„גוט־מאָרגן!“ (אַ מעשׂה שהיה)
מאַטװײ װערעטאַ האָט זיך פֿאַרשפּעטיקט. אַ גאַנצע נאַכט געשפּילט אין
סטאָס. שפּעט אױפֿגעשטאַנען, אײַנגעשלונגען דעם אָנבײַסן און פֿליט דאָס צו
„פֿאַנקאָנין [Kafe Fankony, אַ קאַפֿע אין אָדעס]“.
ס'איז הײַנט אַ טאָג פֿון קורסן. אַ בערזעטאָג.
דאָס האַרץ זאָגט אים, אַז ער װעט הײַנט האָבן אַ גוטן טאָג. ער האָט שױן
דערױף סימנים אַזעלכע.
ערשטנס האָבן זיך אים געחלומט שטיװל, און דאָס אין ידוע, אַז עס
חלומט זיך שטיװל ― איז גוט. שוכװאַרג װאָאָבשטשע [вообще: בדרך־כּלל]
באַװײַזט אױף געלט...
הײַנט איז מען אים איבערגעגאַנגען אױף דער
קאַנאַטנע [Канатна: אַ גאַס אין אָדעס] מיט פֿולן... און אָן
אַלעמען האָט ער װאָאָבשטשע אַ פֿאָרגעפֿיל (יעדער בערזע־מענטש האָט אַ
פֿאָרגעפֿיל). רענטע מוז הײַנט אַראָפּפֿאַלן, דאָס איז זיכער װי דער טאָג.
מאַטװײ װערעטאַ איז אױף רענטע „אַ לאַ בעס
[À la бесы: אַן אַקציע װאָס װערט ביליקער]“.
ער האָט זי פֿײַנט. ער
האַלט אין אײן פֿאַרקױפֿן רענטע, און רענטע האַלט אין אײן שטײַגן. קאָסט
דאָס אים רבי־געלט, נו געװײנטלעך. פֿון דעסטװעגן פֿאַלט ער בײַ זיך ניט
אַראָפּ. לאָז זיך די רענטע הײבן װיפֿל זי װיל ― עס מוז אַ מאָל קומען אױף איר
אַ מפּלה. ביז װאַנען װעט זי שטײַגן?...
מײנט ניט פֿון דעסטװעגן, אַז מאַטװײ װערעטאַ איז בטבֿע אַזאַ שלעכטער
מענטש, װאָס איז געשטימט „אַ לאַ בעס“. פֿאַרקערט, אױף אַנדערע פּאַפּירן
אין ער דװקא „אַ לאַ האָס [госы: אַן אַקציע װאָס װערט טײַערער]“.
למשל „װיגרישנע“ ― לאָז ער דאָס פֿאַרמאָגן
װיפֿל „װיגרישנע“ ער האָט אָנגעקױפֿט אױף אולטימאַ פֿעבר [סוף־פֿעברואַר]. און
אולטימאַ יון [סוף־יוני].
װאָס מײנט איר, מאַטװײ װערעטאַ איז עפּעס אַ ייִנגעלע? ער פֿאַרשטײט ניט,
װעלכעס עס דאַרף גײן אַראָפּ און װעלכעס אַרױף? אײַ, װי איז דאָס מעגלעך,
אַז אַ מענטש זאָל אין אײן צײַט גײן אַראָפּ און אַרױף? אמת, עס קומט טאַקע
אױס אַ ביסל פּריקרע, װי למשל פֿלײשיק און מילכיק צו גלײַכער צײַט. דער
תּירוץ איז אָבער: אין אָדעס איז אַלץ מעגלעך. איך װעל עס אײַך אַ מאָל
אױסװײַזן מיט סימנים און מיט ראַיות. אַ מאָל, ניט הײַנט. איצט זענען מיר
פֿאַרנומען מיט מאַטװײ װערעטאַ.
|
|
"gut-morgn!'' (a mayse shehoye)
matvey vereta hot zikh farshpetikt. a gantse nakht geshpilt in
stos. shpet oyfgeshtanen, ayngeshlungen dem onbaysn un flit dos tsu
"fankonin [Kafe Fankoni, a kafe in odes]''.
s'iz haynt a tog fun kursn. a berzetog.
dos harts zogt im, az er vet haynt hobn a gutn tog. er hot shoyn
deroyf simonem azelkhe.
ershtns hobn zikh im gekholemt shtivl, un dos in idue, az es
kholemt zikh shtivl ― iz gut. shukhvarg voobshtshe [вообще: bdrkh-klal]
bavayzt oyf gelt...
haynt iz men im ibergegangen oyf der
kanatne [Канатна: a gas in odes] mit fuln... un on
alemen hot er voobshtshe a forgefil (yeder berze-mentsh hot a
forgefil). rente muz haynt aropfaln, dos iz zikher vi der tog.
matvey vereta iz oyf rente "a la bes
[À la бесы: an aktsye vos vert biliker]''.
er hot zi faynt. er
halt in eyn farkoyfn rente, un rente halt in eyn shtaygn. kost
dos im rbi-gelt, nu geveyntlekh. fun destvegn falt er bay zikh nit
arop. loz zikh di rente heybn vifl zi vil ― es muz a mol kumen oyf ir
a mapole. biz vanen vet zi shtaygn?...
meynt nit fun destvegn, az matvey vereta iz beteve aza shlekhter
mentsh, vos iz geshtimt "a la bes''. farkert, oyf andere papirn
in er davke "a la hos [госы: an aktsye vos vert tayerer]''.
lemoshl "vigrishne'' ― loz er dos farmogn
vifl "vigrishne'' er hot ongekoyft oyf ultima febr [suf-februar]. un
ultima yun [suf-yuni].
vos meynt ir, matvey vereta iz epes a yingele? er farshteyt nit,
velkhes es darf geyn arop un velkhes aroyf? ay, vi iz dos meglekh,
az a mentsh zol in eyn tsayt geyn arop un aroyf? emes, es kumt take
oys a bisl prikre, vi lemoshl fleyshik un milkhik tsu glaykher tsayt. der
teyrets iz ober: in odes iz alts meglekh. ikh vel es aykh a mol
oysvayzn mit simonem un mit rayes. a mol, nit haynt. itst zenen mir
farnumen mit matvey vereta.
|
„גוט־מאָרגן!“ (אַ מעשׂה שהיה)
מאַטװײ װערעטאַ האָט זיך פֿאַרשפּעטיקט. אַ גאַנצע נאַכט געשפּילט אין
סטאָס. שפּעט אױפֿגעשטאַנען, אײַנגעשלונגען דעם אָנבײַסן און פֿליט דאָס צו
„פֿאַנקאָנין [Kafe Fankony, אַ קאַפֿע אין אָדעס]“.
ס'איז הײַנט אַ טאָג פֿון קורסן. אַ בערזעטאָג.
דאָס האַרץ זאָגט אים, אַז ער װעט הײַנט האָבן אַ גוטן טאָג. ער האָט שױן
דערױף סימנים אַזעלכע.
ערשטנס האָבן זיך אים געחלומט שטיװל, און דאָס אין ידוע, אַז עס
חלומט זיך שטיװל ― איז גוט. שוכװאַרג װאָאָבשטשע [вообще: בדרך־כּלל]
באַװײַזט אױף געלט...
הײַנט איז מען אים איבערגעגאַנגען אױף דער
קאַנאַטנע [Канатна: אַ גאַס אין אָדעס] מיט פֿולן... און אָן
אַלעמען האָט ער װאָאָבשטשע אַ פֿאָרגעפֿיל (יעדער בערזע־מענטש האָט אַ
פֿאָרגעפֿיל). רענטע מוז הײַנט אַראָפּפֿאַלן, דאָס איז זיכער װי דער טאָג.
מאַטװײ װערעטאַ איז אױף רענטע „אַ לאַ בעס
[À la бесы: אַן אַקציע װאָס װערט ביליקער]“.
ער האָט זי פֿײַנט. ער
האַלט אין אײן פֿאַרקױפֿן רענטע, און רענטע האַלט אין אײן שטײַגן. קאָסט
דאָס אים רבי־געלט, נו געװײנטלעך. פֿון דעסטװעגן פֿאַלט ער בײַ זיך ניט
אַראָפּ. לאָז זיך די רענטע הײבן װיפֿל זי װיל ― עס מוז אַ מאָל קומען אױף איר
אַ מפּלה. ביז װאַנען װעט זי שטײַגן?...
מײנט ניט פֿון דעסטװעגן, אַז מאַטװײ װערעטאַ איז בטבֿע אַזאַ שלעכטער
מענטש, װאָס איז געשטימט „אַ לאַ בעס“. פֿאַרקערט, אױף אַנדערע פּאַפּירן
אין ער דװקא „אַ לאַ האָס [госы: אַן אַקציע װאָס װערט טײַערער]“.
למשל „װיגרישנע“ ― לאָז ער דאָס פֿאַרמאָגן
װיפֿל „װיגרישנע“ ער האָט אָנגעקױפֿט אױף אולטימאַ פֿעבר [סוף־פֿעברואַר]. און
אולטימאַ יון [סוף־יוני].
װאָס מײנט איר, מאַטװײ װערעטאַ איז עפּעס אַ ייִנגעלע? ער פֿאַרשטײט ניט,
װעלכעס עס דאַרף גײן אַראָפּ און װעלכעס אַרױף? אײַ, װי איז דאָס מעגלעך,
אַז אַ מענטש זאָל אין אײן צײַט גײן אַראָפּ און אַרױף? אמת, עס קומט טאַקע
אױס אַ ביסל פּריקרע, װי למשל פֿלײשיק און מילכיק צו גלײַכער צײַט. דער
תּירוץ איז אָבער: אין אָדעס איז אַלץ מעגלעך. איך װעל עס אײַך אַ מאָל
אױסװײַזן מיט סימנים און מיט ראַיות. אַ מאָל, ניט הײַנט. איצט זענען מיר
פֿאַרנומען מיט מאַטװײ װערעטאַ.
|