מה נשתּנה
― טאַטע, איך װעל דיך פֿרעגן פֿיר קשיות.
די ערשטע קשיא װעל איך דיך פֿרעגן:
מה נשתּנה הלילה הזה מכּל הלילות ―
װאָס איז פֿאַרענדערט געװאָרן די דאָזיקע נאַכט פֿון פּסח פֿון אַלע נעכט
פֿון אַ גאַנץ יאָר?
שבכל הלילות― אַלע נעכט פֿון אַ גאַנץ יאָר, אָנו
אוכלין ― עסן מיר װאָס מיר װילן, סײַ אַ ייִדיש ראָסל־פֿלײש, סײַ
אַ גױיִשן קאָלבאַס, סײַ פֿיש מיט כרײן, סײַ ראַקעס, סײַ לאָקשן־קוגל, סײַ
מאַראָזשענע; הלילה הזה ― די דאָזיקע נאַכט פֿון פּסח, כּולו
מצה ― זײַנען מיר אַלע מצהדיק: די מאַמע האָט אונדז אָנגעזאָגט,
אױב מיר װילן עסן חמץ, זאָלן מיר גײן אין דער „קאָלבאַסנע“, װאָרעם
ס'איז אין שטוב, זאָגט זי, פּסחיק. ס'איז אומעטום, אין יעדן װינקעלע,
כּשר, רײן. סע שעמערירט און סע פֿינקלט. דאָס געפֿעס האָט מען
געקױפֿט שפּאָגל־נײַע, נאָר־װאָס פֿון קלײט. דאָס מעבל איבערגעפּוצט. די
טירן געװאַשן. די פֿענצטער געקראַצט. דאָס דינסטמײדל געכּשרט. עס
לאָזט זיך הערן פֿון קיך אַ ריח פֿון שטאַרק־געפֿעפֿערטע פֿיש, אַ ריח פֿון
גענדזנשמאַלץ. מע האָט אָנגעמאַכט צו דער יױך לאַטקעס און בלינטשיקעס,
קנײדלעך און כרעמזלעך און פֿאַלירטשיקעס. אונדז האָט מען פּלוצעם
געהײסן אָנטאָן די היטלען, אױסגעזעצט אַרום טיש, געגעבן אונדז אין די
הענט אַרײַן סידורימלעך, מיר זאָלן אַרײַנקוקן. ― זיצן מיר, װי
די טאָקן, און קוקן, װי אַ האָן אין „בני־אָדם“...
װאָס איז דאָס פֿאַר אַ קאָמעדיע? װי אַזױ הײסט דאָס שפּיל?
* * *
|
|
mh nshWnh
― tate, ikh vel dikh fregn fir kashyes.
di ershte kashye vel ikh dikh fregn:
mh nshWnh hlilh hzh mKl hleyluT ―
vos iz farendert gevorn di dozike nakht fun peysekh fun ale nekht
fun a gants yor?
shbkhl hleyluT― ale nekht fun a gants yor, onu
ukhlin ― esn mir vos mir viln, say a yidish rosl-fleysh, say
a goyishn kolbas, say fish mit khreyn, say rakes, say lokshn-kugl, say
marozhene; hlilh hzh ― di dozike nakht fun peysekh, kulehay
matse ― zaynen mir ale mtshdik: di mame hot undz ongezogt,
oyb mir viln esn khomets, zoln mir geyn in der "kolbasne'', vorem
s'iz in shtub, zogt zi, peysekhik. s'iz umetum, in yedn vinkele,
kosher, reyn. se shemerirt un se finklt. dos gefes hot men
gekoyft shpogl-naye, nor-vos fun kleyt. dos mebl ibergeputst. di
tirn gevashn. di fentster gekratst. dos dinstmeydl gekoshert. es
lozt zikh hern fun kikh a reyekh fun shtark-gefeferte fish, a reyekh fun
gendznshmalts. me hot ongemakht tsu der yoykh latkes un blintshikes,
kneydlekh un khremzlekh un falirtshikes. undz hot men plutsem
geheysn onton di hitlen, oysgezetst arum tish, gegebn undz in di
hent arayn sidurimlekh, mir zoln araynkukn. ― zitsn mir, vi
di tokn, un kukn, vi a hon in "bni-odm''...
vos iz dos far a komedye? vi azoy heyst dos shpil?
* * *
|
מה נשתּנה
― טאַטע, איך װעל דיך פֿרעגן פֿיר קשיות.
<<די ערשטע קשיא>> װעל איך דיך פֿרעגן:
<<מה נשתּנה הלילה הזה מכּל הלילות>> ―
װאָס איז פֿאַרענדערט געװאָרן די דאָזיקע נאַכט פֿון פּסח פֿון אַלע נעכט
פֿון אַ גאַנץ יאָר?
<<שבכל הלילות>>― אַלע נעכט פֿון אַ גאַנץ יאָר, <<אָנו
אוכלין>> ― עסן מיר װאָס מיר װילן, סײַ אַ ייִדיש ראָסל־פֿלײש, סײַ
אַ גױיִשן קאָלבאַס, סײַ פֿיש מיט כרײן, סײַ ראַקעס, סײַ לאָקשן־קוגל, סײַ
מאַראָזשענע; <<הלילה הזה>> ― די דאָזיקע נאַכט פֿון פּסח, <<כּולו
מצה>> ― זײַנען מיר אַלע מצהדיק: די מאַמע האָט אונדז אָנגעזאָגט,
אױב מיר װילן עסן חמץ, זאָלן מיר גײן אין דער „קאָלבאַסנע“, װאָרעם
ס'איז אין שטוב, זאָגט זי, פּסחיק. ס'איז אומעטום, אין יעדן װינקעלע,
כּשר, רײן. סע שעמערירט און סע פֿינקלט. דאָס געפֿעס האָט מען
געקױפֿט שפּאָגל־נײַע, נאָר־װאָס פֿון קלײט. דאָס מעבל איבערגעפּוצט. די
טירן געװאַשן. די פֿענצטער געקראַצט. דאָס דינסטמײדל געכּשרט. עס
לאָזט זיך הערן פֿון קיך אַ ריח פֿון שטאַרק־געפֿעפֿערטע פֿיש, אַ ריח פֿון
גענדזנשמאַלץ. מע האָט אָנגעמאַכט צו דער יױך לאַטקעס און בלינטשיקעס,
קנײדלעך און כרעמזלעך און פֿאַלירטשיקעס. אונדז האָט מען פּלוצעם
געהײסן אָנטאָן די היטלען, אױסגעזעצט אַרום טיש, געגעבן אונדז אין די
הענט אַרײַן סידורימלעך, מיר זאָלן <<אַרײַנקוקן>>. ― זיצן מיר, װי
די טאָקן, און קוקן, װי אַ האָן אין „בני־אָדם“...
װאָס איז דאָס פֿאַר אַ קאָמעדיע? װי אַזױ הײסט דאָס שפּיל?
* * *
|