אָפּגעשלאָגענע הושענות
א. איסר דער שמשׂ
I
דערמאָן איך מיך אָן איסר דעם שמשׂ, שטעלט זיך מיר פֿאָר אין
דער פֿאַנטאַזיע אַ מין אַלכּסנדר מוקדון [Ἀλέξανδρος פֿ″ק 356-323],
אַ נאַפּאָלעאָן באָנאַפּאַרט [Napoleon Bonaparte 1769-1821], וכדומה
אַזעלכע בילדער, גיבורים פֿון דער היסטאָריע...
אַ קלײניקײט איסר? אַ מענטש, װאָס פֿירט די גאַנצע שול מיט
אַלע באַלעבאַטים בײַ דער נאָז. אַ מענטש, װאָס האַלט דאָס גאַנצע שטעטל
בײַ זיך אין בוזעם. אַ מענטש, װאָס דינט בײַ אַלעמען און געװעלטיקט
אױף אַלעמען. אַ מענטש, װאָס איז יעדן אונטערװאַרפֿן און האָט פֿאַר
קײנעם קײן מורא ניט. אַ מענטש, װאָס האָט אַ בײזן קוק, מוראדיקע
ברעמען, אַ מעשענע באָרד, אַ געזונטן קולאַק מיט אַ לאַנגן שטעקן.
אַ װערטעלע אױסצורײדן איסר!
װער האָט געמאַכט איסרן פֿאַר אַן איסר? פֿרעגט מיך עפּעס
גרינגערס. פֿאַראַן טיפּן, װאָס מע קען זײ אָנרופֿן: „פֿאַרגליװערטע“,
„שטײענדיקע“, דאָס הײסט, אַזעלכע, װאָס רירן זיך ניט פֿונעם אָרט: „אָט אַזױ
װי איר האָט זײ געזען דאָס ערשטע מאָל, אַזױ זײַנען זײ געבליבן װי
אױף אײביק“. עס װײַזט זיך אײַך אױס, אַז זײ זײַנען תּמיד אַזױ געװען
און װעלן אײביק אַזױ בלײַבן. קינדװײַז פֿלעג איך מיך ניט קענען
אָפּרײַסן פֿון דעם איסרן; מיך האָט אינטערעסירט אײן זאַך: װיִאַזױ איז
געװען איסר, בשעת ער איז נאָך ניט געװען קײן איסר? דאָס הײסט,
|
|
opgeshlogene heshaynes
#. isr der shames
ay
dermon ikh mikh on isr dem shames, shtelt zikh mir for in
der fantazye a min eyleksender mukdun [Ἀλέξανδρος f″k 356-323],
a napoleon bonapart [Napoleon Bonaparte 1769-1821], ukhdoyme
azelkhe bilder, geboyrem fun der historye...
a kleynikayt isr? a mentsh, vos firt di gantse shul mit
ale balebatem bay der noz. a mentsh, vos halt dos gantse shtetl
bay zikh in buzem. a mentsh, vos dint bay alemen un geveltikt
oyf alemen. a mentsh, vos iz yedn untervarfn un hot far
keynem keyn moyre nit. a mentsh, vos hot a beyzn kuk, mur#dike
bremen, a meshene bord, a gezuntn kulak mit a langn shtekn.
a vertele oystsureydn isr!
ver hot gemakht isrn far an isr? fregt mikh epes
gringers. faran tipn, vos me ken zey onrufn: "fargliverte'',
"shteyendike'', dos heyst, azelkhe, vos rirn zikh nit funem ort: "ot azoy
vi ir hot zey gezen dos ershte mol, azoy zaynen zey geblibn vi
oyf eybik''. es vayzt zikh aykh oys, az zey zaynen tomed azoy geven
un veln eybik azoy blaybn. kindvayz fleg ikh mikh nit kenen
opraysn fun dem isrn; mikh hot interesirt eyn zakh: viazoy iz
geven isr, bshas er iz nokh nit geven keyn isr? dos heyst,
|
אָפּגעשלאָגענע הושענות
א. איסר דער שמשׂ
I
דערמאָן איך מיך אָן איסר דעם שמשׂ, שטעלט זיך מיר פֿאָר אין
דער פֿאַנטאַזיע אַ מין אַלכּסנדר מוקדון [Ἀλέξανδρος פֿ″ק 356-323],
אַ נאַפּאָלעאָן באָנאַפּאַרט [Napoleon Bonaparte 1769-1821], וכדומה
אַזעלכע בילדער, גיבורים פֿון דער היסטאָריע...
אַ קלײניקײט איסר? אַ מענטש, װאָס פֿירט די גאַנצע שול מיט
אַלע באַלעבאַטים בײַ דער נאָז. אַ מענטש, װאָס האַלט דאָס גאַנצע שטעטל
בײַ זיך אין בוזעם. אַ מענטש, װאָס דינט בײַ אַלעמען און געװעלטיקט
אױף אַלעמען. אַ מענטש, װאָס איז יעדן אונטערװאַרפֿן און האָט פֿאַר
קײנעם קײן מורא ניט. אַ מענטש, װאָס האָט אַ בײזן קוק, מוראדיקע
ברעמען, אַ מעשענע באָרד, אַ געזונטן קולאַק מיט אַ לאַנגן שטעקן.
אַ װערטעלע אױסצורײדן איסר!
װער האָט געמאַכט איסרן פֿאַר אַן איסר? פֿרעגט מיך עפּעס
גרינגערס. פֿאַראַן טיפּן, װאָס מע קען זײ אָנרופֿן: „פֿאַרגליװערטע“,
„שטײענדיקע“, דאָס הײסט, אַזעלכע, װאָס רירן זיך ניט פֿונעם אָרט: „אָט אַזױ
װי איר האָט זײ געזען דאָס ערשטע מאָל, אַזױ זײַנען זײ געבליבן װי
אױף אײביק“. עס װײַזט זיך אײַך אױס, אַז זײ זײַנען תּמיד אַזױ געװען
און װעלן אײביק אַזױ בלײַבן. קינדװײַז פֿלעג איך מיך ניט קענען
אָפּרײַסן פֿון דעם איסרן; מיך האָט אינטערעסירט אײן זאַך: װיִאַזױ איז
געװען איסר, בשעת ער איז נאָך ניט געװען קײן איסר? דאָס הײסט,
|