אַקדמות: אַ געזאַנג לכּבֿוד שבֿועות
― אַקְדָּמוּת מִלִּין ― אײ איך הײב אָן צו רעדן,
וְשָׁרָיוּת שׁוּתָא ― און באַגער צו שפּרעכן!... ― אַזױ זינגט זיך גאַנץ געשמאַק
אַ קלײן אױסגעדאַרט ייִדל, װאָס שטײט מיט אַ געלן טלית איבערן קאָפּ
ביזן שפּיץ יאַרמעלקע אין בית־המדרש צװישן מיזרח־װאַנט און צװישן
שפּיגל־באַנק, נעבן אַ סטענדער, אױפֿגעהױבן בײדע הענט, די אױגן
פֿאַרגלאָצט אַרױף, שאָקלט זיך מיטן גאַנצן גוף, אַלע מאָל מיט אַ
שפּרונג־אונטער און מיט אַ טענצל, און דאָס געלע פּאַרמעט־פּנים בעת־מעשׂה
לױכט אים אַקעגן דער זון, װאָס קוקט־אַרײַן מיטן אײן שטראַל דורכן
אָפֿענעם פֿענצטער פֿונעם בית־המדרש, און דאָס אײנציקע
אַקאַציע־בײמעלע אױף דער שולגאַס, װאָס האַלט אין רעכטן בליִען, שיקט־אַרײַן אַ
געשמאַקן זיסן ריח גלײַך צו די ייִדן אין נאָז אַרײַן, װי אײנער רעדט:
„שמעקט ייִדישע קינדער, איר אױך, פֿון מײַנע בשׂמים און האָט אױך
הנאה פֿון גאָטס װעלטל“...
איר װײסט, װער איז אָט דאָס ייִדל, װאָס זינגט דעם „אַקדמות“ מיט
אַזאַ חדװה, מיט אַזאַ התלהבֿות? ס'איז יהושע העשל. איר קענט אים, איר
קענט אים זײער גוט. דאָס איז פֿון די ייִדן, װאָס איר באַגעגנט זײ נאָר
לױפֿנדיק, װאָס האָבן קײנמאָל קײן צײַט נישט, תּמיד זײַנען זײ
פֿאַרהאַװעט אין פּרנסה. און זײער פּרנסה איז דאָך, מישטײנס געזאָגט, װינט. מע
לעבט פֿונעם װינט. פֿאַר אַזעלכע מענטשלעך איז די װעלט אַ יריד, און
זײ זײַנען געקומען אַהער אָפֿן יריד שמעקן, אױסשמעקן, טאָמער װעט מען
עפּעס קאָנען כאַפּן... אַזעלכע מינים סוחרים װײסן אַלײן נישט,
װאָס טוען זײ דאָ אױפֿן יריד? זײ װאַרפֿן זיך אױף אַלצדינג װאָס סע קומט
|
|
akdomes: a gezang lekoved shvues
― ak�d��muT m�l��in ― ey ikh heyb on tsu redn,
u�shׁ�r�yuT shׁuT�# ― un bager tsu shprekhn!... ― azoy zingt zikh gants
geshmak
a kleyn oysgedart yidl, vos shteyt mit a geln tales ibern kop
bizn shpits yarmelke in bes-hamedresh tsvishn mizrekh-vant un tsvishn
shpigl-bank, nebn a stender, oyfgehoybn beyde hent, di oygn
farglotst aroyf, shoklt zikh mitn gantsn guf, ale mol mit a
shprung-unter un mit a tentsl, un dos gele parmet-pnim beT-mayse
loykht im akegn der zun, vos kukt-arayn mitn eyn shtral durkhn
ofenem fentster funem bes-hamedresh, un dos eyntsike
akatsye-beymele oyf der shulgas, vos halt in rekhtn blien, shikt-arayn a
geshmakn zisn reyekh glaykh tsu di yidn in noz arayn, vi eyner redt:
"shmekt yidishe kinder, ir oykh, fun mayne besomem un hot oykh
hanoe fun gots veltl''...
ir veyst, ver iz ot dos yidl, vos zingt dem "akdomes'' mit
aza Hdvh, mit aza hislayves? s'iz Yeshue heshl. ir kent im, ir
kent im zeyer gut. dos iz fun di yidn, vos ir bagegnt zey nor
loyfndik, vos hobn keynmol keyn tsayt nisht, tomed zaynen zey
farhavet in parnose. un zeyer parnose iz dokh, mishteyns gezogt, vint. me
lebt funem vint. far azelkhe mentshlekh iz di velt a yarid, un
zey zaynen gekumen aher ofn yarid shmekn, oysshmekn, tomer vet men
epes konen khapn... azelkhe minem sokhrem veysn aleyn nisht,
vos tuen zey do oyfn yarid? zey varfn zikh oyf altsding vos se kumt
|
אַקדמות: אַ געזאַנג לכּבֿוד שבֿועות
― <<אַקְדָּמוּת מִלִּין>> ― אײ איך הײב אָן צו רעדן,
<<וְשָׁרָיוּת שׁוּתָא>> ― און באַגער צו שפּרעכן!... ― אַזױ זינגט זיך גאַנץ געשמאַק
אַ קלײן אױסגעדאַרט ייִדל, װאָס שטײט מיט אַ געלן טלית איבערן קאָפּ
ביזן שפּיץ יאַרמעלקע אין בית־המדרש צװישן מיזרח־װאַנט און צװישן
שפּיגל־באַנק, נעבן אַ סטענדער, אױפֿגעהױבן בײדע הענט, די אױגן
פֿאַרגלאָצט אַרױף, שאָקלט זיך מיטן גאַנצן גוף, אַלע מאָל מיט אַ
שפּרונג־אונטער און מיט אַ טענצל, און דאָס געלע פּאַרמעט־פּנים בעת־מעשׂה
לױכט אים אַקעגן דער זון, װאָס קוקט־אַרײַן מיטן אײן שטראַל דורכן
אָפֿענעם פֿענצטער פֿונעם בית־המדרש, און דאָס אײנציקע
אַקאַציע־בײמעלע אױף דער שולגאַס, װאָס האַלט אין רעכטן בליִען, שיקט־אַרײַן אַ
געשמאַקן זיסן ריח גלײַך צו די ייִדן אין נאָז אַרײַן, װי אײנער רעדט:
„שמעקט ייִדישע קינדער, איר אױך, פֿון מײַנע בשׂמים און האָט אױך
הנאה פֿון גאָטס װעלטל“...
איר װײסט, װער איז אָט דאָס ייִדל, װאָס זינגט דעם „אַקדמות“ מיט
אַזאַ חדװה, מיט אַזאַ התלהבֿות? ס'איז יהושע העשל. איר קענט אים, איר
קענט אים זײער גוט. דאָס איז פֿון די ייִדן, װאָס איר באַגעגנט זײ נאָר
לױפֿנדיק, װאָס האָבן קײנמאָל קײן צײַט נישט, תּמיד זײַנען זײ
פֿאַרהאַװעט אין פּרנסה. און זײער פּרנסה איז דאָך, מישטײנס געזאָגט, װינט. מע
לעבט פֿונעם װינט. פֿאַר אַזעלכע מענטשלעך איז די װעלט אַ יריד, און
זײ זײַנען געקומען אַהער אָפֿן יריד שמעקן, אױסשמעקן, טאָמער װעט מען
עפּעס קאָנען <<כאַפּן>>... אַזעלכע מינים סוחרים װײסן אַלײן נישט,
װאָס טוען זײ דאָ אױפֿן יריד? זײ װאַרפֿן זיך אױף אַלצדינג װאָס סע קומט
|