V
איך האָב אַ רײַכע שטעלע
― א ―
די מאַמע האָט מיר אָנגעזאָגט אַ בשׂורה, אַז איך האָב שױן אַ
שטעלע. נישט חלילה בײַ אַ בעל־מלאָכה ― אירע שׂונאים, זאָגט זי, װעלן
דאָס ניט דערלעבן, אַז פּײסי דעם חזנס זון זאָל זײַן אַ בעל־מלאָכה. מײַן
שטעלע, זאָגט זי, איז אַ רײַכע שטעלע, אַ גרינגע שטעלע. אַ גאַנצן טאָג
װעל איך גײן אין חדר, אין תּלמוד־תּורה הײסט עס, און בײַנאַכט װעל
איך גײן שלאָפֿן צום אַלטן לוריא. דער אַלטער לוריא איז אַ גרױסער
גבֿיר, זאָגט זי. ער איז נאָר אַ קראַנקער, דאָס הײסט, אַזױ איז ער
געזונט, עסט און טרינקט און שלאָפֿט, נאָר ניט בײַנאַכט. בײַנאַכט קאָן
ער נישט שלאָפֿן. קײן אײן אױג מאַכט זיך אים ניט צו. האָבן די
קינדער מורא אים לאָזן אײנעם אַלײן בײַנאַכט. דאַרף מען האָבן אַ
מענטש זאָל זײַן מיט אים. עס מעג זײַן אַ קינד, אַבי אַ מענטש.
אַװעקזעצן צו אים אַן אַלטן ייִדן פּאַסט נישט. אַ קינד ― גאָרנישט, עלעהײ
אַ קעצל. פֿינף רובל אַ װאָך האָבן זײ צוגעזאָגט, און װעטשערע פֿאַר
דיר אַלע פֿאַרנאַכט, װען דו קומסט פֿון תּלמוד־תּורה )אַזױ זאָגט מיר
די מאַמע מײַנע(. אַ גוטע װעטשערע, אַ נגידישע. װאָס בײַ זײ פֿאַלט
אַראָפּ קאָן עס זײַן גענוג פֿאַר אונדז אַלע. גײ, מײַן קינד, אין חדר,
פֿאַרנאַכט װעסטו קומען, װעל איך דיך אָפּפֿירן אַהין. װעסט נישט
האָבן קײן שום אַרבעט. אַ נגידישע װעטשערע און אַ געלעגער אױך
אַ גוטן. און פֿינף רובל אַ װאָך. איך װעל דיר מאַכן אַ פּאָר
מלבושימלעך, שטיװעלעך דיר קױפֿן.
דאַכט זיך, גוט ― אַיאָ? װאָס־זשע דאַרף מען װײנען? קאָן זי
אָבער אַנדערש ניט, די מאַמע מײַנע. װײנען מוז זי!
|
|
V
ikh hob a raykhe shtele
― # ―
di mame hot mir ongezogt a bsure, az ikh hob shoyn a
shtele. nisht kholile bay a balmelokhe ― ire sonem, zogt zi, veln
dos nit derlebn, az peysi dem khazns zun zol zayn a balmelokhe. mayn
shtele, zogt zi, iz a raykhe shtele, a gringe shtele. a gantsn tog
vel ikh geyn in kheyder, in talmetoyre heyst es, un baynakht vel
ikh geyn shlofn tsum altn luri#. der alter luri# iz a groyser
gevir, zogt zi. er iz nor a kranker, dos heyst, azoy iz er
gezunt, est un trinkt un shloft, nor nit baynakht. baynakht kon
er nisht shlofn. keyn eyn oyg makht zikh im nit tsu. hobn di
kinder moyre im lozn eynem aleyn baynakht. darf men hobn a
mentsh zol zayn mit im. es meg zayn a kind, abi a mentsh.
avekzetsn tsu im an altn yidn past nisht. a kind ― gornisht, elehey
a ketsl. finf rubl a vokh hobn zey tsugezogt, un vetshere far
dir ale farnakht, ven du kumst fun talmetoyre )azoy zogt mir
di mame mayne(. a gute vetshere, a ngidishe. vos bay zey falt
arop kon es zayn genug far undz ale. gey, mayn kind, in kheyder,
farnakht vestu kumen, vel ikh dikh opfirn ahin. vest nisht
hobn keyn shum arbet. a ngidishe vetshere un a geleger oykh
a gutn. un finf rubl a vokh. ikh vel dir makhn a por
mlbushimlekh, shtivelekh dir koyfn.
dakht zikh, gut ― ayo? vos-zhe darf men veynen? kon zi
ober andersh nit, di mame mayne. veynen muz zi!
|
V
איך האָב אַ רײַכע שטעלע
― א ―
די מאַמע האָט מיר אָנגעזאָגט אַ בשׂורה, אַז איך האָב שױן אַ
שטעלע. נישט חלילה בײַ אַ בעל־מלאָכה ― אירע שׂונאים, זאָגט זי, װעלן
דאָס ניט דערלעבן, אַז פּײסי דעם חזנס זון זאָל זײַן אַ בעל־מלאָכה. מײַן
שטעלע, זאָגט זי, איז אַ רײַכע שטעלע, אַ גרינגע שטעלע. אַ גאַנצן טאָג
װעל איך גײן אין חדר, אין תּלמוד־תּורה הײסט עס, און בײַנאַכט װעל
איך גײן שלאָפֿן צום אַלטן לוריא. דער אַלטער לוריא איז אַ גרױסער
גבֿיר, זאָגט זי. ער איז נאָר אַ קראַנקער, דאָס הײסט, אַזױ איז ער
געזונט, עסט און טרינקט און שלאָפֿט, נאָר ניט בײַנאַכט. בײַנאַכט קאָן
ער נישט שלאָפֿן. קײן אײן אױג מאַכט זיך אים ניט צו. האָבן די
קינדער מורא אים לאָזן אײנעם אַלײן בײַנאַכט. דאַרף מען האָבן אַ
מענטש זאָל זײַן מיט אים. עס מעג זײַן אַ קינד, אַבי אַ מענטש.
אַװעקזעצן צו אים אַן אַלטן ייִדן פּאַסט נישט. אַ קינד ― גאָרנישט, עלעהײ
אַ קעצל. פֿינף רובל אַ װאָך האָבן זײ צוגעזאָגט, און װעטשערע פֿאַר
דיר אַלע פֿאַרנאַכט, װען דו קומסט פֿון תּלמוד־תּורה )אַזױ זאָגט מיר
די מאַמע מײַנע(. אַ גוטע װעטשערע, אַ נגידישע. װאָס בײַ זײ פֿאַלט
אַראָפּ קאָן עס זײַן גענוג פֿאַר אונדז אַלע. גײ, מײַן קינד, אין חדר,
פֿאַרנאַכט װעסטו קומען, װעל איך דיך אָפּפֿירן אַהין. װעסט נישט
האָבן קײן שום אַרבעט. אַ נגידישע װעטשערע און אַ געלעגער אױך
אַ גוטן. און פֿינף רובל אַ װאָך. איך װעל דיר מאַכן אַ פּאָר
מלבושימלעך, שטיװעלעך דיר קױפֿן.
דאַכט זיך, גוט ― אַיאָ? װאָס־זשע דאַרף מען װײנען? קאָן זי
אָבער אַנדערש ניט, די מאַמע מײַנע. װײנען מוז זי!
|