VI
אין ניו־יאָרק אױף דער סטריט [street: גאַס]
― א ―
דער אַרײַנפֿאָר אין שטאָט ניו־יאָרק איז שרעקלעך. דאָס פֿאָרן אַלײן
איז נאָך ניט אַזױ געװאַלדיק, װי דאָס איבערזעצן זיך פֿון אײן װאַגאָן
אינעם אַנדערן. איר האָט זיך נאָר װאָס אַרײַנגעזעצט ― אַהאַ! איר
פֿליט שױן, װי די אָדלערס, אין דער הײך, איבער אַ לאַנגער שמאָלער
בריק אױף צו דערהרגעט װערן. װערט דאָס אָנגערופֿן בײַ זײ
„עליװײטער [elevator: ליפֿט]“.
מײנט איר, אַז איר זײַט שױן פֿאַרטיק? האָט צײַט אַביסל. איר קריכט
אַרױסעט פֿונעם „עליװײטער“ און איר זעצט זיך איבער אין אַן אַנדער
װאַגאָן און איר לאָזט זיך אַראָפּ דורך טרעפּ, װי אין אַ קעלער אַרײַן,
און איר לױפֿט אונטער דער ערד מיט אַזאַ אימפּעט, אַז עס שװינדלט
אײַך אין די אױגן. דאָס װערט שױן אָנגערופֿן בײַ זײ
„צאָבהײ [subway: מעטראָ]“. פֿאַרװאָס
הײסט דאָס „עליװײטער“ און דאָס „צאָבהײ“? ― זאָגט מײַן ברודער
אליהו, אַז „עליװײטער“ נעמט זיך פֿונעם װאָרט „לײטער“. און
„צאָבהײ“ זאָגט מען בײַ אונדז אױך, אַז מע טרײַבט אָן אַ פּאָר אָקסן. לאַכט
פֿון אים אונדזער חבֿר פּיניע מיט סכּנות. ער זאָגט: „ס'אַ משל אַקעגן
אַ טאָרבע פֿלעקער! אָקסן, זאָגט ער, קױם װאָס זײ קריכן, און דאָס
פֿליט!“ ענטפֿערט אים דערױף אליהו: „דערױף איז דאָס אַמעריקע,
ס'זאָל פֿליִען“... מישט זיך אַרײַן מײַן שװעגערין ברכה און זאָגט, אַז
דאָס אײגענע אַמעריקע װאָלט געװען אַ סך בעסער, װען מע זאָל דאָ
ניט אַזױ פֿליִען, װי מע פֿליט. זי שװערט זיך, אַז מער פֿאָרט זי שױן
ניט, אַן עק! ניט מיטן „עליװײטער“ און ניט מיטן „צאָבהײ“ ― זי זאָל
װיסן גליקלעך װערן. זי װעט שױן, זאָגט זי, בעסער גײן צופֿוס, אײדער
אַזױ משוגענערװײַז פֿליִען הענדום־פּענדום איבער דער כמאַרע, אָדער
|
|
Vay
in nyu-york oyf der strit [street: gas]
― # ―
der araynfor in shtot nyu-york iz shreklekh. dos forn aleyn
iz nokh nit azoy gevaldik, vi dos iberzetsn zikh fun eyn vagon
inem andern. ir hot zikh nor vos arayngezetst ― aha! ir
flit shoyn, vi di odlers, in der heykh, iber a langer shmoler
brik oyf tsu farharget vern. vert dos ongerufn bay zey
"eliveyter [elevator: lift]''.
meynt ir, az ir zayt shoyn fartik? hot tsayt abisl. ir krikht
aroyset funem "eliveyter'' un ir zetst zikh iber in an ander
vagon un ir lozt zikh arop durkh trep, vi in a keler arayn,
un ir loyft unter der erd mit aza impet, az es shvindlt
aykh in di oygn. dos vert shoyn ongerufn bay zey
"tsobhey [subuay: metro]''. farvos
heyst dos "eliveyter'' un dos "tsobhey''? ― zogt mayn bruder
Elye, az "eliveyter'' nemt zikh funem vort "leyter''. un
"tsobhey'' zogt men bay undz oykh, az me traybt on a por oksn. lakht
fun im undzer khaver pinye mit sakones. er zogt: "s'a moshl akegn
a torbe fleker! oksn, zogt er, koym vos zey krikhn, un dos
flit!'' entfert im deroyf Elye: "deroyf iz dos amerike,
s'zol flien''... misht zikh arayn mayn shvegerin brokhe un zogt, az
dos eygene amerike volt geven a sakh beser, ven me zol do
nit azoy flien, vi me flit. zi shvert zikh, az mer fort zi shoyn
nit, an ek! nit mitn "eliveyter'' un nit mitn "tsobhey'' ― zi zol
visn gliklekh vern. zi vet shoyn, zogt zi, beser geyn tsufus, eyder
azoy mshugenervayz flien hendum-pendum iber der khmare, oder
|
VI
אין ניו־יאָרק אױף דער סטריט [street: גאַס]
― א ―
דער אַרײַנפֿאָר אין שטאָט ניו־יאָרק איז שרעקלעך. דאָס פֿאָרן אַלײן
איז נאָך ניט אַזױ געװאַלדיק, װי דאָס איבערזעצן זיך פֿון אײן װאַגאָן
אינעם אַנדערן. איר האָט זיך נאָר װאָס אַרײַנגעזעצט ― אַהאַ! איר
פֿליט שױן, װי די אָדלערס, אין דער הײך, איבער אַ לאַנגער שמאָלער
בריק אױף צו דערהרגעט װערן. װערט דאָס אָנגערופֿן בײַ זײ
„עליװײטער [elevator: ליפֿט]“.
מײנט איר, אַז איר זײַט שױן פֿאַרטיק? האָט צײַט אַביסל. איר קריכט
אַרױסעט פֿונעם „עליװײטער“ און איר זעצט זיך איבער אין אַן אַנדער
װאַגאָן און איר לאָזט זיך אַראָפּ דורך טרעפּ, װי אין אַ קעלער אַרײַן,
און איר לױפֿט אונטער דער ערד מיט אַזאַ אימפּעט, אַז עס שװינדלט
אײַך אין די אױגן. דאָס װערט שױן אָנגערופֿן בײַ זײ
„צאָבהײ [subway: מעטראָ]“. פֿאַרװאָס
הײסט דאָס „עליװײטער“ און דאָס „צאָבהײ“? ― זאָגט מײַן ברודער
אליהו, אַז „עליװײטער“ נעמט זיך פֿונעם װאָרט „לײטער“. און
„צאָבהײ“ זאָגט מען בײַ אונדז אױך, אַז מע טרײַבט אָן אַ פּאָר אָקסן. לאַכט
פֿון אים אונדזער חבֿר פּיניע מיט סכּנות. ער זאָגט: „ס'אַ משל אַקעגן
אַ טאָרבע פֿלעקער! אָקסן, זאָגט ער, קױם װאָס זײ קריכן, און דאָס
פֿליט!“ ענטפֿערט אים דערױף אליהו: „דערױף איז דאָס אַמעריקע,
ס'זאָל פֿליִען“... מישט זיך אַרײַן מײַן שװעגערין ברכה און זאָגט, אַז
דאָס אײגענע אַמעריקע װאָלט געװען אַ סך בעסער, װען מע זאָל דאָ
ניט אַזױ פֿליִען, װי מע פֿליט. זי שװערט זיך, אַז מער פֿאָרט זי שױן
ניט, אַן עק! ניט מיטן „עליװײטער“ און ניט מיטן „צאָבהײ“ ― זי זאָל
װיסן גליקלעך װערן. זי װעט שױן, זאָגט זי, בעסער גײן צופֿוס, אײדער
אַזױ משוגענערװײַז פֿליִען הענדום־פּענדום איבער דער כמאַרע, אָדער
|