אַפֿן פֿידל
דערצײלונג פֿון די קינדער־יאָרן
א
― הײַנט װעל איך אײַך, קינדער, שפּילן אַביסל אױפֿן פֿידל. נישטאָ,
אַזױ דאַכט זיך מיר, קײן שענערס און קײן בעסערס, װי אַז מען קאָן
שפּילן אױפֿן פֿידל. װאָס, אפֿשר נישט אַזױ? איך װײס נישט װיִאַזױ איר
― איך, פֿון זינט איך בין צו מײַן שׂכל געקומען, בין איך
אױסגעגאַנגען נאָך אַ פֿידל און האָב ליב געהאַט גלאַט כּלי־זמר, װי דאָס לעבן!
איז געװען ערגעץ אַ חתונה אין שטעטל, בין איך געװען דער ערשטער,
װאָס איז געלאָפֿן מקבל־פּנים זײַן די כּלי־זמר, זיך פֿאַרגנבֿענען פֿון הינטן
צום קאָנטערבאַס, אַ צי טאָן בײַ דער גראָבער סטרונע: בום! ― און
אַנטלױפֿן. בום! ― און אַנטלױפֿן. פֿאַר דעם דאָזיקן „בום“ האָב איך
אַמאָל געכאַפּט פֿון בערל באַס אַ מיאוסן פּסק. בערל באַס, אַ בײזער ייִד
מיט אַ צעפּלאַצטער נאָז און מיט אַ שאַרפֿן קוק, האָט זיך געמאַכט, װי
ער זעט ניט, אַז איך גנבֿה זיך צום קאָנטערבאַס, און בשעת איך האָב
אױסגעצױגן די האַנט צו דער גראָבער סטרונע, האָט ער מיך
אָנגעכאַפּט פֿאַרן אױער און אָפּגעפֿירט מיך מיט כּבֿוד גלײַך צו דער טיר:
― נאַ, ממזר, קוש די מזוזה!
דאָס האָט מיך אָבער װינציק־װאָס אָנגעלערנט. איך האָב נישט
אָפּגעטראָטן פֿון די כּלי־זמר אױף קײן האָר. איך האָב זײ ליב געהאַט אַלע,
פֿון שײַקע פֿידעלע מיט דער שײנער שװאַרצער באָרד און מיט די דינע
װײַסע פֿינגערלעך, ביז געצי פּײַקלער מיטן שײנעם האָרב און מיטן
היפּשן ― איך בעט איבער אײַער כּבֿוד ― פּליך איבער די אױערן.
נישט אײן מאָל בין איך געלעגן אונטער אַ באַנק און געהערט, װי די
|
|
afn fidl
dertseylung fun di kinder-yorn
#
― haynt vel ikh aykh, kinder, shpiln abisl oyfn fidl. nishto,
azoy dakht zikh mir, keyn sheners un keyn besers, vi az men kon
shpiln oyfn fidl. vos, efsher nisht azoy? ikh veys nisht viazoy ir
― ikh, fun zint ikh bin tsu mayn seykhl gekumen, bin ikh
oysgegangen nokh a fidl un hob lib gehat glat kley-zmr, vi dos lebn!
iz geven ergets a khasene in shtetl, bin ikh geven der ershter,
vos iz gelofn mkbl-pnim zayn di kley-zmr, zikh farganvenen fun hintn
tsum konterbas, a tsi ton bay der grober strune: bum! ― un
antloyfn. bum! ― un antloyfn. far dem dozikn "bum'' hob ikh
amol gekhapt fun berl bas a mi#usn psak. berl bas, a beyzer yid
mit a tseplatster noz un mit a sharfn kuk, hot zikh gemakht, vi
er zet nit, az ikh ganeyve zikh tsum konterbas, un bshas ikh hob
oysgetsoygn di hant tsu der grober strune, hot er mikh
ongekhapt farn oyer un opgefirt mikh mit koved glaykh tsu der tir:
― na, mamzer, kush di mzuzh!
dos hot mikh ober vintsik-vos ongelernt. ikh hob nisht
opgetrotn fun di kley-zmr oyf keyn hor. ikh hob zey lib gehat ale,
fun shayke fidele mit der sheyner shvartser bord un mit di dine
vayse fingerlekh, biz getsi paykler mitn sheynem horb un mitn
hipshn ― ikh bet iber ayer koved ― plikh iber di oyern.
nisht eyn mol bin ikh gelegn unter a bank un gehert, vi di
|
אַפֿן פֿידל
דערצײלונג פֿון די קינדער־יאָרן
א
― הײַנט װעל איך אײַך, קינדער, שפּילן אַביסל אױפֿן פֿידל. נישטאָ,
אַזױ דאַכט זיך מיר, קײן שענערס און קײן בעסערס, װי אַז מען קאָן
שפּילן אױפֿן פֿידל. װאָס, אפֿשר נישט אַזױ? איך װײס נישט װיִאַזױ איר
― איך, פֿון זינט איך בין צו מײַן שׂכל געקומען, בין איך
אױסגעגאַנגען נאָך אַ פֿידל און האָב ליב געהאַט גלאַט כּלי־זמר, װי דאָס לעבן!
איז געװען ערגעץ אַ חתונה אין שטעטל, בין איך געװען דער ערשטער,
װאָס איז געלאָפֿן מקבל־פּנים זײַן די כּלי־זמר, זיך פֿאַרגנבֿענען פֿון הינטן
צום קאָנטערבאַס, אַ צי טאָן בײַ דער גראָבער סטרונע: בום! ― און
אַנטלױפֿן. בום! ― און אַנטלױפֿן. פֿאַר דעם דאָזיקן „בום“ האָב איך
אַמאָל געכאַפּט פֿון בערל באַס אַ מיאוסן פּסק. בערל באַס, אַ בײזער ייִד
מיט אַ צעפּלאַצטער נאָז און מיט אַ שאַרפֿן קוק, האָט זיך געמאַכט, װי
ער זעט ניט, אַז איך גנבֿה זיך צום קאָנטערבאַס, און בשעת איך האָב
אױסגעצױגן די האַנט צו דער גראָבער סטרונע, האָט ער מיך
אָנגעכאַפּט פֿאַרן אױער און אָפּגעפֿירט מיך מיט כּבֿוד גלײַך צו דער טיר:
― נאַ, ממזר, קוש די מזוזה!
דאָס האָט מיך אָבער װינציק־װאָס אָנגעלערנט. איך האָב נישט
אָפּגעטראָטן פֿון די כּלי־זמר אױף קײן האָר. איך האָב זײ ליב געהאַט אַלע,
פֿון שײַקע פֿידעלע מיט דער שײנער שװאַרצער באָרד און מיט די דינע
װײַסע פֿינגערלעך, ביז געצי פּײַקלער מיטן שײנעם האָרב און מיטן
היפּשן ― איך בעט איבער אײַער כּבֿוד ― פּליך איבער די אױערן.
נישט אײן מאָל בין איך געלעגן אונטער אַ באַנק און געהערט, װי די
|