פֿונעם יאַריד 171
צעס מיט די מוראדיק געדיכטע גרױסע ברעמען האָבן איצטיקס מאָל אױס־
געזען ניט אַזױ בײז, װי אַלע מאָל, און דאָס גאַנצע פּנים האָט אױסגע־
זען באַ אים איצטיקס מאָל װײך, מוחלדיק־װײך, און גאָר פֿרײַנטלעך.
― קומט אַהער, קינדער, װעל איך אײַך בענטשן! ― האָט ער יום־
טובֿדיק־ברײט אַרײַנגערופֿן די יתומים צו זיך אין זײַן ענגן פֿינצטערן
חדרל מיט די פּעלצן, אַרױפֿגעלײגט אַף יעדן פֿון זײ בײדע הענט מיט די
ברײטע אַרבל פֿון זײַן אַטלעסענער קאַפּאָטע, צוגעמאַכט די אױגן, פֿאַר־
ריסן דעם קאָפּ אַרױף און געזאָגט, און געזאָגט, און געזאָגט עפּעס שטי־
לערהײט, און שטאַרק געזיפֿצט און געקרעכצט. און אַז ער האָט אָפּגע־
זאָגט, האָבן די יתומים אים אַ קוק געגעבן אין פּנים, האָבן זײ דערזען
זײַנע אױגן לױכטן, נאָר זײ זײַנען רױט, די ברעמען נאַס, און די װאָנצעס
נאַס, און די באָרד נאַס ― נאַס פֿון טרערן.
43
סוכּות
אַ בשותּפֿותדיקע סוכּה. ― דער זײדע דאַװנט, און די קינדער װילן עסן. ―
שׂמחת־תּורה איז דער זײדע זיך משׂמח מיט דער שכינה.
דאָס ערשטע פֿלעקל פֿון דעם זײדן משה־יאָסיעס סוכּה איז אַרײַנ־
געשלאָגן געװאָרן, פֿאַרשטײט זיך, מוצאי יום־כּפּור, תּיכּף נאָכן אָפּפֿאַסטן
זיך. געבױט האָט די סוכּה דער פֿעטער איציע, און די יתומים האָבן אים
אונטערגעהאָלפֿן. נאָר געקאָמאַנדעװעט האָט דער זײדע, געגעבן עצות, װי
אַן אױבעראַרכיטעקטאָר: „דאָס אַהער!“ „דאָס אַהין!“ „דאָס װעט אַרײַן!“
„דאָס װעט ניט גײן!“ נאָך מער קונץ ― װאָס דער זײדע מיטן פֿעטער
רײדן נישט צװישן זיך קײן װאָרט. ברוגז. די באָבע האָט דערפֿון יסורים:
אַ בן־יחיד, דער אײנציקער קדיש איבער הונדערט און צװאַנציק יאָר,
און רעדט נישט מיטן טאַטן ― װוּ האָט מען געהערט אַזאַ רציחה?...
אין דער בשותּפֿותדיקער סוכּה זײַנען געשטאַנען גרײט צװײ טישן,
פֿאַרן זײדן באַזונדער און פֿאַרן פֿעטער באַזונדער. אַף יעדן טיש איז גע־
װען צוגעגרײט באַזונדער װײַן אַף קידוש, באַזונדערע חלה, באַזונדערע
לײַכטער מיט ליכט. די מומע סאָסיע האָט זיך געבענטשט ליכט באַ איר
טיש, און די באָבע גיטל האָט מען אַרױסגעטראָגן מיטן בעטל, זי זאָל
בענטשן ליכט באַ איר טיש. דערנאָך איז געקומען צו גײן דער פֿעטער
איציע פֿון קלױז און געמוזט װאַרטן ביז דער זײדע װעט אַמאָל דער־
מאָנען זיך קומען און מאַכן דעם ערשטן קידוש. מע קאָן דאָך ניט זײַן
אַזױ גראָב קעגן אַ טאַטן ― כּבֿוד־אָבֿ! אַלע װײַלע איז דער פֿעטער איציע
|
|
funem yarid 171
tses mit di mur#dik gedikhte groyse bremen hobn itstiks mol oys-
gezen nit azoy beyz, vi ale mol, un dos gantse ponem hot oysge-
zen ba im itstiks mol veykh, moykhldik-veykh, un gor frayntlekh.
― kumt aher, kinder, vel ikh aykh bentshn! ― hot er yum-
tuvdik-breyt arayngerufn di yesoymem tsu zikh in zayn engn fintstern
kheyderl mit di peltsn, aroyfgeleygt af yedn fun zey beyde hent mit di
breyte arbl fun zayn atlesener kapote, tsugemakht di oygn, far-
risn dem kop aroyf un gezogt, un gezogt, un gezogt epes shti-
lerhayt, un shtark geziftst un gekrekhtst. un az er hot opge-
zogt, hobn di yesoymem im a kuk gegebn in ponem, hobn zey derzen
zayne oygn loykhtn, nor zey zaynen royt, di bremen nas, un di vontses
nas, un di bord nas ― nas fun trern.
43
sukes
a bshutfesdike suke. ― der zeyde davnt, un di kinder viln esn. ―
QmHT-toyre iz der zeyde zikh mesameyekh mit der shkhine.
dos ershte flekl fun dem zeydn mshh-yosyes suke iz arayn-
geshlogn gevorn, farshteyt zikh, moytsey yum-Kpur, teykef nokhn opfastn
zikh. geboyt hot di suke der feter itsye, un di yesoymem hobn im
untergeholfn. nor gekomandevet hot der zeyde, gegebn eytses, vi
an oyberarkhitektor: "dos aher!'' "dos ahin!'' "dos vet arayn!''
"dos vet nit geyn!'' nokh mer kunts ― vos der zeyde mitn feter
reydn nisht tsvishn zikh keyn vort. broygez. di bobe hot derfun yesurem:
a bn-yokhid, der eyntsiker kadesh iber hundert un tsvantsik yor,
un redt nisht mitn tatn ― vu hot men gehert aza retsikhe?...
in der bshutfesdiker suke zaynen geshtanen greyt tsvey tishn,
farn zeydn bazunder un farn feter bazunder. af yedn tish iz ge-
ven tsugegreyt bazunder vayn af kidush, bazundere khale, bazundere
laykhter mit likht. di mume sosye hot zikh gebentsht likht ba ir
tish, un di bobe gitl hot men aroysgetrogn mitn betl, zi zol
bentshn likht ba ir tish. dernokh iz gekumen tsu geyn der feter
itsye fun kloyz un gemuzt vartn biz der zeyde vet amol der-
monen zikh kumen un makhn dem ershtn kidush. me kon dokh nit zayn
azoy grob kegn a tatn ― koved-oB! ale vayle iz der feter itsye
|
פֿונעם יאַריד 171
צעס מיט די מוראדיק געדיכטע גרױסע ברעמען האָבן איצטיקס מאָל
אױסגעזען ניט אַזױ בײז, װי אַלע מאָל, און דאָס גאַנצע פּנים האָט
אױסגעזען באַ אים איצטיקס מאָל װײך, מוחלדיק־װײך, און גאָר פֿרײַנטלעך.
― קומט אַהער, קינדער, װעל איך אײַך בענטשן! ― האָט ער
יוםטובֿדיק־ברײט אַרײַנגערופֿן די יתומים צו זיך אין זײַן ענגן פֿינצטערן
חדרל מיט די פּעלצן, אַרױפֿגעלײגט אַף יעדן פֿון זײ בײדע הענט מיט די
ברײטע אַרבל פֿון זײַן אַטלעסענער קאַפּאָטע, צוגעמאַכט די אױגן,
פֿאַרריסן דעם קאָפּ אַרױף און געזאָגט, און געזאָגט, און געזאָגט עפּעס
שטילערהײט, און שטאַרק געזיפֿצט און געקרעכצט. און אַז ער האָט
אָפּגעזאָגט, האָבן די יתומים אים אַ קוק געגעבן אין פּנים, האָבן זײ דערזען
זײַנע אױגן לױכטן, נאָר זײ זײַנען רױט, די ברעמען נאַס, און די װאָנצעס
נאַס, און די באָרד נאַס ― נאַס פֿון טרערן.
43
סוכּות
אַ בשותּפֿותדיקע סוכּה. ― דער זײדע דאַװנט, און די קינדער װילן עסן. ―
שׂמחת־תּורה איז דער זײדע זיך משׂמח מיט דער שכינה.
דאָס ערשטע פֿלעקל פֿון דעם זײדן משה־יאָסיעס סוכּה איז
אַרײַנגעשלאָגן געװאָרן, פֿאַרשטײט זיך, מוצאי יום־כּפּור, תּיכּף נאָכן אָפּפֿאַסטן
זיך. געבױט האָט די סוכּה דער פֿעטער איציע, און די יתומים האָבן אים
אונטערגעהאָלפֿן. נאָר געקאָמאַנדעװעט האָט דער זײדע, געגעבן עצות, װי
אַן אױבעראַרכיטעקטאָר: „דאָס אַהער!“ „דאָס אַהין!“ „דאָס װעט אַרײַן!“
„דאָס װעט ניט גײן!“ נאָך מער קונץ ― װאָס דער זײדע מיטן פֿעטער
רײדן נישט צװישן זיך קײן װאָרט. ברוגז. די באָבע האָט דערפֿון יסורים:
אַ בן־יחיד, דער אײנציקער קדיש איבער הונדערט און צװאַנציק יאָר,
און רעדט נישט מיטן טאַטן ― װוּ האָט מען געהערט אַזאַ רציחה?...
אין דער בשותּפֿותדיקער סוכּה זײַנען געשטאַנען גרײט צװײ טישן,
פֿאַרן זײדן באַזונדער און פֿאַרן פֿעטער באַזונדער. אַף יעדן טיש איז
געװען צוגעגרײט באַזונדער װײַן אַף קידוש, באַזונדערע חלה, באַזונדערע
לײַכטער מיט ליכט. די מומע סאָסיע האָט זיך געבענטשט ליכט באַ איר
טיש, און די באָבע גיטל האָט מען אַרױסגעטראָגן מיטן בעטל, זי זאָל
בענטשן ליכט באַ איר טיש. דערנאָך איז געקומען צו גײן דער פֿעטער
איציע פֿון קלױז און געמוזט װאַרטן ביז דער זײדע װעט אַמאָל
דערמאָנען זיך קומען און מאַכן דעם ערשטן קידוש. מע קאָן דאָך ניט זײַן
אַזױ גראָב קעגן אַ טאַטן ― כּבֿוד־אָבֿ! אַלע װײַלע איז דער פֿעטער איציע
|