פֿונעם יריד 79
גלײַך װי זי װאָלט װעלן נאָכאַמאָל, צום לעצטן מאָל, געבן אַ קוק אױף
דעם אָרט, װאָס זי האָט פֿאַרלאָזט אױף שטענדיק, אױף אײביק... עס נעמט זײ
װידער אָן אַן אומעט און דאָס געפֿיל פֿון רחמנות כאַפּט זיך אױף נאָכאַמאָל
בײַ זײ אױף אַ װײַלע און װערט פֿאַרלאָשן ― עס װילט זיך איבערצײלן דאָס
ביסל מינץ...
פֿונעם גאַנצן טאַרעראַם מיטן גאַנצן האַרמידער האָט זיך סוף־כּל־סוף
אױסגעלאָזט אַ שטילשװײַגעניש. די בױדן זײַנען אַװעק, איבערגעלאָזט
נאָך זיך אַ געדיכטן שטױב, אַ ריח פֿון סמאָלע און אַ מאָדנע פּוסטקײט.
דער עולם האָט גענומען ביסלעכװײַז, אײנציקװײַז, װי פֿאַרשעמט, זיך
צעגײן, דער אַהער, דער אַהין, עפּעס גלײַך װי די אָפּגעשמיסענע. דער פֿעטער
ניסל ― יענער איז גאָר אַנטרונען געװאָרן. געבליבן שפּעטער פֿון אַלע איז
שמואל־אלי דער חזן. ער איז נאָך לאַנג־לאַנג געשטאַנען און נאָכגעקוקט
די אָפּגעפֿאָרענע, פֿאַרשטעלט מיט דער האַנט די אױגן פֿון דער זון, װאָס
האָט באמת גאָרניט אַזױ שטאַרק געבראָטן און גאָרניט אַזױ שטאַרק
געשײַנט. דערנאָך האָט ער מיט אַ ביטער שמײכעלע אַ זאָג געגעבן צו זיך
אַלײן: „דער עולם צעקריכט זיך, אַזױ װי װערעם“...
און ער האָט אױסגעשפּיגן.
21. גערגעלע־גנבֿ
משה דער שוחט ― אַ צדיק ― גערגעלע ― אַ בחור מיט אַ צעשפּאָלטענער ליפּ.
― די קונסט פֿון גנבֿענען עפּל. ― געפּאַקט בײַ דער פּושקע טאַבאַק. ― דעם
רבינס טױט.
דאָס דאַרף מען פֿאַרשטײן, אַז איבערגעלאָזט האָט מען קלײנװאַרג
אין שטעטל עפּעס ניט גלאַט אַזױ אױף הפֿקר. דער פֿאָטער האָט פֿאַר זײ
געזוכט אַ מלמד מיט אַ מדריך, אַן אַפּיטרופּוס, אין אײנעם. דאָס הײסט:
די קינדער זאָלן בײַ אים אי לערנען, אי עסן קעסט, און דער רבי זאָל
אױף זײ השגחה געבן. און עס איז אים אָפּגעראָטן אַרום און אַרום. דער רבי
מיטן אַפּיטרופּוס, מיטן בעל־משגיח, װאָס ער האָט געפֿונען פֿאַר זײַנע
קינדער, איז געװען אַן אױסגעשפּילטער, אַ געראָטענער, טאַקע דעם אַלטן
װאָראָנקאָװער שוחטס אַ זון, משה דער שוחט.
דאָס איז געװען אַ זײַדענער יונגערמאַן, אַ צאַצקע, אַ מופֿלג־בתּורה
|
|
funem yarid 79
glaykh vi zi volt veln nokhamol, tsum letstn mol, gebn a kuk oyf
dem ort, vos zi hot farlozt oyf shtendik, oyf eybik... es nemt zey
vider on an umet un dos gefil fun rakhmones khapt zikh oyf nokhamol
bay zey oyf a vayle un vert farloshn ― es vilt zikh ibertseyln dos
bisl mints...
funem gantsn tareram mitn gantsn harmider hot zikh suf-Kl-suf
oysgelozt a shtilshvaygenish. di boydn zaynen avek, ibergelozt
nokh zikh a gedikhtn shtoyb, a reyekh fun smole un a modne pustkayt.
der oylem hot genumen bislekhvayz, eyntsikvayz, vi farshemt, zikh
tsegeyn, der aher, der ahin, epes glaykh vi di opgeshmisene. der feter
nisl ― yener iz gor antrunen gevorn. geblibn shpeter fun ale iz
shmu#l-#li der khazn. er iz nokh lang-lang geshtanen un nokhgekukt
di opgeforene, farshtelt mit der hant di oygn fun der zun, vos
hot beemes gornit azoy shtark gebrotn un gornit azoy shtark
geshaynt. dernokh hot er mit a biter shmeykhele a zog gegebn tsu zikh
aleyn: "der oylem tsekrikht zikh, azoy vi verem''...
un er hot oysgeshpign.
21. gergele-ganef
Moyshe der shoykhet ― a tsadik ― gergele ― a bokher mit a tseshpoltener
lip.
― di kunst fun ganvenen epl. ― gepakt bay der pushke tabak. ― dem
rbins toyt.
dos darf men farshteyn, az ibergelozt hot men kleynvarg
in shtetl epes nit glat azoy oyf hefker. der foter hot far zey
gezukht a melamed mit a madrekh, an apitrupus, in eynem. dos heyst:
di kinder zoln bay im i lernen, i esn kest, un der rebi zol
oyf zey hashgokhe gebn. un es iz im opgerotn arum un arum. der rebi
mitn apitrupus, mitn bel-mashgiyekh, vos er hot gefunen far zayne
kinder, iz geven an oysgeshpilter, a gerotener, take dem altn
voronkover shoykhets a zun, Moyshe der shoykhet.
dos iz geven a zaydener yungerman, a tsatske, a mufleg-bWurh
|
פֿונעם יריד 79
גלײַך װי זי װאָלט װעלן נאָכאַמאָל, צום לעצטן מאָל, געבן אַ קוק אױף
דעם אָרט, װאָס זי האָט פֿאַרלאָזט אױף שטענדיק, אױף אײביק... עס נעמט זײ
װידער אָן אַן אומעט און דאָס געפֿיל פֿון רחמנות כאַפּט זיך אױף נאָכאַמאָל
בײַ זײ אױף אַ װײַלע און װערט פֿאַרלאָשן ― עס װילט זיך איבערצײלן דאָס
ביסל מינץ...
פֿונעם גאַנצן טאַרעראַם מיטן גאַנצן האַרמידער האָט זיך סוף־כּל־סוף
אױסגעלאָזט אַ שטילשװײַגעניש. די בױדן זײַנען אַװעק, איבערגעלאָזט
נאָך זיך אַ געדיכטן שטױב, אַ ריח פֿון סמאָלע און אַ מאָדנע פּוסטקײט.
דער עולם האָט גענומען ביסלעכװײַז, אײנציקװײַז, װי פֿאַרשעמט, זיך
צעגײן, דער אַהער, דער אַהין, עפּעס גלײַך װי די אָפּגעשמיסענע. דער פֿעטער
ניסל ― יענער איז גאָר אַנטרונען געװאָרן. געבליבן שפּעטער פֿון אַלע איז
שמואל־אלי דער חזן. ער איז נאָך לאַנג־לאַנג געשטאַנען און נאָכגעקוקט
די אָפּגעפֿאָרענע, פֿאַרשטעלט מיט דער האַנט די אױגן פֿון דער זון, װאָס
האָט באמת גאָרניט אַזױ שטאַרק געבראָטן און גאָרניט אַזױ שטאַרק
געשײַנט. דערנאָך האָט ער מיט אַ ביטער שמײכעלע אַ זאָג געגעבן צו זיך
אַלײן: „<<דער עולם צעקריכט זיך, אַזױ װי װערעם>>“...
און ער האָט אױסגעשפּיגן.
21. גערגעלע־גנבֿ
משה דער שוחט ― אַ צדיק ― גערגעלע ― אַ בחור מיט אַ צעשפּאָלטענער ליפּ.
― די קונסט פֿון גנבֿענען עפּל. ― געפּאַקט בײַ דער פּושקע טאַבאַק. ― דעם
רבינס טױט.
דאָס דאַרף מען פֿאַרשטײן, אַז איבערגעלאָזט האָט מען קלײנװאַרג
אין שטעטל עפּעס ניט גלאַט אַזױ אױף הפֿקר. דער פֿאָטער האָט פֿאַר זײ
געזוכט אַ מלמד מיט אַ מדריך, אַן אַפּיטרופּוס, אין אײנעם. דאָס הײסט:
די קינדער זאָלן בײַ אים אי לערנען, אי עסן קעסט, און דער רבי זאָל
אױף זײ השגחה געבן. און עס איז אים אָפּגעראָטן אַרום און אַרום. דער רבי
מיטן אַפּיטרופּוס, מיטן בעל־משגיח, װאָס ער האָט געפֿונען פֿאַר זײַנע
קינדער, איז געװען אַן אױסגעשפּילטער, אַ געראָטענער, טאַקע דעם אַלטן
װאָראָנקאָװער שוחטס אַ זון, משה דער שוחט.
דאָס איז געװען אַ זײַדענער יונגערמאַן, אַ צאַצקע, אַ מופֿלג־בתּורה
|