פֿונעם יאַריד 25
און אַלע דרײַצן גערטנער פֿון סאַמע זאַפֿרען, און גאָלד מיט זילבער, מיט
דימענטן, מיט בריליאַנטן ― כּחול הים, אַזױפֿיל, אַז סע גלוסט זיך אַזש
ניט!...
― פֿאַרװאָס־זשע ביסטו תּמיד הונגעריק? און פֿאַרװאָס האָט ער ניט
אַף שבת?
― אַזױ, װאָרעם ער װיל ניט. ער װיל בעסער אָפּקומען אַף דער װעלט,
תּשובֿה־טאָן. ער איז אַ בעל־תּשובֿה. ער זאָל װעלן, װאָלט ער געװען רײַך,
װי קורח; טױזנט רױטשילדס װאָלט ער פֿאַרשטעקט אין גאַרטל. װאָרעם ער
װײס, װיִאַזױ מע װערט רײַך. פֿאַר אים איז אַנטפּלעקט אַלצדינג. ער װײס
אַפֿילו דעם אָרט, װוּ דער אוצר ליגט באַהאַלטן?
― װוּ ליגט דער אוצר באַהאַלטן?
― חכם! פֿון װאַנען זאָל איך װיסן? װען איך זאָל װיסן, װוּ דער אוצר
ליגט, װאָלט איך דיר שױן לאַנג געזאָגט. איך װאָלט אין מיטן בײַנאַכט
געקומען צו דיר און װאָלט דיך אױפֿגעװעקט פֿון שלאָף: „קום, שלום, צום
אוצר, װעלן מיר צונױפֿזשעברעװען דאָס גאָלד פֿולע זשמעניעס און אָנ־
שטופּן פֿולע קעשענעס!“
און האָט שמואליק אָנגעהױבן צו רײדן װעגן אוצר, אַזױ האָבן די פֿאַר־
חלומטע אױגן באַ אים זיך אָנגעצונדן, די רױטע בעקלעך צעפֿלאַמט, און
אַלײן האָט ער זיך אַזױ צעהיצט און צעברענט און צעפֿלאַקערט, אַז ער האָט
אױך דעם חבֿר זײַנעם אָנגעװאַרעמט, צעהיצט, צעברענט און צעפֿלאַקערט.
שמואליק האָט גערעדט, און זײַן חבֿר, שלום נחום װעװיקס, האָט אים גע־
קוקט אין מױל אַרײַן און מיט דאָרשט געשלונגען יעדער װאָרט.
5
אוצרות
װאָס איז אַן אוצר? ― אַ לעגענדע פֿון כמעלניצקיס צײַטן ― װוּנדער־שטײנער.
אַז ס'איז פֿאַראַן אַן אוצר דאָ באַ אונדז אין אונדזער שטעטל ―
אין דעם איז דאָך קײן ספֿק ניט.
פֿון װאַנען האָט זיך גענומען צו אונדז אַן אוצר? פֿון כמעלניצקין.
כמעלניצקי האָט אים דאָ באַגראָבן נאָך פֿאַרצײַטן. טױזנטער יאָרן האָבן
מענטשן געזאַמלט אוצרות מיט אוצרות, ביז ס'איז געקומען כמעלניצקי
און האָט עס באַשטאַט.
― װער איז געװען כמעלניצקי?
|
|
funem yarid 25
un ale draytsn gertner fun same zafren, un gold mit zilber, mit
dimentn, mit brilyantn ― Kkhol him, azoyfil, az se glust zikh azh
nit!...
― farvos-zhe bistu tomed hungerik? un farvos hot er nit
af shabes?
― azoy, vorem er vil nit. er vil beser opkumen af der velt,
tshuve-ton. er iz a bel-tshuve. er zol veln, volt er geven raykh,
vi kurH; toyznt roytshilds volt er farshtekt in gartl. vorem er
veys, viazoy me vert raykh. far im iz antplekt altsding. er veys
afile dem ort, vu der oytser ligt bahaltn?
― vu ligt der oytser bahaltn?
― khokhem! fun vanen zol ikh visn? ven ikh zol visn, vu der oytser
ligt, volt ikh dir shoyn lang gezogt. ikh volt in mitn baynakht
gekumen tsu dir un volt dikh oyfgevekt fun shlof: "kum, sholem, tsum
oytser, veln mir tsunoyfzhebreven dos gold fule zhmenyes un on-
shtupn fule keshenes!''
un hot shmu#lik ongehoybn tsu reydn vegn oytser, azoy hobn di far-
kholemte oygn ba im zikh ongetsundn, di royte beklekh tseflamt, un
aleyn hot er zikh azoy tsehitst un tsebrent un tseflakert, az er hot
oykh dem khaver zaynem ongevaremt, tsehitst, tsebrent un tseflakert.
shmu#lik hot geredt, un zayn khaver, sholem Nokhem veviks, hot im ge-
kukt in moyl arayn un mit dorsht geshlungen yeder vort.
5
oytsres
vos iz an oytser? ― a legende fun khmelnitskis tsaytn ― vunder-shteyner.
az s'iz faran an oytser do ba undz in undzer shtetl ―
in dem iz dokh keyn sofek nit.
fun vanen hot zikh genumen tsu undz an oytser? fun khmelnitskin.
khmelnitski hot im do bagrobn nokh fartsaytn. toyznter yorn hobn
mentshn gezamlt oytsres mit oytsres, biz s'iz gekumen khmelnitski
un hot es bashtat.
― ver iz geven khmelnitski?
|
פֿונעם יאַריד 25
און אַלע דרײַצן גערטנער פֿון סאַמע זאַפֿרען, און גאָלד מיט זילבער, מיט
דימענטן, מיט בריליאַנטן ― כּחול הים, אַזױפֿיל, אַז סע גלוסט זיך אַזש
ניט!...
― פֿאַרװאָס־זשע ביסטו תּמיד הונגעריק? און פֿאַרװאָס האָט ער ניט
אַף שבת?
― אַזױ, װאָרעם ער װיל ניט. ער װיל בעסער אָפּקומען אַף דער װעלט,
תּשובֿה־טאָן. ער איז אַ בעל־תּשובֿה. ער זאָל װעלן, װאָלט ער געװען רײַך,
װי קורח; טױזנט רױטשילדס װאָלט ער פֿאַרשטעקט אין גאַרטל. װאָרעם ער
װײס, װיִאַזױ מע װערט רײַך. פֿאַר אים איז אַנטפּלעקט אַלצדינג. ער װײס
אַפֿילו דעם אָרט, װוּ דער אוצר ליגט באַהאַלטן?
― װוּ ליגט דער אוצר באַהאַלטן?
― חכם! פֿון װאַנען זאָל איך װיסן? װען איך זאָל װיסן, װוּ דער אוצר
ליגט, װאָלט איך דיר שױן לאַנג געזאָגט. איך װאָלט אין מיטן בײַנאַכט
געקומען צו דיר און װאָלט דיך אױפֿגעװעקט פֿון שלאָף: „קום, שלום, צום
אוצר, װעלן מיר צונױפֿזשעברעװען דאָס גאָלד פֿולע זשמעניעס און
אָנשטופּן פֿולע קעשענעס!“
און האָט שמואליק אָנגעהױבן צו רײדן װעגן אוצר, אַזױ האָבן די
פֿאַרחלומטע אױגן באַ אים זיך אָנגעצונדן, די רױטע בעקלעך צעפֿלאַמט, און
אַלײן האָט ער זיך אַזױ צעהיצט און צעברענט און צעפֿלאַקערט, אַז ער האָט
אױך דעם חבֿר זײַנעם אָנגעװאַרעמט, צעהיצט, צעברענט און צעפֿלאַקערט.
שמואליק האָט גערעדט, און זײַן חבֿר, שלום נחום װעװיקס, האָט אים
געקוקט אין מױל אַרײַן און מיט דאָרשט געשלונגען יעדער װאָרט.
5
אוצרות
װאָס איז אַן אוצר? ― אַ לעגענדע פֿון כמעלניצקיס צײַטן ― װוּנדער־שטײנער.
אַז ס'איז פֿאַראַן אַן אוצר דאָ באַ אונדז אין אונדזער שטעטל ―
אין דעם איז דאָך קײן ספֿק ניט.
פֿון װאַנען האָט זיך גענומען צו אונדז אַן אוצר? פֿון כמעלניצקין.
כמעלניצקי האָט אים דאָ באַגראָבן נאָך פֿאַרצײַטן. טױזנטער יאָרן האָבן
מענטשן געזאַמלט אוצרות מיט אוצרות, ביז ס'איז געקומען כמעלניצקי
און האָט עס באַשטאַט.
― װער איז געװען כמעלניצקי?
|