7
שמואליק װערט פֿאַרשװוּנדן
דװיד מיט יהונתן צעשײדן זיך אַף אײביק ― דער סוד פֿונעם אוצר. ―
פֿאַרלױרן אַ חבֿר.
די גאַנצע װאָך, װאָס די רביצין איז געזעסן שבֿעה נאָכן רבֿ, האָט
שמואליק דער יתום אַרומגעבלאָנקעט אײנער אַלײן איבער דער שטאָט, װי
אַן אמתער יתום, װאָס איז נאָך מער פֿאַריתומט געװאָרן. זײַן גאַנצער
אַרױסקוק איז געװען אַף דעם פֿאַרנאַכט, װען מען צעלאָזט די קינדער פֿון
די חדרים ― דעמאָלט װעט ער זיך קאָנען זען מיט זײַן חבֿר, שלום נחום
װעװיקס, װאָס איז צו אים נאָך מער צוגעבונדן געװאָרן זינט דער רבֿ איז
געשטאָרבן. עס האָט זיך געפֿילט אינסטינקטיװ, אַז די צװײ געליבטע
חבֿרים, „דװיד ױהונתן“, באַדאַרפֿן זיך באַלד צעשײדן. װי אַזױ דאָס
װעט געשען ― האָבן זײ נאָך אַלײן ניט געװוּסט און נישט געװאָלט
װיסן. זײ האָבן דעריבער אױסגענוצט יעדן פֿאַרנאַכט אַף צו פֿאַרברענגען
אינאײנעם, זײַן װאָס נענטער אײנס נעבן דאָס אַנדערע.
אַ גליק, װאָס ס'איז זומער, און זומער לערנט מען נישט באַנאַכט
אין חדר. קאָן מען דעריבער זיך פֿאַרקלײַבן אינצװײען באַ נחום װעװיקס
אין גאָרטן, און דאָרטן, אונטער אַ באַרנבױם, אָפּזיצן אַ שעה און צװײ
און דרײַ און שמועסן; אָדער אַז ניט, קאָן מען זיך דורכגײן פֿון דער
שטאָט אַרױס, העט־װײַט אַף יענער זײַט מיל, אַבי שקצים זאָלן נאָר ניט
באַפֿאַלן און ניט אָנרײצן די הינט אַף די „פֿאַרשאָלטענע זשידיוהעס“.
דאָרט, פֿון יענער זײַט מילן, האָבן די צװײ חבֿרים, שמואליק דער
יתום און שלום נחום װעװיקס, געקאָנט זיך אָנרײדן װיפֿל זײער האַרץ
גלוסט. און רײדן איז געװען פֿון װאָס. אײן זאַך האָט זײ אינטערעסירט
בײדן: װ אָ ס װ ע ט ז ײַ ן װ ײַ ט ע ר? װאָס װעט זײַן, טאָמער
פֿאָרט שמואליק אַװעק? װאָרעם געהערט האָט שמואליק זאָגן, אַז די רביצין
קלײַבט זיך ערגעץ װײַט, אין כערסאָנער גובערניע. זי האָט דאָרט אַ
שװעסטער, שרײַבט איר די שװעסטער, זי זאָל קומען צו פֿאָרן. איז
װיבאַלד די רביצין פֿאָרט ― פֿאָרט שמואליק אױך. װאָס װעט ער דאָ טאָן
אײנער אַלײן? ער האָט דאָך אַפֿילו ניט װוּ דעם קאָפּ אָנצושפּאַרן!...
פֿאַרשטײט זיך, אַז ער פֿאָרט נישט אַף לאַנג, און יעדנפֿאַלס ― ניט
אַף שטענדיק. לאָז ער נאָר קומען אַהין, אַזױ זעצט ער זיך באַלד לערנען
„קבלה“, און װי נאָר ער דערגײט דעם „סוד“, אַזױ קומט ער צו פֿאָרן
צוריק אַהער, קײן װאָראָנקאָ, און נעמט זיך צו דער אַרבעט.― אױפֿ־
|
|
7
shmu#lik vert farshvundn
dvid mit ihoynTn tsesheydn zikh af eybik ― der sod funem oytser. ―
farloyrn a khaver.
di gantse vokh, vos di rebitsin iz gezesn shheveh nokhn rov, hot
shmu#lik der yosem arumgeblonket eyner aleyn iber der shtot, vi
an emeser yosem, vos iz nokh mer faryosemt gevorn. zayn gantser
aroyskuk iz geven af dem farnakht, ven men tselozt di kinder fun
di khadorem ― demolt vet er zikh konen zen mit zayn khaver, sholem Nokhem
veviks, vos iz tsu im nokh mer tsugebundn gevorn zint der rov iz
geshtorbn. es hot zikh gefilt instinktiv, az di tsvey gelibte
khaveyrem, "dvid oyhoynTn'', badarfn zikh bald tsesheydn. vi azoy dos
vet geshen ― hobn zey nokh aleyn nit gevust un nisht gevolt
visn. zey hobn deriber oysgenutst yedn farnakht af tsu farbrengen
in#eynem, zayn vos nenter eyns nebn dos andere.
a glik, vos s'iz zumer, un zumer lernt men nisht banakht
in kheyder. kon men deriber zikh farklaybn intsveyen ba Nokhem veviks
in gortn, un dortn, unter a barnboym, opzitsn a sho un tsvey
un dray un shmuesn; oder az nit, kon men zikh durkhgeyn fun der
shtot aroys, het-vayt af yener zayt mil, abi shkotsem zoln nor nit
bafaln un nit onreytsn di hint af di "farsholtene zhidyuhes''.
dort, fun yener zayt miln, hobn di tsvey khaveyrem, shmu#lik der
yosem un sholem Nokhem veviks, gekont zikh onreydn vifl zeyer harts
glust. un reydn iz geven fun vos. eyn zakh hot zey interesirt
beydn: vos vet zayn vayte r? vos vet zayn, tomer
fort shmu#lik avek? vorem gehert hot shmu#lik zogn, az di rebitsin
klaybt zikh ergets vayt, in khersoner gubernye. zi hot dort a
shvester, shraybt ir di shvester, zi zol kumen tsu forn. iz
vibald di rebitsin fort ― fort shmu#lik oykh. vos vet er do ton
eyner aleyn? er hot dokh afile nit vu dem kop ontsushparn!...
farshteyt zikh, az er fort nisht af lang, un yednfals ― nit
af shtendik. loz er nor kumen ahin, azoy zetst er zikh bald lernen
"kabole'', un vi nor er dergeyt dem "sod'', azoy kumt er tsu forn
tsurik aher, keyn voronko, un nemt zikh tsu der arbet.― oyf-
|
7
שמואליק װערט פֿאַרשװוּנדן
דװיד מיט יהונתן צעשײדן זיך אַף אײביק ― דער סוד פֿונעם אוצר. ―
פֿאַרלױרן אַ חבֿר.
די גאַנצע װאָך, װאָס די רביצין איז געזעסן שבֿעה נאָכן רבֿ, האָט
שמואליק דער יתום אַרומגעבלאָנקעט אײנער אַלײן איבער דער שטאָט, װי
אַן אמתער יתום, װאָס איז נאָך מער פֿאַריתומט געװאָרן. זײַן גאַנצער
אַרױסקוק איז געװען אַף דעם פֿאַרנאַכט, װען מען צעלאָזט די קינדער פֿון
די חדרים ― דעמאָלט װעט ער זיך קאָנען זען מיט זײַן חבֿר, שלום נחום
װעװיקס, װאָס איז צו אים נאָך מער צוגעבונדן געװאָרן זינט דער רבֿ איז
געשטאָרבן. עס האָט זיך געפֿילט אינסטינקטיװ, אַז די צװײ געליבטע
חבֿרים, „דװיד ױהונתן“, באַדאַרפֿן זיך באַלד צעשײדן. װי אַזױ דאָס
װעט געשען ― האָבן זײ נאָך אַלײן ניט געװוּסט און נישט געװאָלט
װיסן. זײ האָבן דעריבער אױסגענוצט יעדן פֿאַרנאַכט אַף צו פֿאַרברענגען
אינאײנעם, זײַן װאָס נענטער אײנס נעבן דאָס אַנדערע.
אַ גליק, װאָס ס'איז זומער, און זומער לערנט מען נישט באַנאַכט
אין חדר. קאָן מען דעריבער זיך פֿאַרקלײַבן אינצװײען באַ נחום װעװיקס
אין גאָרטן, און דאָרטן, אונטער אַ באַרנבױם, אָפּזיצן אַ שעה און צװײ
און דרײַ און שמועסן; אָדער אַז ניט, קאָן מען זיך דורכגײן פֿון דער
שטאָט אַרױס, העט־װײַט אַף יענער זײַט מיל, אַבי שקצים זאָלן נאָר ניט
באַפֿאַלן און ניט אָנרײצן די הינט אַף די „פֿאַרשאָלטענע זשידיוהעס“.
דאָרט, פֿון יענער זײַט מילן, האָבן די צװײ חבֿרים, שמואליק דער
יתום און שלום נחום װעװיקס, געקאָנט זיך אָנרײדן װיפֿל זײער האַרץ
גלוסט. און רײדן איז געװען פֿון װאָס. אײן זאַך האָט זײ אינטערעסירט
בײדן: װ אָ ס װ ע ט ז ײַ ן װ ײַ ט ע ר? װאָס װעט זײַן, טאָמער
פֿאָרט שמואליק אַװעק? װאָרעם געהערט האָט שמואליק זאָגן, אַז די רביצין
קלײַבט זיך ערגעץ װײַט, אין כערסאָנער גובערניע. זי האָט דאָרט אַ
שװעסטער, שרײַבט איר די שװעסטער, זי זאָל קומען צו פֿאָרן. איז
װיבאַלד די רביצין פֿאָרט ― פֿאָרט שמואליק אױך. װאָס װעט ער דאָ טאָן
אײנער אַלײן? ער האָט דאָך אַפֿילו ניט װוּ דעם קאָפּ אָנצושפּאַרן!...
פֿאַרשטײט זיך, אַז ער פֿאָרט נישט אַף לאַנג, און יעדנפֿאַלס ― ניט
אַף שטענדיק. לאָז ער נאָר קומען אַהין, אַזױ זעצט ער זיך באַלד לערנען
„קבלה“, און װי נאָר ער דערגײט דעם „סוד“, אַזױ קומט ער צו פֿאָרן
צוריק אַהער, קײן װאָראָנקאָ, און נעמט זיך צו דער אַרבעט.―
|