װען איך בין רױטשילד (אַ מאָנאָלאָג פֿון אַ כּתרילעװקער מלמד)
― װען איך בין רױטשילד, ― האָט זיך צעלאָזט אַ כּתרילעװקער
מלמד אײנמאָל אין אַ דאָנערשטיק, בעת די רביצין האָט אים געמאָנט אױף
שבת און ער האָט נישט געהאַט, ― אױ, װען איך זאָל זײַן רױטשילד!
טרעפֿט, װאָס איך טו? ראשית־חכמה, פֿיר איך אײַן אַ מינהג, אַז אַ
װײַב זאָל תּמיד האָבן בײַ זיך אַ דרײַערל, בכדי זי זאָל פֿאַרשפּאָרן דולן
אַ ספּאָדיק, אַז סע קומט דער גוטער דאָנערשטיק און ס'איז נישטאָ אױף
שבת... והשנית, קױף איך אױס די שבתדיקע קאַפּאָטע, אָדער נײן ―
דעם װײַבס קעצענעם בורנעס ― לאָז זי אױפֿהערן פּיקן אין קאָפּ אַרײַן,
אַז ס'איז איר קאַלט! און קױף אַװעק די דאָזיקע שטוב אינגאַנצן מיט
אַלע דרײַ חדרים, מיט דער קאַמער, מיט דער שפּײַזאַרניע, מיטן קעלער,
מיטן בױדעם, מיט הכּל־בכּל־מכּל־פֿלעקל, ― לאָז זי נישט זאָגן, אַז
ס'איז איר ענג; נאַ דיר אַװעק צװײ חדרים, קאָך דיר, װאַש דיר, בראָק
דיר, און לאָז מיך צורו, איך זאָל קאָנען קנעלן מיט מײַנע תּלמידים מיט
אַ רײנעם קאָפּ! נישטאָ קײן דאגות פּרנסה, מע באַדאַרף נישט קלערן,
װוּ נעמט מען אױף שבת ― מחיה־נפֿשות! די טעכטער אַלע חתונה
געמאַכט, אַראָפּ אַ האָרב פֿון די פּלײצעס ― װאָס פֿעלט מיר? הײב איך
מיך אָן אַרומקוקן אַביסל אױף דער שטאָט. דאָס ערשטע בין איך מנדר
אַ נײַעם דאַך אױפֿן אַלטן בית־המדרש, לאָז אױפֿהערן קאַפּען אױפֿן קאָפּ,
בשעת ייִדן דאַװנען; און, להבֿדיל, דאָס מרחץ בױ איך איבער אױפֿסנײַ.
װאָרעם נישט הײַנט־מאָרגן ― עס װעט דאָרטן מוזן זײַן אַן אומגליק,
חס־ושלום, טאָמער פֿאַלט דאָס אױס אַקוראַט בשעת נשים באָדן זיך. און
װיבאַלד דאָס באָד, מוז מען שױן דאָס הקדש אַװדאי צעװאַרפֿן און
|
|
ven ikh bin roytshild (a monolog fun a KTrilevker melamed)
― ven ikh bin roytshild, ― hot zikh tselozt a KTrilevker
melamed eynmol in a donershtik, beys di rebitsin hot im gemont oyf
shabes un er hot nisht gehat, ― oy, ven ikh zol zayn roytshild!
treft, vos ikh tu? reyshes-Hkhmh, fir ikh ayn a mineg, az a
vayb zol tomed hobn bay zikh a drayerl, bkhdi zi zol farshporn duln
a spodik, az se kumt der guter donershtik un s'iz nishto oyf
shabes... vehasheynes, koyf ikh oys di shabesdike kapote, oder neyn ―
dem vaybs ketsenem burnes ― loz zi oyfhern pikn in kop arayn,
az s'iz ir kalt! un koyf avek di dozike shtub ingantsn mit
ale dray khadorem, mit der kamer, mit der shpayzarnye, mitn keler,
mitn boydem, mit hakl-bKl-mKl-flekl, ― loz zi nisht zogn, az
s'iz ir eng; na dir avek tsvey khadorem, kokh dir, vash dir, brok
dir, un loz mikh tsuru, ikh zol konen kneln mit mayne talmidem mit
a reynem kop! nishto keyn dayges parnose, me badarf nisht klern,
vu nemt men oyf shabes ― mHih-nefoshes! di tekhter ale khasene
gemakht, arop a horb fun di pleytses ― vos felt mir? heyb ikh
mikh on arumkukn abisl oyf der shtot. dos ershte bin ikh menader
a nayem dakh oyfn altn bes-hamedresh, loz oyfhern kapen oyfn kop,
bshas yidn davnen; un, lehavdil, dos merkhets boy ikh iber oyfsnay.
vorem nisht haynt-morgn ― es vet dortn muzn zayn an umglik,
khasvesholem, tomer falt dos oys akurat bshas noshem bodn zikh. un
vibald dos bod, muz men shoyn dos hekdesh avade tsevarfn un
|
װען איך בין רױטשילד (אַ מאָנאָלאָג פֿון אַ כּתרילעװקער מלמד)
― װען איך בין רױטשילד, ― האָט זיך צעלאָזט אַ כּתרילעװקער
מלמד אײנמאָל אין אַ דאָנערשטיק, בעת די רביצין האָט אים געמאָנט אױף
שבת און ער האָט נישט געהאַט, ― אױ, װען איך זאָל זײַן רױטשילד!
טרעפֿט, װאָס איך טו? ראשית־חכמה, פֿיר איך אײַן אַ מינהג, אַז אַ
װײַב זאָל תּמיד האָבן בײַ זיך אַ דרײַערל, בכדי זי זאָל פֿאַרשפּאָרן דולן
אַ ספּאָדיק, אַז סע קומט דער גוטער דאָנערשטיק און ס'איז נישטאָ אױף
שבת... והשנית, קױף איך אױס די שבתדיקע קאַפּאָטע, אָדער נײן ―
דעם װײַבס קעצענעם בורנעס ― לאָז זי אױפֿהערן פּיקן אין קאָפּ אַרײַן,
אַז ס'איז איר קאַלט! און קױף אַװעק די דאָזיקע שטוב אינגאַנצן מיט
אַלע דרײַ חדרים, מיט דער קאַמער, מיט דער שפּײַזאַרניע, מיטן קעלער,
מיטן בױדעם, מיט הכּל־בכּל־מכּל־פֿלעקל, ― לאָז זי נישט זאָגן, אַז
ס'איז איר ענג; נאַ דיר אַװעק צװײ חדרים, קאָך דיר, װאַש דיר, בראָק
דיר, און לאָז מיך צורו, איך זאָל קאָנען קנעלן מיט מײַנע תּלמידים מיט
אַ רײנעם קאָפּ! נישטאָ קײן דאגות פּרנסה, מע באַדאַרף נישט קלערן,
װוּ נעמט מען אױף שבת ― מחיה־נפֿשות! די טעכטער אַלע חתונה
געמאַכט, אַראָפּ אַ האָרב פֿון די פּלײצעס ― װאָס פֿעלט מיר? הײב איך
מיך אָן אַרומקוקן אַביסל אױף דער שטאָט. דאָס ערשטע בין איך מנדר
אַ נײַעם דאַך אױפֿן אַלטן בית־המדרש, לאָז אױפֿהערן קאַפּען אױפֿן קאָפּ,
בשעת ייִדן דאַװנען; און, להבֿדיל, דאָס מרחץ בױ איך איבער אױפֿסנײַ.
װאָרעם נישט הײַנט־מאָרגן ― עס װעט דאָרטן מוזן זײַן אַן אומגליק,
חס־ושלום, טאָמער פֿאַלט דאָס אױס אַקוראַט בשעת נשים באָדן זיך. און
װיבאַלד דאָס באָד, מוז מען שױן דאָס הקדש אַװדאי צעװאַרפֿן און
|