מײַן ערשטער ראָמאַן
א.
די ערשטע שטעלע און דער כּוח פֿון פּראָטעקציע
װער עס האָט פֿאַרזוכט דעם טעם פֿון זיצן שפּעט באַנאַכט אַ הונ־
געריקער באַ אַ שמעלצנדיק ליכטל, אײַנגעהילט אין אַ צעריסן פּעלצל,
און חזרן גראַמאַטיקע: ― אימעניטעלנעי ― ביעלעי סװיעזשעי כליעב;
ראָדיטעלנעי ― ביעלאַהאָ סװיעזשאַהאָ כליעבאַ; דאַטעלנעי ― ביעלאָמו
סװיעזשעמו כליעבו, און בשעת מעשׂה זאָל זיך גלוסטן כאָטש אַ שװאַרץ
אַלט געבאַקן שטיקל ברױט ― און ס'איז ניטאָ... װער עס האָט פֿאַרזוכט
דעם טעם פֿון שלאָפֿן אַף אַ האַרטער באַנק מיט אַ װײכן קולאַק צוקאָפּנס,
און דאָס לעמפּל טשאַדעט, און דאָס קינד װײנט, און די אַלטע װאָר־
טשעט... װער עס האָט פֿאַרזוכט דעם טעם פֿון אַ פּאָר שטיװל, װאָס אײן
אָפּצאַס איז אָפּגעשפּרונגען און אַ פּאָדמעטקע שלעפּט זיך נאָך און
קװאַטשקעט, און איר קענט פֿון איר בשום אופֿן נישט פּטור װערן... װער
עס האָט פֿאַרזוכט דעם טעם פֿון אָפּטראָגן דעם זײגער אין לאָמבאַרד
אַרײַן, און דער לאָמבאַרד װיל אים ניט אָננעמען, מחמת די קאָפּערטע
איז ניט פֿון רײן זילבער און די געדערים זײַנען ניט װערט קײן פֿירער...
װער עס האָט פֿאַרזוכט דעם טעם פֿון בעטן באַ אַ גוטן פֿרײַנט אַ גמילת־
חסד, און ער לאָזט זיך לאַנג ניט בעטן, לײגט אַרײַן די האַנט אין קעשענע
און כאַפּט אַרױס דאָס בײַטעלע און שװערט אײַך, אַז ער האָט ניט אַ
גראָשן... װער עס האָט דאָס אַלצדינג פֿאַרזוכט, אַלײן איבערגעלעבט, ―
דער װעט מיך אפֿשר פֿאַרשטײן, װיִאַזױ מיר איז געװען אַף דער נשמה,
אַז איך האָב באַקומען אַ שטעלע ― די ערשטע שטעלע ― פֿון צװעלף
קאַרבן אַ חודש מיט קעסט און קװאַרטיר און אַף אַלעם גרײטן!
װיִאַזױ איך האָב די שטעלע באַקומען ― װיל איך אײַך ניט באַ־
מיִען, און איך מײן, אַז איך בין גאָר ניט מחױבֿ אײַך אַלצדינג דערצײלן,
|
|
mayn ershter roman
#.
di ershte shtele un der tsutsi-koyekh fun protektsye
ver es hot farzukht dem tam fun zitsn shpet banakht a hun-
geriker ba a shmeltsndik likhtl, ayngehilt in a tserisn peltsl,
un khazrn gramatike: ― imenitelney ― byeley svyezhey khlyeb;
roditelney ― byelaho svyezhaho khlyeba; datelney ― byelomu
svyezhemu khlyebu, un bshas mayse zol zikh glustn khotsh a shvarts
alt gebakn shtikl broyt ― un s'iz nito... ver es hot farzukht
dem tam fun shlofn af a harter bank mit a veykhn kulak tsukopns,
un dos lempl tshadet, un dos kind veynt, un di alte vor-
tshet... ver es hot farzukht dem tam fun a por shtivl, vos eyn
optsas iz opgeshprungen un a podmetke shlept zikh nokh un
kvatshket, un ir kent fun ir beshum oyfn nisht poter vern... ver
es hot farzukht dem tam fun optrogn dem zeyger in lombard
arayn, un der lombard vil im nit onnemen, makhmes di koperte
iz nit fun reyn zilber un di gederim zaynen nit vert keyn firer...
ver es hot farzukht dem tam fun betn ba a gutn fraynt a gmilT-
khesed, un er lozt zikh lang nit betn, leygt arayn di hant in keshene
un khapt aroys dos baytele un shvert aykh, az er hot nit a
groshn... ver es hot dos altsding farzukht, aleyn ibergelebt, ―
der vet mikh efsher farshteyn, viazoy mir iz geven af der neshome,
az ikh hob bakumen a shtele ― di ershte shtele ― fun tsvelf
karbn a khoydesh mit kest un kvartir un af alem greytn!
viazoy ikh hob di shtele bakumen ― vil ikh aykh nit ba-
mien, un ikh meyn, az ikh bin gor nit mHoyB aykh altsding dertseyln,
|
מײַן ערשטער ראָמאַן
א.
די ערשטע שטעלע און דער כּוח פֿון פּראָטעקציע
װער עס האָט פֿאַרזוכט דעם טעם פֿון זיצן שפּעט באַנאַכט אַ
הונגעריקער באַ אַ שמעלצנדיק ליכטל, אײַנגעהילט אין אַ צעריסן פּעלצל,
און חזרן גראַמאַטיקע: ― אימעניטעלנעי ― ביעלעי סװיעזשעי כליעב;
ראָדיטעלנעי ― ביעלאַהאָ סװיעזשאַהאָ כליעבאַ; דאַטעלנעי ― ביעלאָמו
סװיעזשעמו כליעבו, און בשעת מעשׂה זאָל זיך גלוסטן כאָטש אַ שװאַרץ
אַלט געבאַקן שטיקל ברױט ― און ס'איז ניטאָ... װער עס האָט פֿאַרזוכט
דעם טעם פֿון שלאָפֿן אַף אַ האַרטער באַנק מיט אַ װײכן קולאַק צוקאָפּנס,
און דאָס לעמפּל טשאַדעט, און דאָס קינד װײנט, און די אַלטע
װאָרטשעט... װער עס האָט פֿאַרזוכט דעם טעם פֿון אַ פּאָר שטיװל, װאָס אײן
אָפּצאַס איז אָפּגעשפּרונגען און אַ פּאָדמעטקע שלעפּט זיך נאָך און
קװאַטשקעט, און איר קענט פֿון איר בשום אופֿן נישט פּטור װערן... װער
עס האָט פֿאַרזוכט דעם טעם פֿון אָפּטראָגן דעם זײגער אין לאָמבאַרד
אַרײַן, און דער לאָמבאַרד װיל אים ניט אָננעמען, מחמת די קאָפּערטע
איז ניט פֿון רײן זילבער און די געדערים זײַנען ניט װערט קײן פֿירער...
װער עס האָט פֿאַרזוכט דעם טעם פֿון בעטן באַ אַ גוטן פֿרײַנט אַ
גמילתחסד, און ער לאָזט זיך לאַנג ניט בעטן, לײגט אַרײַן די האַנט אין קעשענע
און כאַפּט אַרױס דאָס בײַטעלע און שװערט אײַך, אַז ער האָט ניט אַ
גראָשן... װער עס האָט דאָס אַלצדינג פֿאַרזוכט, אַלײן איבערגעלעבט, ―
דער װעט מיך אפֿשר פֿאַרשטײן, װיִאַזױ מיר איז געװען אַף דער נשמה,
אַז איך האָב באַקומען אַ שטעלע ― די ערשטע שטעלע ― פֿון צװעלף
קאַרבן אַ חודש מיט קעסט און קװאַרטיר און אַף אַלעם גרײטן!
װיִאַזױ איך האָב די שטעלע באַקומען ― װיל איך אײַך ניט
באַמיִען, און איך מײן, אַז איך בין גאָר ניט מחױבֿ אײַך אַלצדינג דערצײלן,
|