בײַם דאָקטאָר
― איך װיל אײַך בעטן, הער דאָקטער, אײן זאַך: איר זאָלט מיר
אױסהערן. דאָס הײסט, נישט דאָס שלאַפֿקײט מײַנס זאָלט איר
אױסהערן. ― פֿונעם שלאַפֿקײט װעלן מיר שמועסן שפּעטער. איך װעל אײַך
שױן אַלײן אױפֿקלערן, אין װאָס עס באַשטײט מײַן שלאַפֿקײט. װילן װיל
איך, איר זאָלט אױסהערן מיך אַלײן, װאָרעם ניט אַיעדער דאָקטער האָט
ליב אױסהערן דעם חולה. ניט אַיעדער דאָקטער לאָזט זיך רײדן.
דאָקטױרים האָבן אַ טבֿע: זײ לאָזן זיך נישט רײדן. זײ װײסן נאָר טאַפּן דעם
דופֿק, קוקן אױפֿן זײגער, פֿאַרשרײַבן אַ רעצעפּט און נעמען פֿאַרן װיזיט.
אױף אײַך האָב איך געהערט זאָגן, אַז איר זײַט ניט פֿון די דאָקטױרים.
איר זײַט נאָך, זאָגט מען, אַ יונגער דאָקטער, און זײַט נאָך ניט אַזױ
להוט, פֿאַרברענט נאָכן קערבל, װי אַנדערע דאָקטױרים. בין איך דערפֿאַר,
הײסט דאָס, טאַקע געקומען צו אײַך, זיך מיט אײַך אַן עצה האַלטן מכּוח
מײַן מאָגן. איך בין, װי איר זעט מיך, אַ מענטש מיט אַ מאָגן. על־פּי
חכמת־הדאָקטאָריע קומט אַפֿילו אױס, אַז יעדער מענטש מוז האָבן
אַ מאָגן. נאָר װען איז דאָס גערעדט געװאָרן? אַז דער מאָגן איז אַ מאָגן;
אָבער אַז דער מאָגן איז קײן מאָגן ניט, הײַנט צו װאָס טױג דאָס לעבן?
װעט איר דאָך מיר ענטפֿערן מסתּמא מיטן פּסוק: בעל־כּרחך אַתּה חי?
װײס איך עס אָן אײַך. פֿאַר דעם „בעל־כּרחך“ האָב איך נאָך אין חדר
געכאַפּט שמיץ. איך שמועס פֿון דעם, װאָס אַ מענטש כּל־זמן ער לעבט,
װילט זיך אים ניט שטאַרבן. כאָטש דעם אמת דאַרף איך אײַך זאָגן, אַז
איך אַלײן האָב פֿאַרן טױט כּלל קײן מורא נישט. װאָרעם, ערשטנס, האָב
איך שױן אַריבערגעשפּאַנט שישים, והשנית, בין איך אַזאַ מענטש, װאָס
קאַטאָרי לעבן און שטאַרבן איז בײַ מיר גלאַט אַלץ אײן יום־טובֿ. דאָס
הײסט, לעבן איז אַװדאי גלײַכער װי שטאַרבן, װאָרעם װער װיל דאָס
שטאַרבן? ובפֿרט אַ ייִד? ובפֿרט אַ טאַטע פֿון עלף קינדער, זאָלן
|
|
baym doktor
― ikh vil aykh betn, her dokter, eyn zakh: ir zolt mir
oyshern. dos heyst, nisht dos shlafkayt mayns zolt ir
oyshern. ― funem shlafkayt veln mir shmuesn shpeter. ikh vel aykh
shoyn aleyn oyfklern, in vos es bashteyt mayn shlafkayt. viln vil
ikh, ir zolt oyshern mikh aleyn, vorem nit ayeder dokter hot
lib oyshern dem khoyle. nit ayeder dokter lozt zikh reydn.
doktoyrim hobn a teve: zey lozn zikh nisht reydn. zey veysn nor tapn dem
doyfek, kukn oyfn zeyger, farshraybn a retsept un nemen farn vizit.
oyf aykh hob ikh gehert zogn, az ir zayt nit fun di doktoyrim.
ir zayt nokh, zogt men, a yunger dokter, un zayt nokh nit azoy
loet, farbrent nokhn kerbl, vi andere doktoyrim. bin ikh derfar,
heyst dos, take gekumen tsu aykh, zikh mit aykh an eytse haltn mikoyekh
mayn mogn. ikh bin, vi ir zet mikh, a mentsh mit a mogn. alpi
khokhemT-hdoktorye kumt afile oys, az yeder mentsh muz hobn
a mogn. nor ven iz dos geredt gevorn? az der mogn iz a mogn;
ober az der mogn iz keyn mogn nit, haynt tsu vos toyg dos lebn?
vet ir dokh mir entfern mistome mitn posek: baal-KrHkh ate khay?
veys ikh es on aykh. far dem "baal-KrHkh'' hob ikh nokh in kheyder
gekhapt shmits. ikh shmues fun dem, vos a mentsh Kl-zman er lebt,
vilt zikh im nit shtarbn. khotsh dem emes darf ikh aykh zogn, az
ikh aleyn hob farn toyt klal keyn moyre nisht. vorem, ershtns, hob
ikh shoyn aribergeshpant shishim, vehasheynes, bin ikh aza mentsh, vos
katori lebn un shtarbn iz bay mir glat alts eyn yum-tuv. dos
heyst, lebn iz avade glaykher vi shtarbn, vorem ver vil dos
shtarbn? ubfrt a yid? ubfrt a tate fun elf kinder, zoln
|
בײַם דאָקטאָר
― איך װיל אײַך בעטן, הער דאָקטער, אײן זאַך: איר זאָלט מיר
אױסהערן. דאָס הײסט, נישט דאָס שלאַפֿקײט מײַנס זאָלט איר
אױסהערן. ― פֿונעם שלאַפֿקײט װעלן מיר שמועסן שפּעטער. איך װעל אײַך
שױן אַלײן אױפֿקלערן, אין װאָס עס באַשטײט מײַן שלאַפֿקײט. װילן װיל
איך, איר זאָלט אױסהערן מיך אַלײן, װאָרעם ניט אַיעדער דאָקטער האָט
ליב אױסהערן דעם חולה. ניט אַיעדער דאָקטער לאָזט זיך רײדן.
דאָקטױרים האָבן אַ טבֿע: זײ לאָזן זיך נישט רײדן. זײ װײסן נאָר טאַפּן דעם
דופֿק, קוקן אױפֿן זײגער, פֿאַרשרײַבן אַ רעצעפּט און נעמען פֿאַרן װיזיט.
אױף אײַך האָב איך געהערט זאָגן, אַז איר זײַט <<ניט>> פֿון די דאָקטױרים.
איר זײַט נאָך, זאָגט מען, אַ יונגער דאָקטער, און זײַט נאָך ניט אַזױ
להוט, פֿאַרברענט נאָכן קערבל, װי אַנדערע דאָקטױרים. בין איך דערפֿאַר,
הײסט דאָס, טאַקע געקומען צו אײַך, זיך מיט אײַך אַן עצה האַלטן מכּוח
מײַן מאָגן. איך בין, װי איר זעט מיך, אַ מענטש מיט אַ מאָגן. על־פּי
חכמת־הדאָקטאָריע קומט אַפֿילו אױס, אַז <<יעדער>> מענטש מוז האָבן
אַ מאָגן. נאָר װען איז דאָס גערעדט געװאָרן? אַז דער מאָגן איז אַ מאָגן;
אָבער אַז דער מאָגן איז קײן מאָגן ניט, הײַנט צו װאָס טױג דאָס לעבן?
װעט איר דאָך מיר ענטפֿערן מסתּמא מיטן פּסוק: בעל־כּרחך אַתּה חי?
װײס איך עס אָן אײַך. פֿאַר דעם „בעל־כּרחך“ האָב איך נאָך אין חדר
געכאַפּט שמיץ. איך שמועס פֿון דעם, װאָס אַ מענטש כּל־זמן ער לעבט,
װילט זיך אים ניט שטאַרבן. כאָטש דעם אמת דאַרף איך אײַך זאָגן, אַז
איך אַלײן האָב פֿאַרן טױט כּלל קײן מורא נישט. װאָרעם, ערשטנס, האָב
איך שױן אַריבערגעשפּאַנט שישים, והשנית, בין איך אַזאַ מענטש, װאָס
קאַטאָרי לעבן און שטאַרבן איז בײַ מיר גלאַט אַלץ אײן יום־טובֿ. דאָס
הײסט, לעבן איז אַװדאי גלײַכער װי שטאַרבן, װאָרעם װער װיל דאָס
שטאַרבן? ובפֿרט אַ ייִד? ובפֿרט אַ טאַטע פֿון עלף קינדער, זאָלן
|