מ. מ. װאַרשאַװסקי [מאַרק מאַרקאָװיטש װאַרשאַװסקי 1848–1907] און זײַנע לידער
א. אַ פּאָר װערטער צו װאַרשאַװסקיס לידער
װוּנדערבאַר איז די געשיכטע פֿון אונדזער פֿאָלק ישׂראל. װוּנדערלעך
איז אונדזער ייִדישע ליטעראַטור. נאָר נאָך מער װוּנדערלעך איז די
ביאָגראַפֿיע פֿון אונדזערע שרײַבער, פּאָעטן און משוררים. אײגנטלעך, איז
בײַ אונדז, ייִדן, נישטאָ קײן שרײַבער, װי בײַ לײַטן, דאָס הײסט, נישטאָ
בײַ אונדז אַזעלכע, װאָס זאָלן זיך אָפּגעבן נאָר מיט שרײַבערײַ אַלײן; מע
קאָן זאָגן, אַז בײַ אונדז איז כּמעט נישטאָ קײן אײנציקער שרײַבער, װאָס
זאָל לעבן פֿון דער פּען. בײַ אונדז שרײַבט יעדער װער עס װיל, ניט דער
װאָס קען, װאָרעם דער װאָס קען ― יענער קאָן נישט שרײַבן, מחמת ער
איז פֿאַרטראָגן גאָר אין עפּעס אַנדערש, אין דאגות־פּרנסה, ער זוכט אַ
שטיקל ברױט... דעריבער װאַלגערן זיך בײַ אונדז אָפֿטמאָל טאַלאַנטן,
װאָס גײען לאיבוד, װערן פֿאַרפֿאַלן. מע באַדאַרף נישט מײנען
פֿונדעסטװעגן, אַז בײַ אונדז שרײַבט מען חלילה װינציקער, װי בײַ אַלע אַנדערע
פֿעלקער; אַדרבא, צװישן ייִדן געפֿינט איר אַ סך, אַ סך אַזעלכע, װאָס
שרײַבן און שרײַבן און הערן ניט אױף צו שרײַבן, פֿאַרגיסן טײַכן טינט,
פֿירן איבער פּאַפּיר און פּענעס אומברחמנות, און דרוקן ביכער און
ביכלעך אין די טױזנטער. נאָר נישט פֿון דעם מין שרײַבער װיל איך רײדן
אַצינד. איך רײד פֿון די אמתע טאַלאַנטן, װאָס ליגן אין דער
פֿאַרבאָרגעניש, װאָס יאָגן ניט אַרױסבאַװײַזן זיך אױף דער ייִדישער װעלט און װאָס
מע באַדאַרף זײ זוכן און געפֿינען.
|
|
m. m. varshavski [mark markovitsh varshavski 1848-1907] un zayne
lider
#. a por verter tsu varshavskis lider
vunderbar iz di geshikhte fun undzer folk yisroel. vunderlekh
iz undzer yidishe literatur. nor nokh mer vunderlekh iz di
byografye fun undzere shrayber, poetn un meshoyrerem. eygntlekh, iz
bay undz, yidn, nishto keyn shrayber, vi bay laytn, dos heyst, nishto
bay undz azelkhe, vos zoln zikh opgebn nor mit shrayberay aleyn; me
kon zogn, az bay undz iz kemat nishto keyn eyntsiker shrayber, vos
zol lebn fun der pen. bay undz shraybt yeder ver es vil, nit der
vos ken, vorem der vos ken ― yener kon nisht shraybn, makhmes er
iz fartrogn gor in epes andersh, in d#guT-parnose, er zukht a
shtikl broyt... deriber valgern zikh bay undz oftmol talantn,
vos geyen leibed, vern farfaln. me badarf nisht meynen
fundestvegn, az bay undz shraybt men kholile vintsiker, vi bay ale andere
felker; aderabe, tsvishn yidn gefint ir a sakh, a sakh azelkhe, vos
shraybn un shraybn un hern nit oyf tsu shraybn, fargisn taykhn tint,
firn iber papir un penes umbrakhmones, un drukn bikher un
bikhlekh in di toyznter. nor nisht fun dem min shrayber vil ikh reydn
atsind. ikh reyd fun di emese talantn, vos lign in der
farborgenish, vos yogn nit aroysbavayzn zikh oyf der yidisher velt un vos
me badarf zey zukhn un gefinen.
|
מ. מ. װאַרשאַװסקי [מאַרק מאַרקאָװיטש װאַרשאַװסקי 1848–1907] און זײַנע לידער
א. אַ פּאָר װערטער צו װאַרשאַװסקיס לידער
װוּנדערבאַר איז די געשיכטע פֿון אונדזער פֿאָלק ישׂראל. װוּנדערלעך
איז אונדזער ייִדישע ליטעראַטור. נאָר נאָך מער װוּנדערלעך איז די
ביאָגראַפֿיע פֿון אונדזערע שרײַבער, פּאָעטן און משוררים. אײגנטלעך, איז
בײַ אונדז, ייִדן, נישטאָ קײן שרײַבער, װי בײַ לײַטן, דאָס הײסט, נישטאָ
בײַ אונדז אַזעלכע, װאָס זאָלן זיך אָפּגעבן נאָר מיט שרײַבערײַ אַלײן; מע
קאָן זאָגן, אַז בײַ אונדז איז כּמעט נישטאָ קײן אײנציקער שרײַבער, װאָס
זאָל לעבן פֿון דער פּען. בײַ אונדז שרײַבט יעדער װער עס װיל, ניט דער
װאָס קען, װאָרעם דער װאָס קען ― יענער קאָן נישט שרײַבן, מחמת ער
איז פֿאַרטראָגן גאָר אין עפּעס אַנדערש, אין דאגות־פּרנסה, ער זוכט אַ
שטיקל ברױט... דעריבער װאַלגערן זיך בײַ אונדז אָפֿטמאָל טאַלאַנטן,
װאָס גײען לאיבוד, װערן פֿאַרפֿאַלן. מע באַדאַרף נישט מײנען
פֿונדעסטװעגן, אַז בײַ אונדז שרײַבט מען חלילה װינציקער, װי בײַ אַלע אַנדערע
פֿעלקער; אַדרבא, צװישן ייִדן געפֿינט איר אַ סך, אַ סך אַזעלכע, װאָס
שרײַבן און שרײַבן און הערן ניט אױף צו שרײַבן, פֿאַרגיסן טײַכן טינט,
פֿירן איבער פּאַפּיר און פּענעס אומברחמנות, און דרוקן ביכער און
ביכלעך אין די טױזנטער. נאָר נישט פֿון דעם מין שרײַבער װיל איך רײדן
אַצינד. איך רײד פֿון די אמתע טאַלאַנטן, װאָס ליגן אין דער
פֿאַרבאָרגעניש, װאָס יאָגן ניט אַרױסבאַװײַזן זיך אױף דער ייִדישער װעלט און װאָס
מע באַדאַרף זײ זוכן און געפֿינען.
|