דראַמאַטישע שריפֿטן 101
„מענטשן“? אײַך איז גרינג „מענטשן“ צונעמען און „מענטשן“ אָפּ־
שאַפֿן! איר װאַרפֿט זיך מיט „מענטשן“, מאַ שער מאַדאַם! אױב ס'איז
איבער טיר, אַרעװאָאַר אַװעק פּלעזיר! (מאַכט איר אַ קניקסן). גריסט
אײַער ערלעכן תּכשיט נאַטאַן מאָיסעיעװיטש. מיר װעלן זיך נאָר אַמאָל
באַגעגענען מיט אים!... און איר װאַרפֿט זיך נאָר ניט אַזױ מיט „מענטשן“
מאַדאַם, װאָרעם „מענטשן“ זײַנען אױך מענטשן, טשאָרט װאַס פּאָבערי!..
מ אַ ד אַ ם ג אָ ל ד: (טופּעט מיט די פֿיס). דניאל! װאָס שטײס־
טו װי אַ לײמענער גולם? װאַרף זי אַרױס! װאַרף זײ אַלעמען אַרױס!
אַלעמען! אַלע „מענטשן“! אין דער ערד אַרײַן! אין דער ערד אַרײַן די
„מענטשן“. איר מאַכט מיר אַ תּל פֿון מײַן שטוב! איר פֿאַרפּאַסקודיקט
מיר מײַן שטוב!!!...
ד נ י א ל: (אַראָפּ צום טיש, כאַפּט אַרױס דאָס געלט פֿון טיש־
קעסטל מיט די פּאַפּירן מיט די ביכלעך, טוט דאָס אַ װאָרף דער מאַדאַם
צו די פֿיס אינאײנעם מיטן בינטל שליסלען, פֿאַרשפּיליעט זיך פֿון אױבן
ביז אַראָפּ). גענוג! גענוג האָב איך געשװיגן, פֿאַרברענט זאָל דאָס װערן!
(צו די דינסטן הױך). איר מאַכט זײ אַ תּל פֿון זײער שטוב! איר פֿאַר־
פּאַסקודיקט זײ די שטוב! מיר, „מענטשן“, פֿאַרפּאַסקודיקן זײ זײער
שטוב!... טוט זיך אָן! קומט! קומט אַװעק פֿון דאַנען! מיר טאָרן דאָ
ניט זײַן! װער זײַנען מיר? װאָס זײַנען מיר? מיר זײַנען ערגער פֿון ער־
גער! מיר זײַנען גאָרניט! מיר זײַנען דער רוח װײס װאָס! מיר זײַנען
„מענטשן“! „מענטשן“ זײַנען מיר! (אױסער זיך, די אױגן אָנגעגאָסן.
שרײַט הױך). מענטשן! מענטשן!...
פֿ אָ ר ה אַ נ ג.
געשריבן אין יאָר 1907.
|
|
dramatishe shriftn 101
"mentshn''? aykh iz gring "mentshn'' tsunemen un "mentshn'' op-
shafn! ir varft zikh mit "mentshn'', ma sher madam! oyb s'iz
iber tir, arevoar avek plezir! (makht ir a kniksn). grist
ayer erlekhn takhshet natan moyseyevitsh. mir veln zikh nor amol
bagegenen mit im!... un ir varft zikh nor nit azoy mit "mentshn''
madam, vorem "mentshn'' zaynen oykh mentshn, tshort vas poberi!..
madam gol d: (tupet mit di fis). Daniel! vos shteys-
tu vi a leymener goylem? varf zi aroys! varf zey alemen aroys!
alemen! ale "mentshn''! in der erd arayn! in der erd arayn di
"mentshn''. ir makht mir a teyl fun mayn shtub! ir farpaskudikt
mir mayn shtub!!!...
dni# l: (arop tsum tish, khapt aroys dos gelt fun tish-
kestl mit di papirn mit di bikhlekh, tut dos a vorf der madam
tsu di fis in#eynem mitn bintl shlislen, farshpilyet zikh fun oybn
biz arop). genug! genug hob ikh geshvign, farbrent zol dos vern!
(tsu di dinstn hoykh). ir makht zey a teyl fun zeyer shtub! ir far-
paskudikt zey di shtub! mir, "mentshn'', farpaskudikn zey zeyer
shtub!... tut zikh on! kumt! kumt avek fun danen! mir torn do
nit zayn! ver zaynen mir? vos zaynen mir? mir zaynen erger fun er-
ger! mir zaynen gornit! mir zaynen der ruekh veys vos! mir zaynen
"mentshn''! "mentshn'' zaynen mir! (oyser zikh, di oygn ongegosn.
shrayt hoykh). mentshn! mentshn!...
forhan g.
geshribn in yor 1907.
|
דראַמאַטישעdramatic שריפֿטןfont; written document 101
„מענטשןperson, human, responsible or mature person“? אײַךyou (pl) איזbe; so גרינגeasy; light; frivolous „מענטשןperson, human, responsible or mature person“ צונעמעןtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun"); nickname אוןand „מענטשןperson, human, responsible or mature person“
אָפּשאַפֿןnullify, cancel; fire! אירher; you (pl) װאַרפֿטthrow, pitch, cast; toss about (with "zikh") זיךself מיטexert; with; middle „מענטשןperson, human, responsible or mature person“, מאַ שערcut; dance like a square dance; scissors מאַדאַםmadam; Mrs. (French)! אױבif ס'איזbe; so
איבערover; recycle טירdoor; wild animal; chat (klezmer jargon), אַרעװאָאַר אַװעקaway פּלעזיר! (מאַכטmake; defecate (with "mit"); power; regime אירher; you (pl) אַ קניקסןcurtsey; bow). גריסטgreet
אײַערyou (pl); you (pl) ערלעכןhonest, upright; in good faith; religiously observant תּכשיטdecoration, adornment; brat, spoiled child; fine young man (ironic) נאַטtakeאַןa; foresee, predict, anticipate; become aware מאָיסעיעװיטש. מירme; we װעלןwave; will (future); boil milk; want זיךself נאָרbut, only אַמאָלonce upon a time
באַגעגענעןmeet (with "zikh mit") מיטexert; with; middle איםhim; it!... אוןand אירher; you (pl) װאַרפֿטthrow, pitch, cast; toss about (with "zikh") זיךself נאָרbut, only ניטnot אַזױsuch; so; thus; yes מיטexert; with; middle „מענטשןperson, human, responsible or mature person“
מאַדאַםmadam; Mrs. (French), װאָרעםbecause; worm „מענטשןperson, human, responsible or mature person“ זײַנעןbe אױךalso מענטשןperson, human, responsible or mature person, טשאָרטDevil (Ukrainian чорт) װאַס פּאָבערי!..
מ אַ ד אַ ם ג אָ ל ד: (טופּעטbeat time; stamp the foot מיטexert; with; middle די פֿיסleg, foot (anatomy)). דניאלDaniel! װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb)
שטײסטוstand װי אַ לײמענערclay גולםartificial man; fool? װאַרףthrow, pitch, cast; toss about (with "zikh") זי אַרױסout! װאַרףthrow, pitch, cast; toss about (with "zikh") זײ אַלעמעןeveryone אַרױסout!
אַלעמעןeveryone! אַלעall „מענטשןperson, human, responsible or mature person“! איןin דערthe, this ערדearth אַרײַןinto! איןin דערthe, this ערדearth אַרײַןinto די
„מענטשןperson, human, responsible or mature person“. אירher; you (pl) מאַכטmake; defecate (with "mit"); power; regime מירme; we אַ תּלruin פֿוןfrom; of מײַןmy שטובhouse, home; room! אירher; you (pl) פֿאַרפּאַסקודיקטmake filthy
מירme; we מײַןmy שטובhouse, home; room!!!...
ד נ י א ל: (אַראָפּdown צוםtowards טישtable, כאַפּטcatch, grab; excite; realize (with "zikh"); hasten (with "zikh") אַרױסout דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) געלטmoney פֿוןfrom; of
טישקעסטלbox on a table מיטexert; with; middle די פּאַפּירןpaper (material) מיטexert; with; middle די ביכלעךbook, טוטdo; paper bag דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) אַ װאָרףtoss, hurl, throw דערthe, this מאַדאַםmadam; Mrs. (French)
צו די פֿיסleg, foot (anatomy) אינאײנעםtogether מיטןwith; middle בינטלbundle שליסלעןkey; domain, פֿאַרשפּיליעטpin, button זיךself פֿוןfrom; of אױבןabove
ביזuntil, at the time (in future) when אַראָפּdown). גענוגenough! גענוגenough האָבhave; give birth איךI געשװיגןbe silent, פֿאַרברענטburn up זאָלshould דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) װערןbecome; defend; forbid!
(צו די דינסטןfemale servant; service; military service הױךhigh; tall; loud; raise; rise (with "zikh"); breathe; exhale; breath). אירher; you (pl) מאַכטmake; defecate (with "mit"); power; regime זײ אַ תּלruin פֿוןfrom; of זײערtheir; very שטובhouse, home; room! אירher; you (pl)
פֿאַרפּאַסקודיקטmake filthy זײ די שטובhouse, home; room! מירme; we, „מענטשןperson, human, responsible or mature person“, פֿאַרפּאַסקודיקןmake filthy זײ זײערtheir; very
שטובhouse, home; room!... טוטdo; paper bag זיךself אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see! קומטcome! קומטcome אַװעקaway פֿוןfrom; of דאַנעןhere! מירme; we טאָרןought; be allowed דאָhere
ניטnot זײַןbe; his; its! װערbecome; defend; forbid; who זײַנעןbe מירme; we? װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) זײַנעןbe מירme; we? מירme; we זײַנעןbe ערגערbad; anger; annoy פֿוןfrom; of
ערגערbad; anger; annoy! מירme; we זײַנעןbe גאָרניטnothing! מירme; we זײַנעןbe דערthe, this רוחdisembodied spirit, ghost; devil װײסknow װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb)! מירme; we זײַנעןbe
„מענטשןperson, human, responsible or mature person“! „מענטשןperson, human, responsible or mature person“ זײַנעןbe מירme; we! (אױסערexcept for זיךself, די אױגןeye (anatomy) אָנגעגאָסןpour; mint (money); juicy.
שרײַטcall, shout, scream; walk, stride הױךhigh; tall; loud; raise; rise (with "zikh"); breathe; exhale; breath). מענטשןperson, human, responsible or mature person! מענטשןperson, human, responsible or mature person!...
פֿ אָ ר ה אַ נ ג.
געשריבןwrite איןin יאָרyear 1907.
|