אױסגעטרײסלט
― שאַט! ― רופֿט זיך אָן אַ ייִד מיט קײַלעכיקע אױגן, װי בײַ אַן
אָקס, װאָס איז געזעסן די גאַנצע צײַט אין װינקל בײַם פֿענצטער און
האָט גערײכערט און געהערט מעשׂיות פֿון גנבֿות, גזילות,
עקספּראָפּריאַציעס. ― אָט װעל איך אײַך דערצײלן אַ שײנס, אױך מיט גנבֿה, װאָס
האָט זיך פֿאַרלאָפֿן בײַ אונדז, און דװקא אין בית־המדרש האָט זיך דאָס
געטראָפֿן, און נאָך יום־כּיפּור דערצו! איר מעגט דאָס האָרכן.
אונדזער שטעטל כּתרילעװקע, ― איך בין אַלײן אַ כּתרילעװקער ―
איז אַ קלײן שטעטל און אַן אָרעמס. קײן גנבֿים איז בײַ אונדז נישטאָ.
מע גנבֿעט נישט, ס'איז נישטאָ בײַ װעמען צו גנבֿענען, און ס'איז נישטאָ
װאָס צו גנבֿענען, און אָן אַלעמען איז דאָך גלאַט אַ ייִד קײן גנבֿ נישט.
דאָס הײסט, אַ ייִד איז אַפֿילו יאָ אַ גנבֿ, נאָר נישט אַזאַ גנבֿ, װאָס זאָל
קריכן דורך אַ פֿענצטער, אָדער גײן מיט אַ מעסער צו יענעם קױלען.
דרײען, אױסדרײען, אַרײַנדרײען, פֿאַרדרײען און אָפּדרײען יענעם דעם
קאָפּ ― דאָס מהיכא־תּיתי; אָבער נישט קריכן יענעם אין קעשענע אַרײַן,
מע זאָל אים כאַפּן פֿאַר דער האַנט און מע זאָל אים נאָכדעם
באַדאַרפֿן פֿירן מיט אַ געלער לאַטקע אױף דער פּלײצע ― דאָס פּאַסט
פֿאַר איװאַן זלאָדי, אָבער נישט פֿאַר קײן ייִדן... שטעלט אײַך פֿאָר,
האָט זיך בײַ אונדז אין כּתרילעװקע געטראָפֿן אַ גנבֿה, און נאָך װאָסער
אַ גנבֿה ― אַכצן הונדערט קאַרבן אין אײן קלאַפּ!
ויהי היום, טרעפֿט זיך אַ מעשׂה, עס קומט צו פֿאָרן צו אונדז אין
שטאָט אַרײַן אַן אורח, עפּעס אַ ייִד אַ פּאָדראַטשיק פֿון דער ליטע, פּונקט
אום ערבֿ יום־כּיפּור פֿאַר מנחה, שטעלט זיך אָפּ, געװײנלעך, אױף אַן
אַכסניא, לײגט אָפּ דעם קלומעק און לאָזט זיך גײן גלײַך אין שול אַרײַן
|
|
oysgetreyslt
― shat! ― ruft zikh on a yid mit kaylekhike oygn, vi bay an
oks, vos iz gezesn di gantse tsayt in vinkl baym fentster un
hot gereykhert un gehert mayses fun ganeyves, gziluT,
ekspropryatsyes. ― ot vel ikh aykh dertseyln a sheyns, oykh mit ganeyve, vos
hot zikh farlofn bay undz, un davke in bes-hamedresh hot zikh dos
getrofn, un nokh yum-kiper dertsu! ir megt dos horkhn.
undzer shtetl KTrilevke, ― ikh bin aleyn a KTrilevker ―
iz a kleyn shtetl un an orems. keyn ganovem iz bay undz nishto.
me ganvet nisht, s'iz nishto bay vemen tsu ganvenen, un s'iz nishto
vos tsu ganvenen, un on alemen iz dokh glat a yid keyn ganef nisht.
dos heyst, a yid iz afile yo a ganef, nor nisht aza ganef, vos zol
krikhn durkh a fentster, oder geyn mit a meser tsu yenem koylen.
dreyen, oysdreyen, arayndreyen, fardreyen un opdreyen yenem dem
kop ― dos meykheteyse; ober nisht krikhn yenem in keshene arayn,
me zol im khapn far der hant un me zol im nokhdem
badarfn firn mit a geler latke oyf der pleytse ― dos past
far ivan zlodi, ober nisht far keyn yidn... shtelt aykh for,
hot zikh bay undz in KTrilevke getrofn a ganeyve, un nokh voser
a ganeyve ― akhtsn hundert karbn in eyn klap!
oyhi hyum, treft zikh a mayse, es kumt tsu forn tsu undz in
shtot arayn an oyrekh, epes a yid a podratshik fun der lite, punkt
um orev yum-kiper far minkhe, shtelt zikh op, geveynlekh, oyf an
akhsanye, leygt op dem klumek un lozt zikh geyn glaykh in shul arayn
|
אױסגעטרײסלט
― שאַט! ― רופֿט זיך אָן אַ ייִד מיט קײַלעכיקע אױגן, װי בײַ אַן
אָקס, װאָס איז געזעסן די גאַנצע צײַט אין װינקל בײַם פֿענצטער און
האָט גערײכערט און געהערט מעשׂיות פֿון גנבֿות, גזילות,
עקספּראָפּריאַציעס. ― אָט װעל איך אײַך דערצײלן אַ שײנס, אױך מיט גנבֿה, װאָס
האָט זיך פֿאַרלאָפֿן בײַ אונדז, און דװקא אין בית־המדרש האָט זיך דאָס
געטראָפֿן, און נאָך יום־כּיפּור דערצו! איר מעגט דאָס האָרכן.
אונדזער שטעטל כּתרילעװקע, ― איך בין אַלײן אַ כּתרילעװקער ―
איז אַ קלײן שטעטל און אַן אָרעמס. קײן גנבֿים איז בײַ אונדז נישטאָ.
מע גנבֿעט נישט, ס'איז נישטאָ בײַ װעמען צו גנבֿענען, און ס'איז נישטאָ
װאָס צו גנבֿענען, און אָן אַלעמען איז דאָך גלאַט אַ ייִד קײן גנבֿ נישט.
דאָס הײסט, אַ ייִד איז אַפֿילו יאָ אַ גנבֿ, נאָר נישט אַזאַ גנבֿ, װאָס זאָל
קריכן דורך אַ פֿענצטער, אָדער גײן מיט אַ מעסער צו יענעם קױלען.
דרײען, אױסדרײען, אַרײַנדרײען, פֿאַרדרײען און אָפּדרײען יענעם דעם
קאָפּ ― דאָס מהיכא־תּיתי; אָבער נישט קריכן יענעם אין קעשענע אַרײַן,
מע זאָל אים כאַפּן פֿאַר דער האַנט און מע זאָל אים נאָכדעם
באַדאַרפֿן פֿירן מיט אַ געלער לאַטקע אױף דער פּלײצע ― דאָס פּאַסט
פֿאַר איװאַן זלאָדי, אָבער נישט פֿאַר קײן ייִדן... שטעלט אײַך פֿאָר,
האָט זיך בײַ אונדז אין כּתרילעװקע געטראָפֿן אַ גנבֿה, און נאָך װאָסער
אַ גנבֿה ― אַכצן הונדערט קאַרבן אין אײן קלאַפּ!
ויהי היום, טרעפֿט זיך אַ מעשׂה, עס קומט צו פֿאָרן צו אונדז אין
שטאָט אַרײַן אַן אורח, עפּעס אַ ייִד אַ פּאָדראַטשיק פֿון דער ליטע, פּונקט
אום ערבֿ יום־כּיפּור פֿאַר מנחה, שטעלט זיך אָפּ, געװײנלעך, אױף אַן
אַכסניא, לײגט אָפּ דעם קלומעק און לאָזט זיך גײן גלײַך אין שול אַרײַן
|