314 שלום עליכם
ערגעץ ניט קײן װידערשטאַנד. און װאָס ס'איז דער עיקר ― זײ האָבן
קײנמאָל ניט געדענקט דערפֿון. אין דער צײַט פֿון די קאַרגע דרײַ יאָר פֿון
זײער באַקאַנטשאַפֿט האָבן זײ בײדע נישט געקלערט אַפֿילו אײן מינוט
פֿון צעשײדן זיך. און דאָך איז געקומען דער טאָג, װען זײ האָבן געמוזט
זיך צעשײדן. דערװײַל ניט אַף שטענדיק, נאָר אַף אַ קורצע צײַט.
דאָס איז געװען די צײַט, װאָס דער העלד האָט זיך באַדאַרפֿט שטעלן
צום „פּריזיװ“.
72
דער פּריזיװ
מע רעדט שטאַרק פֿון „פּריזיװ“. ― ער געזעגנט זיך מיט דער שילערן און פֿירט
פֿון סאָפֿיעװקע אַ בריװ צום „פּרעדװאָדיטעל“. ― די פֿאַנטאַזיעס אַפֿן װעג ―
דער בריװ װירקט, און עס דערגײט ניט צו זײַן נומער. ― אַ מעשׂה מיט אַ זון
אַ קאַליקע. ― ער קערט זיך אום צוריק אין דאָרף, נאָר די חלומות װערן נאָך
אַלץ נישט מקױם.
מען קאָן מיט זיכערקײט זאָגן, אַז כּמעט אין דער גאַנצער צײַט פֿון די
אױבן־באַשריבענע דרײַ יאָר איז נישט אַװעקגעגאַנגען אין סאָפֿיעװקע קײן
טאָג, װאָס מע זאָל ניט הערן דאָס װאָרט „פּריזיװ“. פֿאַרן אַלטן לאָיעװ
איז דער פּריזיװ געװען אַ קראַנקײט, אַ מאַניע אַזעלכע, װאָס האָט אים
נישט געלאָזט רוען באַטאָג און שלאָפֿן באַנאַכט. אַ גאַנץ פֿאַרמעגן האָט
דאָס אים אָפּגעקאָסט. װאָס איז די מעשׂה? זײַן זון יהושע האָט באַדאַרפֿט
שטײן צום פּריזיװ, האָט דער פֿאָטער קודם זיך אַװעקגעלאָזט אין טשערני־
געװער גובערניע, האָט זיך דאָרט אָפּגעװאַלגערט אַ צײַט, אױסגעריסן גע־
װאָרן און האָט אײַנגעהאַנדלט אַ „קװיטאַנציע“. דאָס איז געװען אײנע פֿון
די געצײלטע עטלעכע „זאַטשאָטנע קװיטאַנציעס“, װאָס דורך זײ איז מען
אױסגעלײזט געװאָרן פֿונעם פּריזיװ. דאָס הײסט, אַז װער עס האָט גע־
קאָנט צושטעלן אַזאַ „קװיטאַנציע“, דער איז געװען פֿרײַ פֿון צו גײן
דינען און ער האָט זיך גערעכנט נאָר אין דער „אָפּאָלטשעניע“ (רעזערװ).
װאָס אַזאַ „קװיטאַנציע“ האָט אָפּגעקאָסט, װאָלט אַן אַנדערער געקאָנט זײַן
אַ גרױסער נגיד. פֿאַרן אַלטן לאָיעװ איז אָבער צוליב אַ קינד קײן זאַך ניט
געװען צו טײַער.
פֿאַרטיק געװאָרן מיט דער „קװיטאַנציע“, האָט זיך אָנגעהױבן אַ נײַע
חתונה. עס האָט אױסגעבראָכן די רוסיש־טערקישע מלחמה און מע האָט
געשמועסט, אַז עס װעט דערגײן צו די „אָפּאָלטשענצעס“ (רעזערװיסטן).
װיבאַלד אַזױ, באַדאַרף מען דעם זון באַװאָרענען מיט אַ „װײַסן בילעט“
|
|
314 sholem aleykhem
ergets nit keyn vidershtand. un vos s'iz der iker ― zey hobn
keynmol nit gedenkt derfun. in der tsayt fun di karge dray yor fun
zeyer bakantshaft hobn zey beyde nisht geklert afile eyn minut
fun tsesheydn zikh. un dokh iz gekumen der tog, ven zey hobn gemuzt
zikh tsesheydn. dervayl nit af shtendik, nor af a kurtse tsayt.
dos iz geven di tsayt, vos der held hot zikh badarft shteln
tsum "priziv''.
72
der priziv
me redt shtark fun "priziv''. ― er gezegnt zikh mit der shilern un firt
fun sofyevke a briv tsum "predvoditel''. ― di fantazyes afn veg ―
der briv virkt, un es dergeyt nit tsu zayn numer. ― a mayse mit a zun
a kalike. ― er kert zikh um tsurik in dorf, nor di khaloymes vern nokh
alts nisht mkoym.
men kon mit zikherkayt zogn, az kemat in der gantser tsayt fun di
oybn-bashribene dray yor iz nisht avekgegangen in sofyevke keyn
tog, vos me zol nit hern dos vort "priziv''. farn altn loyev
iz der priziv geven a krankayt, a manye azelkhe, vos hot im
nisht gelozt ruen batog un shlofn banakht. a gants farmegn hot
dos im opgekost. vos iz di mayse? zayn zun Yeshue hot badarft
shteyn tsum priziv, hot der foter koydem zikh avekgelozt in tsherni-
gever gubernye, hot zikh dort opgevalgert a tsayt, oysgerisn ge-
vorn un hot ayngehandlt a "kvitantsye''. dos iz geven eyne fun
di getseylte etlekhe "zatshotne kvitantsyes'', vos durkh zey iz men
oysgeleyzt gevorn funem priziv. dos heyst, az ver es hot ge-
kont tsushteln aza "kvitantsye'', der iz geven fray fun tsu geyn
dinen un er hot zikh gerekhnt nor in der "opoltshenye'' (rezerv).
vos aza "kvitantsye'' hot opgekost, volt an anderer gekont zayn
a groyser noged. farn altn loyev iz ober tsulib a kind keyn zakh nit
geven tsu tayer.
fartik gevorn mit der "kvitantsye'', hot zikh ongehoybn a naye
khasene. es hot oysgebrokhn di rusish-terkishe milkhome un me hot
geshmuest, az es vet dergeyn tsu di "opoltshentses'' (rezervistn).
vibald azoy, badarf men dem zun bavorenen mit a "vaysn bilet''
|
314 שלום עליכם
ערגעץ ניט קײן װידערשטאַנד. און װאָס ס'איז דער עיקר ― זײ האָבן
קײנמאָל ניט געדענקט דערפֿון. אין דער צײַט פֿון די קאַרגע דרײַ יאָר פֿון
זײער באַקאַנטשאַפֿט האָבן זײ בײדע נישט געקלערט אַפֿילו אײן מינוט
פֿון צעשײדן זיך. און דאָך איז געקומען דער טאָג, װען זײ האָבן געמוזט
זיך צעשײדן. דערװײַל ניט אַף שטענדיק, נאָר אַף אַ קורצע צײַט.
דאָס איז געװען די צײַט, װאָס דער העלד האָט זיך באַדאַרפֿט שטעלן
צום „פּריזיװ“.
72
דער פּריזיװ
מע רעדט שטאַרק פֿון „פּריזיװ“. ― ער געזעגנט זיך מיט דער שילערן און פֿירט
פֿון סאָפֿיעװקע אַ בריװ צום „פּרעדװאָדיטעל“. ― די פֿאַנטאַזיעס אַפֿן װעג ―
דער בריװ װירקט, און עס דערגײט ניט צו זײַן נומער. ― אַ מעשׂה מיט אַ זון
אַ קאַליקע. ― ער קערט זיך אום צוריק אין דאָרף, נאָר די חלומות װערן נאָך
אַלץ נישט מקױם.
מען קאָן מיט זיכערקײט זאָגן, אַז כּמעט אין דער גאַנצער צײַט פֿון די
אױבן־באַשריבענע דרײַ יאָר איז נישט אַװעקגעגאַנגען אין סאָפֿיעװקע קײן
טאָג, װאָס מע זאָל ניט הערן דאָס װאָרט „פּריזיװ“. פֿאַרן אַלטן לאָיעװ
איז דער פּריזיװ געװען אַ קראַנקײט, אַ מאַניע אַזעלכע, װאָס האָט אים
נישט געלאָזט רוען באַטאָג און שלאָפֿן באַנאַכט. אַ גאַנץ פֿאַרמעגן האָט
דאָס אים אָפּגעקאָסט. װאָס איז די מעשׂה? זײַן זון יהושע האָט באַדאַרפֿט
שטײן צום פּריזיװ, האָט דער פֿאָטער קודם זיך אַװעקגעלאָזט אין
טשערניגעװער גובערניע, האָט זיך דאָרט אָפּגעװאַלגערט אַ צײַט, אױסגעריסן
געװאָרן און האָט אײַנגעהאַנדלט אַ „קװיטאַנציע“. דאָס איז געװען אײנע פֿון
די געצײלטע עטלעכע „זאַטשאָטנע קװיטאַנציעס“, װאָס דורך זײ איז מען
אױסגעלײזט געװאָרן פֿונעם פּריזיװ. דאָס הײסט, אַז װער עס האָט
געקאָנט צושטעלן אַזאַ „קװיטאַנציע“, דער איז געװען פֿרײַ פֿון צו גײן
דינען און ער האָט זיך גערעכנט נאָר אין דער „אָפּאָלטשעניע“ (רעזערװ).
װאָס אַזאַ „קװיטאַנציע“ האָט אָפּגעקאָסט, װאָלט אַן אַנדערער געקאָנט זײַן
אַ גרױסער נגיד. פֿאַרן אַלטן לאָיעװ איז אָבער צוליב אַ קינד קײן זאַך ניט
געװען צו טײַער.
פֿאַרטיק געװאָרן מיט דער „קװיטאַנציע“, האָט זיך אָנגעהױבן אַ נײַע
חתונה. עס האָט אױסגעבראָכן די רוסיש־טערקישע מלחמה און מע האָט
געשמועסט, אַז עס װעט דערגײן צו די „אָפּאָלטשענצעס“ (רעזערװיסטן).
װיבאַלד אַזױ, באַדאַרף מען דעם זון באַװאָרענען מיט אַ „װײַסן בילעט“
|