די רױטע ייִדלעך
(אַן אױסגעטראַכטע זאַך).
ערשטער טײל
דאָס ערשטע קאַפּיטל
(די רױטע ייִדלעך, זײער יִחוס, זײערע גענג און זײערע תּנועות, זײער לעבן, זײערע פּרנסות, זײער אַרױסגײן שבת „אַפֿן שפּאַציר", זײער אױסזען און זײערע מאכלים).
גאַנץ װײַט פֿון אונדזערע מקומות, דאָרטן ערגעץ אונטער די הרי
חושך, אַזש אַף יענער זײַט סמבטיון, געפֿינט זיך אַ פֿאָלק, װאָס מע
רופֿט דאָס ד י ר ו י ט ע ייִ ד ל ע ך.
מחמת די רױטע ייִדלעך ליגן אַזױ װײַט פֿאַרװאָרפֿן, זײ זײַנען אָפּ־
געריסן פֿון דער װעלט און קערן זיך כּמעט מיט קײנעם נישט אָן, לכן
זײַנען זײ שטאַרק פֿאַרגרעבט געװאָרן, און אין פֿיל זאַכן זײַנען זײ פּשוט
װילד. איבערהױפּט זײַנען זײ װײַט פֿון ייִדישקײט, פֿון דער ייִדישער היס־
טאָריע און פֿון דער ייִדישער שפּראַך, אַזױ װײַט, אַז זעלטן־זעלטן װער עס
פֿאַרשטײט באַ זײ אַ לשון־קודש־װאָרט, חוץ די װערטער „גמילות חסד“,
„מעות מזומנים“, „ברוכים היושבֿים קומט עסן“, „לחײם לשלום“,
„ברוך הבא רב קרובֿ“, „אַ מיתה משונה“, אַ מכּה בחבֿרותא“, „משוגע צי
חסר דעה“, „כּלבֿ שבכלבֿים“, „שוטה בן פּיקהאָלץ“, „אַדרבה“, „ממה
נפֿשך“, „מהיכא־תּיתי“, „אַװדאי“, „בקיצור“, וכדומה אַזעלכע װערטער
לרובֿ, װאָס האָבן זיך באַזעצט אין זײער װאָכעדיקער שפּראַך, װאָס מע
רופֿט זי דאָרט מיט אַ משונה מאָדנעם נאָמען „זשאַרגאָן“.
פֿונדעסטװעגן, רעדט מיט זײ, זײַנען זײ די גרעסטע חכמים אין
|
|
di royte yidlekh
(an oysgetrakhte zakh).
ershter teyl
dos ershte kapitl
(di royte yidlekh, zeyer iHus, zeyere geng un zeyere tnues, zeyer lebn,
zeyere parnoses, zeyer aroysgeyn shabes "afn shpatsir", zeyer oyszen un zeyere makholem).
gants vayt fun undzere mekoymes, dortn ergets unter di hri
khoyshekh, azh af yener zayt sambatyen, gefint zikh a folk, vos me
ruft dos di royte yi dle kh.
makhmes di royte yidlekh lign azoy vayt farvorfn, zey zaynen op-
gerisn fun der velt un kern zikh kemat mit keynem nisht on, lekheyn
zaynen zey shtark fargrebt gevorn, un in fil zakhn zaynen zey poshet
vild. iberhoypt zaynen zey vayt fun yidishkayt, fun der yidisher his-
torye un fun der yidisher shprakh, azoy vayt, az zeltn-zeltn ver es
farshteyt ba zey a lshun-kudsh-vort, khuts di verter "gmiles khesed'',
"moes mezumonem'', "brukhem hyoyshvem kumt esn'', "lekhayem lshlum'',
"borekh habe reb korev'', "a mise meshune'', a make bekhevruse'', "meshuge tsi
khoser deye'', "keylev shbkhlBim'', "shoyte ben pikholts'', "adrbh'', "mmh
nfshkh'', "meykheteyse'', "avade'', "bekitser'', ukhdoyme azelkhe verter
lorov, vos hobn zikh bazetst in zeyer vokhediker shprakh, vos me
ruft zi dort mit a meshune modnem nomen "zhargon''.
fundestvegn, redt mit zey, zaynen zey di greste khakhomem in
|
די רױטע ייִדלעך
(אַן אױסגעטראַכטע זאַך).
ערשטער טײל
דאָס ערשטע קאַפּיטל
(די רױטע ייִדלעך, זײער יִחוס, זײערע גענג און זײערע תּנועות, זײער לעבן, זײערע פּרנסות, זײער אַרױסגײן שבת „אַפֿן שפּאַציר", זײער אױסזען און זײערע מאכלים).
גאַנץ װײַט פֿון אונדזערע מקומות, דאָרטן ערגעץ אונטער די הרי
חושך, אַזש אַף יענער זײַט סמבטיון, געפֿינט זיך אַ פֿאָלק, װאָס מע
רופֿט דאָס ד י ר ו י ט ע ייִ ד ל ע ך.
מחמת די רױטע ייִדלעך ליגן אַזױ װײַט פֿאַרװאָרפֿן, זײ זײַנען
אָפּגעריסן פֿון דער װעלט און קערן זיך כּמעט מיט קײנעם נישט אָן, לכן
זײַנען זײ שטאַרק פֿאַרגרעבט געװאָרן, און אין פֿיל זאַכן זײַנען זײ פּשוט
װילד. איבערהױפּט זײַנען זײ װײַט פֿון ייִדישקײט, פֿון דער ייִדישער
היסטאָריע און פֿון דער ייִדישער שפּראַך, אַזױ װײַט, אַז זעלטן־זעלטן װער עס
פֿאַרשטײט באַ זײ אַ לשון־קודש־װאָרט, חוץ די װערטער „גמילות חסד“,
„מעות מזומנים“, „ברוכים היושבֿים קומט עסן“, „לחײם לשלום“,
„ברוך הבא רב קרובֿ“, „אַ מיתה משונה“, אַ מכּה בחבֿרותא“, „משוגע צי
חסר דעה“, „כּלבֿ שבכלבֿים“, „שוטה בן פּיקהאָלץ“, „אַדרבה“, „ממה
נפֿשך“, „מהיכא־תּיתי“, „אַװדאי“, „בקיצור“, וכדומה אַזעלכע װערטער
לרובֿ, װאָס האָבן זיך באַזעצט אין זײער װאָכעדיקער שפּראַך, װאָס מע
רופֿט זי דאָרט מיט אַ משונה מאָדנעם נאָמען „זשאַרגאָן“.
פֿונדעסטװעגן, רעדט מיט זײ, זײַנען זײ די גרעסטע חכמים אין
|