324 שלום עליכם
בערגעגעבן אַקוראַט צום אַלטן לאָיעװ אין די הענט אַרײַן... עס איז דערי־
בער גרינג צו פֿאַרשטײן, אַז קײן ענטפֿער האָט ער אַף זײַנע הײסע פֿלאַמ־
פֿײַערדיקע בריװ ניט באַקומען. און עס איז דעריבער גרינג צו פֿאַרשטײן,
אַז ער האָט אַזױ לאַנג געשריבן בריװלעך ביז ― ער האָט אױפֿגעהערט
צו שרײַבן.
..............................................................................................
..............................................................................................
װאָס באַטײַטן די דאָזיקע פּינטעלעך? זײ באַטײַטן אַ לאַנגע פֿינצטערע
נאַכט. אַלץ איז אײַנגעװיקלט אין אַ געדיכטן נעפּל. דער עלנטער װאַנדערער
טאַפּט דעם װעג. ער שלאָגט זיך אָן אַלע מאָל אַף אַן אַנדער שטײן, אָדער
ער פֿאַלט אַרײַן אין אַ גרוב... ער פֿאַלט, ער כאַפּט זיך אױף, גײט װײַטער
און שלאָגט זיך אָן אַף אַ פֿרישן שטײן און פֿאַלט אין אַ נײַער גרוב...
ניט זעענדיק פֿאַר זיך די ליכטיקע װעלט, טוט ער נאַרישקײטן, באַגײט פֿע־
לערן, אײן פֿעלער גרעסער פֿונעם אַנדערן... מע קאָן ניט אַרױפֿשלאָגן זיך
מיט פֿאַרבונדענע אױגן אַפֿן גלײַכן װעג. מיט פֿאַרבונדענע אױגן מוז מען
בלאָנדזשען... און ער האָט געבלאָנדזשעט. לאַנג געבלאָנדזשעט. ביז ער האָט
זיך אַרױפֿגעשלאָגן אַף דעם ריכטיקן װעג. ביז ער האָט זיך אַלײן געפֿונען.
74
דער ערשטער אַרױספֿאָר
ער קומט צו פּאָרן קײן קיִעװ און ציט זיך צו די גרױסע שטערן פֿון „השׂכּלה“. ―
די „אָבלאַװע“ אַף דער אַכסניה. ― ער פֿרעגט זיך נאָך אַפֿן העברעיִשן משורר
יהל″ל. ― רער מחבר פֿון „זאפּיסקי יעװרעיאַ“ און אַ פּרעפֿעראַנסל. ― ער דער־
שלאָגט זיך צום משורר יהל″ל און קריגט אַ קאַלטע אױפֿנאַמע.
װוּהין פֿאָרט אַ בחורל, װאָס האָט ניט קײן הײם און װיל עפּעס דער־
גרײכן? ― אין דער גרױסער שטאָט אַרײַן. די גרױסע שטאָט ― דאָס איז
דער הױפּט־פּונקט, דער צענטער, װוּהין עס ציט יעדן אײנציקן, װאָס זוכט
עפּעס אַ טועכץ, אַ באַשעפֿטיקונג, אַ פּראָפֿעסיע, אָדער אַ שטעלע. אַ יונ־
גערמאַן האָט פֿאַרלױרן דאָס נדן, אָדער ער האָט געװאָרפֿן אַן אומחן אַפֿן
װײַבל, אָדער ער האָט זיך צעקריגט מיט זײַן שװער און שװיגער, מיט זײַנע
עלטערן, אָדער צעגאַנגען זיך מיט זײַנע שותּפֿים, ― װוּהין לאָזט ער זיך
אַװעק? ― אין דער גרױסער שטאָט אַרײַן. אײנער האָט געהערט, אַז אַף
דער בערזע מאַכט מען פֿון שנײ גאָמלקעס און מע שיט־אָן זעק מיט געלט
― װאָס טוט ער? ― פֿאָרט ער אין דער גרױסער שטאָט אַרײַן זוכן גליק. די
|
|
324 sholem aleykhem
bergegebn akurat tsum altn loyev in di hent arayn... es iz deri-
ber gring tsu farshteyn, az keyn entfer hot er af zayne heyse flam-
fayerdike briv nit bakumen. un es iz deriber gring tsu farshteyn,
az er hot azoy lang geshribn brivlekh biz ― er hot oyfgehert
tsu shraybn.
..............................................................................................
..............................................................................................
vos bataytn di dozike pintelekh? zey bataytn a lange fintstere
nakht. alts iz ayngeviklt in a gedikhtn nepl. der elnter vanderer
tapt dem veg. er shlogt zikh on ale mol af an ander shteyn, oder
er falt arayn in a grub... er falt, er khapt zikh oyf, geyt vayter
un shlogt zikh on af a frishn shteyn un falt in a nayer grub...
nit zeendik far zikh di likhtike velt, tut er narishkaytn, bageyt fe-
lern, eyn feler greser funem andern... me kon nit aroyfshlogn zikh
mit farbundene oygn afn glaykhn veg. mit farbundene oygn muz men
blondzhen... un er hot geblondzhet. lang geblondzhet. biz er hot
zikh aroyfgeshlogn af dem rikhtikn veg. biz er hot zikh aleyn gefunen.
74
der ershter aroysfor
er kumt tsu porn keyn kiev un tsit zikh tsu di groyse shtern fun "haskole''.
―
di "oblave'' af der akhsnih. ― er fregt zikh nokh afn hebreishn meshoyrer
ihl″l. ― rer mekhaber fun "z#piski yevreya'' un a preferansl. ― er
der-
shlogt zikh tsum meshoyrer ihl″l un krigt a kalte oyfname.
vuhin fort a bokherl, vos hot nit keyn heym un vil epes der-
greykhn? ― in der groyser shtot arayn. di groyse shtot ― dos iz
der hoypt-punkt, der tsenter, vuhin es tsit yedn eyntsikn, vos zukht
epes a tuekhts, a basheftikung, a profesye, oder a shtele. a yun-
german hot farloyrn dos nadn, oder er hot gevorfn an umHn afn
vaybl, oder er hot zikh tsekrigt mit zayn shver un shviger, mit zayne
eltern, oder tsegangen zikh mit zayne shutfem, ― vuhin lozt er zikh
avek? ― in der groyser shtot arayn. eyner hot gehert, az af
der berze makht men fun shney gomlkes un me shit-on zek mit gelt
― vos tut er? ― fort er in der groyser shtot arayn zukhn glik. di
|
324 שלום עליכם
בערגעגעבן אַקוראַט צום אַלטן לאָיעװ אין די הענט אַרײַן... עס איז
דעריבער גרינג צו פֿאַרשטײן, אַז קײן ענטפֿער האָט ער אַף זײַנע הײסע
פֿלאַמפֿײַערדיקע בריװ ניט באַקומען. און עס איז דעריבער גרינג צו פֿאַרשטײן,
אַז ער האָט אַזױ לאַנג געשריבן בריװלעך ביז ― ער האָט אױפֿגעהערט
צו שרײַבן.
..............................................................................................
..............................................................................................
װאָס באַטײַטן די דאָזיקע פּינטעלעך? זײ באַטײַטן אַ לאַנגע פֿינצטערע
נאַכט. אַלץ איז אײַנגעװיקלט אין אַ געדיכטן נעפּל. דער עלנטער װאַנדערער
טאַפּט דעם װעג. ער שלאָגט זיך אָן אַלע מאָל אַף אַן אַנדער שטײן, אָדער
ער פֿאַלט אַרײַן אין אַ גרוב... ער פֿאַלט, ער כאַפּט זיך אױף, גײט װײַטער
און שלאָגט זיך אָן אַף אַ פֿרישן שטײן און פֿאַלט אין אַ נײַער גרוב...
ניט זעענדיק פֿאַר זיך די ליכטיקע װעלט, טוט ער נאַרישקײטן, באַגײט
פֿעלערן, אײן פֿעלער גרעסער פֿונעם אַנדערן... מע קאָן ניט אַרױפֿשלאָגן זיך
מיט פֿאַרבונדענע אױגן אַפֿן גלײַכן װעג. מיט פֿאַרבונדענע אױגן מוז מען
בלאָנדזשען... און ער האָט געבלאָנדזשעט. לאַנג געבלאָנדזשעט. ביז ער האָט
זיך אַרױפֿגעשלאָגן אַף דעם ריכטיקן װעג. ביז ער האָט זיך אַלײן געפֿונען.
74
דער ערשטער אַרױספֿאָר
ער קומט צו פּאָרן קײן קיִעװ און ציט זיך צו די גרױסע שטערן פֿון „השׂכּלה“. ―
די „אָבלאַװע“ אַף דער אַכסניה. ― ער פֿרעגט זיך נאָך אַפֿן העברעיִשן משורר
יהל″ל. ― רער מחבר פֿון „זאפּיסקי יעװרעיאַ“ און אַ פּרעפֿעראַנסל. ― ער
דערשלאָגט זיך צום משורר יהל″ל און קריגט אַ קאַלטע אױפֿנאַמע.
װוּהין פֿאָרט אַ בחורל, װאָס האָט ניט קײן הײם און װיל עפּעס
דערגרײכן? ― אין דער גרױסער שטאָט אַרײַן. די גרױסע שטאָט ― דאָס איז
דער הױפּט־פּונקט, דער צענטער, װוּהין עס ציט יעדן אײנציקן, װאָס זוכט
עפּעס אַ טועכץ, אַ באַשעפֿטיקונג, אַ פּראָפֿעסיע, אָדער אַ שטעלע. אַ
יונגערמאַן האָט פֿאַרלױרן דאָס נדן, אָדער ער האָט געװאָרפֿן אַן אומחן אַפֿן
װײַבל, אָדער ער האָט זיך צעקריגט מיט זײַן שװער און שװיגער, מיט זײַנע
עלטערן, אָדער צעגאַנגען זיך מיט זײַנע שותּפֿים, ― װוּהין לאָזט ער זיך
אַװעק? ― אין דער גרױסער שטאָט אַרײַן. אײנער האָט געהערט, אַז אַף
דער בערזע מאַכט מען פֿון שנײ גאָמלקעס און מע שיט־אָן זעק מיט געלט
― װאָס טוט ער? ― פֿאָרט ער אין דער גרױסער שטאָט אַרײַן זוכן גליק. די
|