekhm, az ikh bin borekh'hashem bku^oy hakhayem uhshlusn
hshm-yisborekh zol helfn, m'zol tomed horkhn eynt funem andern nor guts
mit bsures toyves unHmuT oyfn Kll-yisroel, omeyn,
vehasheynes, hnh zayt oysn az ikh bin aykh gekumen zogn;adye*, dos
heyst, ikh vil mit ayikh zikh opgezegenen, un oyf lang, un, got oyist,
efsher oyf shtendik. oyf eybik ― ikh for avek, zolt ir visn, keyn
amerike? iz derinen faran a sakh taymem, un der iker iz: vos es hobn
zikh oysgenumen far mir ale vasern, farshtopt gevorn ale kvaln fun
parnose, nito far mir keyn shum tuekhts inem dozikn land, un dertsu felt
dos shtikele hatslokhe, vos on dem geyt nit keyn zakh oyf der velt! meyle,
fun di ale iberike parnoses mayne mit di ale avoyde-zruT vos ikh hob
ibergedint un es hot nit geferdlt ― zent ir efsher gerekht, ikh bin
nit keyn soykher, keyn dreyer, keyn tentser, gey zay a novi, az tsulib handlen
mit der velt muz men gor konen tantsn, un afile tsu der vister parnose
fun mekleray iz oykh gut az men kon tantsn.. meyle, vos zol ikh ton, az
m'hot mikh fort nit gelernt tantsn? hob ikh derfar avekgevorfn alts
gesheftn un hob zikh genumen tsu shreyiberey; ikh hob gemeynt, az dos in.
dokh avade a gringe parnose, vorem vos izn dos far a toyre? m'nemt
a pen un mishreyibt! ubfrt nokh ,mayses" shraybn ― dos hob ikh alin
geleyent fun an yidishn shrayber, az s'iz gor a narishkeyi�t... tsum suf lozt
zikh oys, az afile tsu aza narishkayt badarf men oykh hobn mazl! s#iz
nor a hartsveytik! vifl mayses di velt shraybt un m'drukt zey, un
mayne mayses voyl men nit drukn ― far vos? loz mikh azoy visn beyz! fun
der redaktsye shreyibn zey mir, az s'iz;sharzh?, vos iz dos azelkhes
sharzh ― veys ikh nit, nor farshteyn farshtey ikh, az keyn antik iz dos
23
|
אַ זיע!
)לעצטער בריװ װאָס מנחם־מענדל האָט געשריבן פֿון יעהופּעצ(
לכּבֿוד ידידי היקר הנגיד המפֿורסם מחור"ר שלום־עליכם ב"י.
ראשית באתי להודיעכם, אַז איך בין ברוך'השם בקוֹ החײם והשלוסן
השם־יתברך זאָל העלפֿן, מ'זאָל תּמיד האָרכן אײנט פֿונעם אַנדערן נאָר גוטס
מיט בשׂורות טובֿות ונחמות אױפֿן כּלל־ישׂראל, אָמן,
והשנית, הנה זײַט ױסן אַז איך בין אײַך געקומען זאָגן;אַדיע*, דאָס
הײסט, איך װיל מיט אײַיך זיך אָפּגעזעגענען, און אױף לאַנג, און, גאָט ױיסט,
אפֿשר אױף שטענדיק. אױף אײביק ― איך פֿאָר אַװעק, זאָלט איר װיסן, קײן
אַמעריקע? איז דערינען פֿאַראַן אַ סך טעמים, און דער עיקר איז: װאָס עס האָבן
זיך אױסגענומען פֿאַר מיר אַלע װאַסערן, פֿאַרשטאָפּט געװאָרן אַלע קװאַלן פֿון
פּרנסה, ניטאָ פֿאַר מיר קײן שום טועכץ אינעם דאָזיקן לאַנד, און דערצו פֿעלט
דאָס שטיקעלע הצלחה, װאָס אָן דעם גײט ניט קײן זאַך אױף דער װעלט! מילא,
פֿון די אַלע איבעריקע פּרנסות מײַנע מיט די אַלע עבֿודה־זרות װאָס איך האָב
איבערגעדינט און עס האָט ניט געפֿערדלט ― זענט איר אפֿשר גערעכט, איך בין
ניט קײן סוחר, קײן דרײער, קײן טענצער, גײ זײַ אַ נבֿיא, אַז צוליב האַנדלען
מיט דער װעלט מוז מען גאָר קאָנען טאַנצן, און אַפֿילו צו דער װיסטער פּרנסה
פֿון מעקלערײַ איז אױך גוט אַז מען קאָן טאַנצן.. מילא, װאָס זאָל איך טאָן, אַז
מ'האָט מיך פֿאָרט ניט געלערנט טאַנצן? האָב איך דערפֿאַר אַװעקגעװאָרפֿן אַלץ
געשעפֿטן און האָב זיך גענומען צו שרײיבערײ; איך האָב געמײנט, אַז דאָס אין.
דאָך אַװדאי אַ גרינגע פּרנסה, װאָרעם װאָס איזן דאָס פֿאַר אַ תּורה? מ'נעמט
אַ פּען און מישרײיבט! ובפֿרט נאָך ,מעשׂיות" שרײַבן ― דאָס האָב איך אַלין
געלײענט פֿון אַן ייִדישן שרײַבער, אַז ס'איז גאָר אַ נאַרישקײיַט... צום סוף לאָזט
זיך אױס, אַז אַפֿילו צו אַזאַ נאַרישקײט באַדאַרף מען אױך האָבן מזל! סאיז
נאָר אַ האַרצװײטיק! װיפֿל מעשׂיות די װעלט שרײַבט און מ'דרוקט זײ, און
מײַנע מעשׂיות װױל מען ניט דרוקן ― פֿאַר װאָס? לאָז מיך אַזױ װיסן בײז! פֿון
דער רעדאַקציע שרײיבן זײ מיר, אַז ס'איז;שאַרזש?, װאָס איז דאָס אַזעלכעס
שאַרזש ― װײס איך ניט, נאָר פֿאַרשטײן פֿאַרשטײ איך, אַז קײן אַנטיק איז דאָס
23
|