278 שלום עליכם
איז געװען פּונקט אַזױ געקרײַזלט, װי זײַנע האָר. ער איז געשטאָרבן אַן
אַלטער בחור אַריבער פֿערציק.
אָט דאָס זײַנען געװען די צװײ גרױסע שטערן, אַרום װעלכע שלום
האָט זיך געריבן און פֿון װעלכע ער האָט גענאַשט װיפֿל עס האָט זיך
געלאָזט. צװישן זיך זײַנען די צװײ שטערן, כײַטע רודערמאַן און אַבֿרהמל
זאָלאָטושקין, געװען פֿײַער מיט װאַסער. זײ האָבן זיך קײנמאָל נישט
באַגעגנט און נישט געקענט אַפֿילו. און דאָך האָבן זײ זיך אַזױ פֿײַנט גע־
האַט, אַז מע האָט נישט געטאָרט דערמאָנען פֿאַר אײנעם דעם אַנדערנס
נאָמען. מיר װעלן זיך נאָך מסתּמא באַגעגענען מיט זײ אין אונדזערע
װײַטערע באַשרײַבונגען.
64
ער פֿאָרט אַף אַ רײַכע שטעלע
„פּוסטעפּאַס“ ― ישׂראל בענדיצקי גיט אַן עצה, און דער פֿאָטער שרײַבט אַ בריװ
צום „מאַגנאַט“ ― ער לאָזט זיך װידער אין דער װעלט אַרײַן און בלײַבט מיט
אײן פּיטאַקל ― באַ די טױערן פֿון גן־עדן ― דער קאַלטער ברוך־הבא
װאָס װעט זײַן װײַטער?
פֿון אַלע פּראָפֿעסיעס, װאָס זײַנען פֿריִער געװען אַ גאַנצער שלל, האָט
זיך אױסגעלאָזט אַ בױדעם. די שטונדן האָבן זיך צעקראָכן. פֿאָרן שטו־
דירן ― איז ניט געװען מיט װאָס. זיצן באַם טאַטן אַף קעסט איז אױך
נישט זײער ליב. ובפֿרט נאָך דעם, װי מען איז שױן געװען אַ זעלבסט־
שטענדיקער מענטש פֿאַר זיך. און כאָטש דער טאַטע האָט געקליבן תּענוג
פֿון זײַן זון דעם קענער און דעם משׂכּיל, דאָך האָט דאָס אים געקרענקט
און געעלטערט, װאָס זײַן זון גײט־אַרום בטל אָן אַ שום אַרבעט. װאָס װעט
זײַן דער תּכלית? און די שטיפֿמאַמע, װעלכע האָט געהאַט געקוקט אַף דעם
זעלבסטשטענדיקן שטיפֿזון מיט אַ געװיסער דאָזע פֿון רעספּעקט, האָט
אַצינד מיטאַמאָל פֿאַרלױרן דאָס גאַנצע ביסל דרך־ארץ פֿאַרן „פּוסטע־
פּאַסניק“. זי האָט ביסלעכװײַז אָנגעהױבן אירע אַמאָליקע זאַכן: קוקן מיט
אײן אױג, אַרײַנװאַרפֿן אַ שטעכװערטל, זאָגן דער שװיגער און מײנען די
שנור... דאָס אַלץ האָט דעם טאַטן מקצר־ימים געװען, און דער העלד אַלײן
האָט פֿאַרטיפֿט זיך אין זײַנע ביכער, אָדער אָנגערוקט דאָס היטל, גענו־
מען דאָס שטעקעלע און אַװעק צו זײַנע אױבן־באַשריבענע באַקאַנטע פֿי־
לאָזאָפֿן, צו כײַטע רודערמאַן אָדער צו אַבֿרהמל זאָלאָטושקין. מיט זײ האָט
ער ליב געהאַט צו דיסקוטירן װעגן אַבסטראַקטע זאַכן, װעלט־פּראָבלעמען.
|
|
278 sholem aleykhem
iz geven punkt azoy gekrayzlt, vi zayne hor. er iz geshtorbn an
alter bokher ariber fertsik.
ot dos zaynen geven di tsvey groyse shtern, arum velkhe sholem
hot zikh geribn un fun velkhe er hot genasht vifl es hot zikh
gelozt. tsvishn zikh zaynen di tsvey shtern, khayte ruderman un eyvreml
zolotushkin, geven fayer mit vaser. zey hobn zikh keynmol nisht
bagegnt un nisht gekent afile. un dokh hobn zey zikh azoy faynt ge-
hat, az me hot nisht getort dermonen far eynem dem anderns
nomen. mir veln zikh nokh mistome bagegenen mit zey in undzere
vaytere bashraybungen.
64
er fort af a raykhe shtele
"pustepas'' ― yisroel benditski git an eytse, un der foter shraybt a briv
tsum "magnat'' ― er lozt zikh vider in der velt arayn un blaybt mit
eyn pitakl ― ba di toyern fun gn-edn ― der kalter borekhhabe
vos vet zayn vayter?
fun ale profesyes, vos zaynen frier geven a gantser shlal, hot
zikh oysgelozt a boydem. di shtundn hobn zikh tsekrokhn. forn shtu-
dirn ― iz nit geven mit vos. zitsn bam tatn af kest iz oykh
nisht zeyer lib. ubfrt nokh dem, vi men iz shoyn geven a zelbst-
shtendiker mentsh far zikh. un khotsh der tate hot geklibn tayneg
fun zayn zun dem kener un dem maskel, dokh hot dos im gekrenkt
un geeltert, vos zayn zun geyt-arum batl on a shum arbet. vos vet
zayn der takhles? un di shtifmame, velkhe hot gehat gekukt af dem
zelbstshtendikn shtifzun mit a geviser doze fun respekt, hot
atsind mitamol farloyrn dos gantse bisl drkh-#rts farn "puste-
pasnik''. zi hot bislekhvayz ongehoybn ire amolike zakhn: kukn mit
eyn oyg, araynvarfn a shtekhvertl, zogn der shviger un meynen di
shnur... dos alts hot dem tatn mktsr-imim geven, un der held aleyn
hot fartift zikh in zayne bikher, oder ongerukt dos hitl, genu-
men dos shtekele un avek tsu zayne oybn-bashribene bakante fi-
lozofn, tsu khayte ruderman oder tsu eyvreml zolotushkin. mit zey hot
er lib gehat tsu diskutirn vegn abstrakte zakhn, velt-problemen.
|
278 שלום עליכם
איז געװען פּונקט אַזױ געקרײַזלט, װי זײַנע האָר. ער איז געשטאָרבן אַן
אַלטער בחור אַריבער פֿערציק.
אָט דאָס זײַנען געװען די צװײ גרױסע שטערן, אַרום װעלכע שלום
האָט זיך געריבן און פֿון װעלכע ער האָט גענאַשט װיפֿל עס האָט זיך
געלאָזט. צװישן זיך זײַנען די צװײ שטערן, כײַטע רודערמאַן און אַבֿרהמל
זאָלאָטושקין, געװען פֿײַער מיט װאַסער. זײ האָבן זיך קײנמאָל נישט
באַגעגנט און נישט געקענט אַפֿילו. און דאָך האָבן זײ זיך אַזױ פֿײַנט
געהאַט, אַז מע האָט נישט געטאָרט דערמאָנען פֿאַר אײנעם דעם אַנדערנס
נאָמען. מיר װעלן זיך נאָך מסתּמא באַגעגענען מיט זײ אין אונדזערע
װײַטערע באַשרײַבונגען.
64
ער פֿאָרט אַף אַ רײַכע שטעלע
„פּוסטעפּאַס“ ― ישׂראל בענדיצקי גיט אַן עצה, און דער פֿאָטער שרײַבט אַ בריװ
צום „מאַגנאַט“ ― ער לאָזט זיך װידער אין דער װעלט אַרײַן און בלײַבט מיט
אײן פּיטאַקל ― באַ די טױערן פֿון גן־עדן ― דער קאַלטער ברוך־הבא
װאָס װעט זײַן װײַטער?
פֿון אַלע פּראָפֿעסיעס, װאָס זײַנען פֿריִער געװען אַ גאַנצער שלל, האָט
זיך אױסגעלאָזט אַ בױדעם. די שטונדן האָבן זיך צעקראָכן. פֿאָרן
שטודירן ― איז ניט געװען מיט װאָס. זיצן באַם טאַטן אַף קעסט איז אױך
נישט זײער ליב. ובפֿרט נאָך דעם, װי מען איז שױן געװען אַ
זעלבסטשטענדיקער מענטש פֿאַר זיך. און כאָטש דער טאַטע האָט געקליבן תּענוג
פֿון זײַן זון דעם קענער און דעם משׂכּיל, דאָך האָט דאָס אים געקרענקט
און געעלטערט, װאָס זײַן זון גײט־אַרום בטל אָן אַ שום אַרבעט. װאָס װעט
זײַן דער תּכלית? און די שטיפֿמאַמע, װעלכע האָט געהאַט געקוקט אַף דעם
זעלבסטשטענדיקן שטיפֿזון מיט אַ געװיסער דאָזע פֿון רעספּעקט, האָט
אַצינד מיטאַמאָל פֿאַרלױרן דאָס גאַנצע ביסל דרך־ארץ פֿאַרן „
פּוסטעפּאַסניק“. זי האָט ביסלעכװײַז אָנגעהױבן אירע אַמאָליקע זאַכן: קוקן מיט
אײן אױג, אַרײַנװאַרפֿן אַ שטעכװערטל, זאָגן דער שװיגער און מײנען די
שנור... דאָס אַלץ האָט דעם טאַטן מקצר־ימים געװען, און דער העלד אַלײן
האָט פֿאַרטיפֿט זיך אין זײַנע ביכער, אָדער אָנגערוקט דאָס היטל,
גענומען דאָס שטעקעלע און אַװעק צו זײַנע אױבן־באַשריבענע באַקאַנטע
פֿילאָזאָפֿן, צו כײַטע רודערמאַן אָדער צו אַבֿרהמל זאָלאָטושקין. מיט זײ האָט
ער ליב געהאַט צו דיסקוטירן װעגן אַבסטראַקטע זאַכן, װעלט־פּראָבלעמען.
|