III
װאָס װעט זײַן פֿון מיר?
― א ―
אַנו, טרעפֿט, װוּ איז דער גן־עדן? איר װעט נישט טרעפֿן. װײסט
איר פֿאַר װאָס? װײַל בײַ איטלעכן איז ער אױף אַן אַנדער אָרט. למשל,
די מאַמע זאָגט, אַז דער גן־עדן איז דאָרטן, װוּ מײַן טאַטע, פּײסי דער
חזן, געפֿינט זיך. דאָרטן, זאָגט זי, געפֿינען זיך אַלע ערלעכע נשמות,
װאָס זײַנען נעבעך אָפּגעקומען אױף דער װעלט; דערפֿאַר װאָס זײ האָבן
ניט די װעלט, קומט זײ יענע װעלט. דאָס איז דאָך קלאָר, װי דער טאָג.
דער בעסטער באַװײַז איז טאַקע דער טאַטע מײַנער. װאָרעם װוּ דען
זאָל ער זײַן, אַז ניט אין גן־עדן? קאַרג האָט ער זיך אָנגעמוטשעט
אױף דער װעלט?... אַזױ זאָגט די מאַמע מײַנע און װישט זיך
בשעת־מעשׂה די אױגן, װי איר שטײגער איז, אַז זי רעדט פֿונעם טאַטן.
פֿרעגט זשע אָבער בײַ מײַנע חבֿרים, װעלן זײ אײַך דערצײלן מעשׂיות, אַז דער
גן־עדן געפֿינט זיך ערגעץ אױף אַ באַרג פֿון סאַמע קרישטאָל, הױך ביזן
הימל. ייִנגלעך לױפֿן דאָרט אַרום פֿראַנק און פֿרײַ, לערנען לערנט מען
ניט, נאָר מע באָדט זיך גאַנצע טעג אין מילך און מע עסט האָניק מיט
פֿולע הױפֿנס. זײַט איר שױן פֿאַרטיק? קומט צו גײן אַ ייִד אַן
אײַנבינדער און טוט זיך אַ זאָג, אַז דער אמתער גן־עדן איז גאָר פֿרײַטיק
אין באָד. איך האָב עס אַלײן געהערט פֿון אונדזער שכנהס מאַן, משה
דעם אײַנבינדער, איך זאָל אַזױ הערן אַלדאָס גוטס! הײַנט גײט
דערגײט אַן עק! מע זאָל, אַ שטײגער, פֿרעגן מיך, װאָלט איך געזאָגט,
אַז דער גן־עדן ― דאָס איז מנשה דעם רופֿאס גאָרטן. זינט איר לעבט,
האָט איר נאָך אַזאַ גאָרטן ניט געזען. דאָס איז דער אײנציקער גאָרטן
|
|
ayayay
vos vet zayn fun mir?
― # ―
anu, treft, vu iz der gn-edn? ir vet nisht trefn. veyst
ir far vos? vayl bay itlekhn iz er oyf an ander ort. lemoshl,
di mame zogt, az der gn-edn iz dortn, vu mayn tate, peysi der
khazn, gefint zikh. dortn, zogt zi, gefinen zikh ale erlekhe neshomes,
vos zaynen nebekh opgekumen oyf der velt; derfar vos zey hobn
nit di velt, kumt zey yene velt. dos iz dokh klor, vi der tog.
der bester bavayz iz take der tate mayner. vorem vu den
zol er zayn, az nit in gn-edn? karg hot er zikh ongemutshet
oyf der velt?... azoy zogt di mame mayne un visht zikh
bsheT-mayse di oygn, vi ir shteyger iz, az zi redt funem tatn.
fregt zhe ober bay mayne khaveyrem, veln zey aykh dertseyln mayses, az der
gn-edn gefint zikh ergets oyf a barg fun same krishtol, hoykh bizn
himl. yinglekh loyfn dort arum frank un fray, lernen lernt men
nit, nor me bodt zikh gantse teg in milkh un me est honik mit
fule hoyfns. zayt ir shoyn fartik? kumt tsu geyn a yid an
aynbinder un tut zikh a zog, az der emeser gn-edn iz gor fraytik
in bod. ikh hob es aleyn gehert fun undzer shkhnhs man, Moyshe
dem aynbinder, ikh zol azoy hern aldos guts! haynt geyt
dergeyt an ek! me zol, a shteyger, fregn mikh, volt ikh gezogt,
az der gn-edn ― dos iz Menashe dem ruf#s gortn. zint ir lebt,
hot ir nokh aza gortn nit gezen. dos iz der eyntsiker gortn
|
III
װאָס װעט זײַן פֿון מיר?
― א ―
אַנו, טרעפֿט, װוּ איז דער גן־עדן? איר װעט נישט טרעפֿן. װײסט
איר פֿאַר װאָס? װײַל בײַ איטלעכן איז ער אױף אַן אַנדער אָרט. למשל,
די מאַמע זאָגט, אַז דער גן־עדן איז דאָרטן, װוּ מײַן טאַטע, פּײסי דער
חזן, געפֿינט זיך. דאָרטן, זאָגט זי, געפֿינען זיך אַלע ערלעכע נשמות,
װאָס זײַנען נעבעך אָפּגעקומען אױף דער װעלט; דערפֿאַר װאָס זײ האָבן
ניט די װעלט, קומט זײ יענע װעלט. דאָס איז דאָך קלאָר, װי דער טאָג.
דער בעסטער באַװײַז איז טאַקע דער טאַטע מײַנער. װאָרעם װוּ דען
זאָל ער זײַן, אַז ניט אין גן־עדן? קאַרג האָט ער זיך אָנגעמוטשעט
אױף דער װעלט?... אַזױ זאָגט די מאַמע מײַנע און װישט זיך
בשעת־מעשׂה די אױגן, װי איר שטײגער איז, אַז זי רעדט פֿונעם טאַטן.
פֿרעגט זשע אָבער בײַ מײַנע חבֿרים, װעלן זײ אײַך דערצײלן מעשׂיות, אַז דער
גן־עדן געפֿינט זיך ערגעץ אױף אַ באַרג פֿון סאַמע קרישטאָל, הױך ביזן
הימל. ייִנגלעך לױפֿן דאָרט אַרום פֿראַנק און פֿרײַ, לערנען לערנט מען
ניט, נאָר מע באָדט זיך גאַנצע טעג אין מילך און מע עסט האָניק מיט
פֿולע הױפֿנס. זײַט איר שױן פֿאַרטיק? קומט צו גײן אַ ייִד אַן
אײַנבינדער און טוט זיך אַ זאָג, אַז דער אמתער גן־עדן איז גאָר פֿרײַטיק
אין באָד. איך האָב עס אַלײן געהערט פֿון אונדזער שכנהס מאַן, משה
דעם אײַנבינדער, איך זאָל אַזױ הערן אַלדאָס גוטס! הײַנט גײט
דערגײט אַן עק! מע זאָל, אַ שטײגער, פֿרעגן מיך, װאָלט איך געזאָגט,
אַז דער גן־עדן ― דאָס איז מנשה דעם רופֿאס גאָרטן. זינט איר לעבט,
האָט איר נאָך אַזאַ גאָרטן ניט געזען. דאָס איז דער אײנציקער גאָרטן
|