אַרבע־כּוסות
איר װײסט דאָך, אַז איך בין אַ װײַנשענקער. איך בין אַ װײַנשענקער
פֿון כּמה־וכּמה יאָרן. בײַ מיר אין קעלער קאָנט איר געפֿינען אַלטע װײַנען,
װאָס זײַנען שױן אַלט... שאַ, אָט װעל איך אײַך זאָגן. אױב איר געדענקט
― נאָר איר קערט אַװדאי געדענקען ― פֿאַר דעם ערשטן טערקישן קריג
בין איך געװען דער ערשטער, װאָס האָט זיך אַװעקגעלאָזט קײן אַקערמאַן
און קײן פֿעאָדאָסיע אײַנקױפֿן אַ ראַמשל מיט װײַן. מילא, די חידושים
פֿונעם דאָזיקן לאַנד, װאָס איז באמת אַן „ארץ זבֿת חלבֿ ודבֿש“, און דער
פּחד מיט דער מורא פֿון דער מלחמה, ― דאָס איז אַלײן כּדאַי, כלעבן,
באַשריבן צו װערן אין אַ ייִדיש בלאַט; נאָר אַזױ װי עס איז צום ערבֿ
יום־טובֿ, און די הױפּט־לײזונג איז בײַ מיר פֿאַר פּסח, מחמת ― איר
װײסט דאָך ― װען דאַרף אַ ייִד װײַן? ― פּסח אױף אַרבע־כּוסות; לכן,
בין איך אַצינד שטאַרק פֿאַרנומען מיט די קונים און קאָן זיך נישט אָפּגעבן
מיט אַזעלכע זאַכן, װי אַ פֿעליעטאָן צו שרײַבן, װאָס בײַ מיר איז דאָס,
אײגנטלעך, גאָר אַ דבר־שיבוש, גאָר אַ קלײניקײט, אַ שפּילכעלע. װאָרעם,
באמת, למאַי זאָלן מיר זיך נאַרן? אַ ייִדישן פֿעליעטאָן, אַ פֿעליעטאָן אױף
פּשוט ייִדיש, ― אױך מיר אַן עסק! װעלכער ייִד קאָן נישט אָנשרײַבן אַ
ייִדיש בריװל? מע נעמט אַ פּען, מע שרײַבט ― שרײַבט זיך...
בקיצור, בין איך געװען אײן מאָל אין מײַן לעבן אין אַקערמאַן און האָב
געבראַכט פֿון דאָרט אַ ראַמשל מיט װײַן, זאָג איך אײַך, אַז עס איז געװען
אַ דבר פּלא; און איבערהױפּט האָב איך געבראַכט פֿון דאַרט אַ
„װימאָראָזיק“, װאָס עס שטײט נאָך עד־היום פֿון אים אַ פֿעסל װימאָראָזיק, שױן
אַ געמישטער, פֿאַרשטײט איר מיך, מיט אַ „באַרדיטשעװער טענעדאָס“,
שױן עטלעכע מאָל געמישט, דערגאָסן, פֿאַרפּראַװעט, איבערגעמאַכט און
|
|
arbe-koyses
ir veyst dokh, az ikh bin a vaynshenker. ikh bin a vaynshenker
fun Kmh-vekame yorn. bay mir in keler kont ir gefinen alte vaynen,
vos zaynen shoyn alt... sha, ot vel ikh aykh zogn. oyb ir gedenkt
― nor ir kert avade gedenken ― far dem ershtn terkishn krig
bin ikh geven der ershter, vos hot zikh avekgelozt keyn akerman
un keyn feodosye aynkoyfn a ramshl mit vayn. meyle, di khidushem
funem dozikn land, vos iz beemes an "erets zBT kheylev udBsh'', un der
pakhed mit der moyre fun der milkhome, ― dos iz aleyn keday, khlebn,
bashribn tsu vern in a yidish blat; nor azoy vi es iz tsum orev
yum-tuv, un di hoypt-leyzung iz bay mir far peysekh, makhmes ― ir
veyst dokh ― ven darf a yid vayn? ― peysekh oyf arbe-koyses; lekheyn,
bin ikh atsind shtark farnumen mit di koynem un kon zikh nisht opgebn
mit azelkhe zakhn, vi a felyeton tsu shraybn, vos bay mir iz dos,
eygntlekh, gor a dbr-shibush, gor a kleynikayt, a shpilkhele. vorem,
beemes, lemay zoln mir zikh narn? a yidishn felyeton, a felyeton oyf
poshet yidish, ― oykh mir an eysek! velkher yid kon nisht onshraybn a
yidish brivl? me nemt a pen, me shraybt ― shraybt zikh...
bekitser, bin ikh geven eyn mol in mayn lebn in akerman un hob
gebrakht fun dort a ramshl mit vayn, zog ikh aykh, az es iz geven
a daber peyle; un iberhoypt hob ikh gebrakht fun dart a
"vimorozik'', vos es shteyt nokh adayem fun im a fesl vimorozik, shoyn
a gemishter, farshteyt ir mikh, mit a "barditshever tenedos'',
shoyn etlekhe mol gemisht, dergosn, farpravet, ibergemakht un
|
אַרבע־כּוסות
איר װײסט דאָך, אַז איך בין אַ װײַנשענקער. איך בין אַ װײַנשענקער
פֿון כּמה־וכּמה יאָרן. בײַ מיר אין קעלער קאָנט איר געפֿינען אַלטע װײַנען,
װאָס זײַנען שױן אַלט... שאַ, אָט װעל איך אײַך זאָגן. אױב איר געדענקט
― נאָר איר קערט אַװדאי געדענקען ― פֿאַר דעם ערשטן טערקישן קריג
בין איך געװען דער ערשטער, װאָס האָט זיך אַװעקגעלאָזט קײן אַקערמאַן
און קײן פֿעאָדאָסיע אײַנקױפֿן אַ ראַמשל מיט װײַן. מילא, די חידושים
פֿונעם דאָזיקן לאַנד, װאָס איז באמת אַן „ארץ זבֿת חלבֿ ודבֿש“, און דער
פּחד מיט דער מורא פֿון דער מלחמה, ― דאָס איז אַלײן כּדאַי, כלעבן,
באַשריבן צו װערן אין אַ ייִדיש בלאַט; נאָר אַזױ װי עס איז צום ערבֿ
יום־טובֿ, און די הױפּט־לײזונג איז בײַ מיר פֿאַר פּסח, מחמת ― איר
װײסט דאָך ― װען דאַרף אַ ייִד װײַן? ― פּסח אױף אַרבע־כּוסות; לכן,
בין איך אַצינד שטאַרק פֿאַרנומען מיט די קונים און קאָן זיך נישט אָפּגעבן
מיט אַזעלכע זאַכן, װי אַ פֿעליעטאָן צו שרײַבן, װאָס בײַ מיר איז דאָס,
אײגנטלעך, גאָר אַ דבר־שיבוש, גאָר אַ קלײניקײט, אַ שפּילכעלע. װאָרעם,
באמת, למאַי זאָלן מיר זיך נאַרן? אַ ייִדישן פֿעליעטאָן, אַ פֿעליעטאָן אױף
פּשוט ייִדיש, ― אױך מיר אַן עסק! װעלכער ייִד קאָן נישט אָנשרײַבן אַ
ייִדיש בריװל? מע נעמט אַ פּען, מע שרײַבט ― שרײַבט זיך...
בקיצור, בין איך געװען אײן מאָל אין מײַן לעבן אין אַקערמאַן און האָב
געבראַכט פֿון דאָרט אַ ראַמשל מיט װײַן, זאָג איך אײַך, אַז עס איז געװען
אַ דבר פּלא; און איבערהױפּט האָב איך געבראַכט פֿון דאַרט אַ
„װימאָראָזיק“, װאָס עס שטײט נאָך עד־היום פֿון אים אַ פֿעסל װימאָראָזיק, שױן
אַ געמישטער, פֿאַרשטײט איר מיך, מיט אַ „באַרדיטשעװער טענעדאָס“,
שױן עטלעכע מאָל געמישט, דערגאָסן, פֿאַרפּראַװעט, איבערגעמאַכט און
|