געשיכטע נומער נײַנצן: דער צענטער
נײַן ייִדן זײַנען מיר געװען אינעם גאַנצן װאַגאָן. נײַן ייִדן. אונדז
האָט געפֿעלט אַ צענטער, צו אַ מנין.
אײגנטלעך, איז געװעזן אַ צענטער אױך. נאָר דער צענטער איז
געװען בײַ אונדז ספֿק ייִד, ספֿק קריסט. אַ שטילשװײַגנדיקער פּאַרשױן
מיט אַ גאָלדענעם פּענסנע. אַ ראַבעטינע פּנים מיט קלײַען, נאָר אָן אַ
באָרד. אַ נאָז אַ ייִדישע, נאָר װאָנצעס — מאָדנע פֿאַרדרײט אַרױף. אױערן
אָפּגעשטאַנענע, נאָר אַ האַלדז אַ רױטער. די גאַנצע צײַט האָט ער זיך
געהאַלטן פֿון אונדז גאַנץ באַזונדער. געקוקט אין פֿענצטער און
געפֿײַפֿט. געזעסן איז ער געװײנטלעך אָן אַ היטל. און אַ רוסיש
בלאַט אױף די קני. און שאַ, קײן װאָרט נישט אַרױסגעלאָזט. דורכױס
מעשׂה רוס. אַן עכטער פֿאָניע. האַ? נאָכאַמאָל: זאָל דאָס טאַקע זײַן
אַ גױ? סטײַטש, ס'איז דאָך אָבער פֿאָרט נישט קײן גױ. בלאָטע! אַ ייִד
אַ ייִדן װעט נישט נאַרן. אַ ייִד אַ ייִדן װעט דערקענען פֿאַר אַ מײַל אין
אַ פֿינצטערער נאַכט. גװאַלד, דער צלם־אלוקים! נײן, ס'אַ ייִד. אַזאַ שטיק
גאָלד, װי אַ ייִד דאָס איז! און װידער צוריק, טאָמער נײן? אַ קשיא
הײַנטיקע צײַטן... האָבן מיר זיך מישבֿ געװען: אױך די אײגענע מעשׂה.
אַ ייִד, נעבעך װיל, מע זאָל כאָטש מײנען, אַז ער איז אַ גױ ― לאָז אים
װױל באַקומען. װאָס זשע טוט מען אָבער ― אונדז גײט אָפּ אַ צענטער?
מיר האָבן אַ יאָרצײַט אין װאַגאָן. איר מײנט, עפּעס גלאַט אַ יאָרצײַט?
אַ יאָרצײַט נאָך אַ טאַטן? אָדער נאָך אַ מאַמע? נײן. דאָס איז געװען
אַ יאָרצײַט נאָך אַ קינד. נאָך אַ זון. אײן־און־אײנציקן זון האָט אַ ייִד
|
|
geshikhte numer nayntsn: der tsenter
nayn yidn zaynen mir geven inem gantsn vagon. nayn yidn. undz
hot gefelt a tsenter, tsu a minyen.
eygntlekh, iz gevezn a tsenter oykh. nor der tsenter iz
geven bay undz sofek yid, sofek krist. a shtilshvaygndiker parshoyn
mit a goldenem pensne. a rabetine ponem mit klayen, nor on a
bord. a noz a yidishe, nor vontses ― modne fardreyt aroyf. oyern
opgeshtanene, nor a haldz a royter. di gantse tsayt hot er zikh
gehaltn fun undz gants bazunder. gekukt in fentster un
gefayft. gezesn iz er geveyntlekh on a hitl. un a rusish
blat oyf di kni. un sha, keyn vort nisht aroysgelozt. durkhoys
mayse rus. an ekhter fonye. ha? nokhamol: zol dos take zayn
a goy? staytsh, s'iz dokh ober fort nisht keyn goy. blote! a yid
a yidn vet nisht narn. a yid a yidn vet derkenen far a mayl in
a fintsterer nakht. gvald, der tslm-#lukim! neyn, s'a yid. aza shtik
gold, vi a yid dos iz! un vider tsurik, tomer neyn? a kashye
hayntike tsaytn... hobn mir zikh meyashev geven: oykh di eygene mayse.
a yid, nebekh vil, me zol khotsh meynen, az er iz a goy ― loz im
voyl bakumen. vos zhe tut men ober ― undz geyt op a tsenter?
mir hobn a yortsayt in vagon. ir meynt, epes glat a yortsayt?
a yortsayt nokh a tatn? oder nokh a mame? neyn. dos iz geven
a yortsayt nokh a kind. nokh a zun. eyn-un-eyntsikn zun hot a yid
|
געשיכטע נומער נײַנצן: דער צענטער
נײַן ייִדן זײַנען מיר געװען אינעם גאַנצן װאַגאָן. נײַן ייִדן. אונדז
האָט געפֿעלט אַ צענטער, צו אַ מנין.
אײגנטלעך, איז געװעזן אַ צענטער אױך. נאָר דער צענטער איז
געװען בײַ אונדז ספֿק ייִד, ספֿק קריסט. אַ שטילשװײַגנדיקער פּאַרשױן
מיט אַ גאָלדענעם פּענסנע. אַ ראַבעטינע פּנים מיט קלײַען, נאָר אָן אַ
באָרד. אַ נאָז אַ ייִדישע, נאָר װאָנצעס — מאָדנע פֿאַרדרײט אַרױף. אױערן
אָפּגעשטאַנענע, נאָר אַ האַלדז אַ רױטער. די גאַנצע צײַט האָט ער זיך
געהאַלטן פֿון אונדז גאַנץ באַזונדער. געקוקט אין פֿענצטער און
געפֿײַפֿט. געזעסן איז ער געװײנטלעך אָן אַ היטל. און אַ רוסיש
בלאַט אױף די קני. און שאַ, קײן װאָרט נישט אַרױסגעלאָזט. דורכױס
מעשׂה רוס. אַן עכטער פֿאָניע. האַ? נאָכאַמאָל: זאָל דאָס טאַקע זײַן
אַ גױ? סטײַטש, ס'איז דאָך אָבער פֿאָרט נישט קײן גױ. בלאָטע! אַ ייִד
אַ ייִדן װעט נישט נאַרן. אַ ייִד אַ ייִדן װעט דערקענען פֿאַר אַ מײַל אין
אַ פֿינצטערער נאַכט. גװאַלד, דער צלם־אלוקים! נײן, ס'אַ ייִד. אַזאַ שטיק
גאָלד, װי אַ ייִד דאָס איז! און װידער צוריק, טאָמער נײן? אַ קשיא
הײַנטיקע צײַטן... האָבן מיר זיך מישבֿ געװען: אױך די אײגענע מעשׂה.
אַ ייִד, נעבעך װיל, מע זאָל כאָטש מײנען, אַז ער איז אַ גױ ― לאָז אים
װױל באַקומען. װאָס זשע טוט מען אָבער ― אונדז גײט אָפּ אַ צענטער?
מיר האָבן אַ יאָרצײַט אין װאַגאָן. איר מײנט, עפּעס גלאַט אַ יאָרצײַט?
אַ יאָרצײַט נאָך אַ טאַטן? אָדער נאָך אַ מאַמע? נײן. דאָס איז געװען
אַ יאָרצײַט נאָך אַ קינד. נאָך אַ זון. אײן־און־אײנציקן זון האָט אַ ייִד
|