געשיכטע נומער פֿופֿצן: אַ נשׂרף
― אונדזערע ייִדן ― הער איך דרשענען אַ ייִדן הינטער מײַנע
פּלײצעס און פּאַסאַזשירן הערן אים צו ― אונדזערע ייִדן, הערט איר,
ס'איז דאָך נישט שײך צו זאָגן, גאָט זאָל נישט שטראָפֿן פֿאַר די רײד,
ס'איז אַן עמא־פּזיזא ― װאָס איז די טײַטש? ― מיט אַ ייִדן איז נאָר גוט
קוגל עסן, דאַװנען פֿון אײן סידור, און ליגן אױף אײן בית־הקבֿרות, און
אַ רוח אין זײ אין טאַטן, און גאָרנישט!...
איר פֿרעגט, װאָס בין איך אַזױ אָנגעדרודלט און װאָס ליאַפּע איך
אַזױ אױף ייִדן? איר זאָלט האָבן אױף זיך מײַן פּעקל און ייִדן זאָלן אײַך
אַזױ טאָן, װי מע טוט מיר, װאָלט איר אָנגעכאַפּט מענטשן אין די גאַסן,
אָדער איר װאָלט געשלאָגן מיט אַ שטעקן! נאָר גאָרנישט, איך בין אַזאַ
ייִד, װאָס קאַטאָרע איך האָב פֿײַנט קריגן זיך מיט אַ װעלט. איך גײ
תּמיד מיט דעם גאַנג: לאָז מײַנס איבערגײן, אָדער װי שטײט דאָרט:
עולם־כּמינהגו ― װאָס איז די טײַטש? ― לאָז זיך מיט זײ גאָט רעכענען,
און אַ רוח אין זײ אין טאַטן, און גאָרנישט!...
הערט אַ מעשׂה: איך בין אַלײן, נישט פֿאַר אײַך געדאַכט, אַ
באָהסלעװער, פֿון אַ קלײן שטעטל, פֿון באָהסלעװ, אַ קלײנס, נאָר אַ װױלס, פֿון
די שטעטלעך, װאָס מע זאָגט אױף זײ, אַז מע זאָל זײ געדיכט זײען און
שיטער אױפֿגײן; פֿון די שטעטלעך, װאָס אַז מע װיל עמעצן רעכט
באַשטראָפֿן, זאָל מען אים נישט פֿאַרשיקן קײן סיביר ― פֿע! ― צו אונדז
קײן באָהסלעװ זאָל מען אים פֿאַרשיקן, און מאַכן אים פֿאַר אַ קרעמער,
און געבן אים קרעדיט, ער זאָל קאָנען רעכט אָנזעצן, און נאָכדעם זאָל
|
|
geshikhte numer fuftsn: a nisref
― undzere yidn ― her ikh drshenen a yidn hinter mayne
pleytses un pasazhirn hern im tsu ― undzere yidn, hert ir,
s'iz dokh nisht shayekh tsu zogn, got zol nisht shtrofn far di reyd,
s'iz an em#-pziz# ― vos iz di taytsh? ― mit a yidn iz nor gut
kugl esn, davnen fun eyn sider, un lign oyf eyn biT-hkvores, un
a ruekh in zey in tatn, un gornisht!...
ir fregt, vos bin ikh azoy ongedrudlt un vos lyape ikh
azoy oyf yidn? ir zolt hobn oyf zikh mayn pekl un yidn zoln aykh
azoy ton, vi me tut mir, volt ir ongekhapt mentshn in di gasn,
oder ir volt geshlogn mit a shtekn! nor gornisht, ikh bin aza
yid, vos katore ikh hob faynt krign zikh mit a velt. ikh gey
tomed mit dem gang: loz mayns ibergeyn, oder vi shteyt dort:
eulm-Kminegu ― vos iz di taytsh? ― loz zikh mit zey got rekhenen,
un a ruekh in zey in tatn, un gornisht!...
hert a mayse: ikh bin aleyn, nisht far aykh gedakht, a
bohslever, fun a kleyn shtetl, fun bohslev, a kleyns, nor a voyls, fun
di shtetlekh, vos me zogt oyf zey, az me zol zey gedikht zeyen un
shiter oyfgeyn; fun di shtetlekh, vos az me vil emetsn rekht
bashtrofn, zol men im nisht farshikn keyn sibir ― fe! ― tsu undz
keyn bohslev zol men im farshikn, un makhn im far a kremer,
un gebn im kredit, er zol konen rekht onzetsn, un nokhdem zol
|
געשיכטע נומער פֿופֿצן: אַ נשׂרף
― אונדזערע ייִדן ― הער איך דרשענען אַ ייִדן הינטער מײַנע
פּלײצעס און פּאַסאַזשירן הערן אים צו ― אונדזערע ייִדן, הערט איר,
ס'איז דאָך נישט שײך צו זאָגן, גאָט זאָל נישט שטראָפֿן פֿאַר די רײד,
ס'איז אַן עמא־פּזיזא ― װאָס איז די טײַטש? ― מיט אַ ייִדן איז נאָר גוט
קוגל עסן, דאַװנען פֿון אײן סידור, און ליגן אױף אײן בית־הקבֿרות, און
אַ רוח אין זײ אין טאַטן, און גאָרנישט!...
איר פֿרעגט, װאָס בין איך אַזױ אָנגעדרודלט און װאָס ליאַפּע איך
אַזױ אױף ייִדן? איר זאָלט האָבן אױף זיך מײַן פּעקל און ייִדן זאָלן אײַך
אַזױ טאָן, װי מע טוט מיר, װאָלט איר אָנגעכאַפּט מענטשן אין די גאַסן,
אָדער איר װאָלט געשלאָגן מיט אַ שטעקן! נאָר גאָרנישט, איך בין אַזאַ
ייִד, װאָס קאַטאָרע איך האָב פֿײַנט קריגן זיך מיט אַ װעלט. איך גײ
תּמיד מיט דעם גאַנג: לאָז מײַנס איבערגײן, אָדער װי שטײט דאָרט:
עולם־כּמינהגו ― װאָס איז די טײַטש? ― לאָז זיך מיט זײ גאָט רעכענען,
און אַ רוח אין זײ אין טאַטן, און גאָרנישט!...
הערט אַ מעשׂה: איך בין אַלײן, נישט פֿאַר אײַך געדאַכט, אַ
באָהסלעװער, פֿון אַ קלײן שטעטל, פֿון באָהסלעװ, אַ קלײנס, נאָר אַ װױלס, פֿון
די שטעטלעך, װאָס מע זאָגט אױף זײ, אַז מע זאָל זײ געדיכט זײען און
שיטער אױפֿגײן; פֿון די שטעטלעך, װאָס אַז מע װיל עמעצן רעכט
באַשטראָפֿן, זאָל מען אים נישט פֿאַרשיקן קײן סיביר ― פֿע! ― צו אונדז
קײן באָהסלעװ זאָל מען אים פֿאַרשיקן, און מאַכן אים פֿאַר אַ קרעמער,
און געבן אים קרעדיט, ער זאָל קאָנען רעכט אָנזעצן, און נאָכדעם זאָל
|