כּתרילעװקער פּראָגרעס
באַשרײַבונגען, בילדער, פֿאַקטן און מעשׂהלעך
א. די שטאָט
גאָטס װוּנדער ― װאָס פֿון אַ שטאָט קאָן װערן! כּתרילעװקע, מײַן
אַלטע הײם, האָט זיך אַזױ איבערגעביטן, אַז ס'איז זי גאָר נישט צו
דערקענען! נאָך אַ צײַט פֿון אַ סך, אַ סך יאָרן האָב איך מיך
אַראָפּגעכאַפּט אין דער דאָזיקער שטאָט אױף אַ פּאָר װאָכן און בין אַרומגעגאַנגען
אין אירע גאַסן, גערעדט מיט אירע מענטשן, געזוכט אַלטע באַקאַנטע ―
װער? װאָס? װעמען? דער גרעסטער טײל איז אױסגעשטאָרבן, דער
קלענסטער טײל ― אַרױסגעפֿאָרן קײן אַמעריקע, און די נײַע, די
אױפֿגעקומענע, זײַנען גאָרניט די מענטשן. אַן איבערקערעניש! װוּ זײַנען
אַהינגעקומען די באַרימטע קלײנע מענטשעלעך מיט די קלײנע השׂגות?
װוּ זײַנען יענע ייִדן מיט בערד, װאָס האָבן אַלצדינג געװוּסט און פֿון
אַלצדינג געמאַכט חוזק? װוּ זײַנען יענע יונגעלײַטלעך מיט שטעקעלעך,
װאָס פֿלעגן זיך אַרומדרײען אין מאַרק, זוכן עפּעס אַ טועכץ און נישט
געפֿינען און פֿאַר גרױס עגמת־נפֿש האָט מען גענומען אָפּלצעװען אײנס
פֿון דאָס אַנדערע און אַלע אינאײנעם פֿון דער גאַנצער װעלט? פֿראַנטן
האָב איך איצט געזען אַרומשפּאַצירן אין די גאַסן, סאָלידע מענטשן מיט
קאַפּעליושן און מיט פּענסנע אױף די נעזער. און פֿון די אַמאָליקע
פֿאַרשלומפּערטע װײַבער מיט די װײַסע זאָקן און מיט די רױטע
זאָקנבענדלעך, און פֿון די אַמאָליקע מײדלעך מיט די פֿאַטשײלקעס ― איז קײן
|
|
KTrilevker progres
bashraybungen, bilder, faktn un mayselekh
#. di shtot
gots vunder ― vos fun a shtot kon vern! KTrilevke, mayn
alte heym, hot zikh azoy ibergebitn, az s'iz zi gor nisht tsu
derkenen! nokh a tsayt fun a sakh, a sakh yorn hob ikh mikh
aropgekhapt in der doziker shtot oyf a por vokhn un bin arumgegangen
in ire gasn, geredt mit ire mentshn, gezukht alte bakante ―
ver? vos? vemen? der grester teyl iz oysgeshtorbn, der
klenster teyl ― aroysgeforn keyn amerike, un di naye, di
oyfgekumene, zaynen gornit di mentshn. an iberkerenish! vu zaynen
ahingekumen di barimte kleyne mentshelekh mit di kleyne hasoges?
vu zaynen yene yidn mit berd, vos hobn altsding gevust un fun
altsding gemakht khoyzek? vu zaynen yene yungelaytlekh mit shtekelekh,
vos flegn zikh arumdreyen in mark, zukhn epes a tuekhts un nisht
gefinen un far groys agmesnefesh hot men genumen opltseven eyns
fun dos andere un ale in#eynem fun der gantser velt? frantn
hob ikh itst gezen arumshpatsirn in di gasn, solide mentshn mit
kapelyushn un mit pensne oyf di nezer. un fun di amolike
farshlumperte vayber mit di vayse zokn un mit di royte
zoknbendlekh, un fun di amolike meydlekh mit di fatsheylkes ― iz keyn
|
כּתרילעװקער פּראָגרעס
באַשרײַבונגען, בילדער, פֿאַקטן און מעשׂהלעך
א. די שטאָט
גאָטס װוּנדער ― װאָס פֿון אַ שטאָט קאָן װערן! כּתרילעװקע, מײַן
אַלטע הײם, האָט זיך אַזױ איבערגעביטן, אַז ס'איז זי גאָר נישט צו
דערקענען! נאָך אַ צײַט פֿון אַ סך, אַ סך יאָרן האָב איך מיך
אַראָפּגעכאַפּט אין דער דאָזיקער שטאָט אױף אַ פּאָר װאָכן און בין אַרומגעגאַנגען
אין אירע גאַסן, גערעדט מיט אירע מענטשן, געזוכט אַלטע באַקאַנטע ―
װער? װאָס? װעמען? דער גרעסטער טײל איז אױסגעשטאָרבן, דער
קלענסטער טײל ― אַרױסגעפֿאָרן קײן אַמעריקע, און די נײַע, די
אױפֿגעקומענע, זײַנען גאָרניט די מענטשן. אַן איבערקערעניש! װוּ זײַנען
אַהינגעקומען די באַרימטע קלײנע מענטשעלעך מיט די קלײנע השׂגות?
װוּ זײַנען יענע ייִדן מיט בערד, װאָס האָבן אַלצדינג געװוּסט און פֿון
אַלצדינג געמאַכט חוזק? װוּ זײַנען יענע יונגעלײַטלעך מיט שטעקעלעך,
װאָס פֿלעגן זיך אַרומדרײען אין מאַרק, זוכן עפּעס אַ טועכץ און נישט
געפֿינען און פֿאַר גרױס עגמת־נפֿש האָט מען גענומען אָפּלצעװען אײנס
פֿון דאָס אַנדערע און אַלע אינאײנעם פֿון דער גאַנצער װעלט? פֿראַנטן
האָב איך איצט געזען אַרומשפּאַצירן אין די גאַסן, סאָלידע מענטשן מיט
קאַפּעליושן און מיט פּענסנע אױף די נעזער. און פֿון די אַמאָליקע
פֿאַרשלומפּערטע װײַבער מיט די װײַסע זאָקן און מיט די רױטע
זאָקנבענדלעך, און פֿון די אַמאָליקע מײדלעך מיט די פֿאַטשײלקעס ― איז קײן
|