געשיכטע נומער צװעלף: גימנאַזיע
װינטער. אַקעגן מיר זיצט אַ ייִד פֿון מיטעלע יאָרן, מיט אַ געל בערדל,
שױן אַ ביסל גרױלעך. אַ טכױרן טולופּל, אַביסל אָפּגעבאַרעט. מיר האָבן
זיך צערעדט.
― דער ערגסטער שׂונא, הערט איר, ― רופֿט ער זיך אָן צו מיר
— װעט אײַך נישט טאָן דאָס, װאָס אַ מענטש קאָן טאָן זיך אַלײן, ובפֿרט
אַז עס מישט זיך אַרײַן אַ ייִדענע, אַ װײַב הײסט עס. אַקעגן װאָס, מײנט
איר, זאָג איך עס? אַקעגן מיר אַלײן טאַקע. אָט נעמט מיך, למשל, װי
איר זעט מיך אָטאָ ― דאַכט זיך, װאָס? אַ ייִד, כלעבן, אַ מיטלמעסיקער.
אױף דער נאָז בײַ מיר שטײט נישט אױפֿגעשריבן: צי האָב איך געלט, צי
האָב איך קײן געלט נישט, צי אפֿשר בין איך גאָר דערונטער? עס קאָן
זײַן, אַז אַמאָל האָב איך דװקא יאָ געהאַט געלט, און נישט אַזױ געלט
אַלײן, געלט איז בלאָטע ― פּרנסה האָב איך געהאַט, און בכּבֿוד, און
שטיל, נישט געפֿלױגן, נישט געטראַסקעט, װי אַנדערע, װאָס האָבן ליב
פֿי־פֿו־פֿאַ. נײן! איך גײ מיט דעם גאַנג, אַז שטיל און פּאַמעלעך איז
בעסער. שטיל און פּאַמעלעך האָב איך מיר געהאַנדלט, שטיל און
פּאַמעלעך אַ פּאָר מאָל געשטעלט זיך און פּאַמעלעך אָפּגעעקט מיט די סוחרים,
און װידער גענומען זיך שטיל און פּאַמעלעך צו דער אַרבעט. איז דאָך
אָבער פֿאַראַן אַ גאָט אױף דער װעלט, האָט ער מיך מזכּה געװען מיט מײַן
|
|
geshikhte numer tsvelf: gimnazye
vinter. akegn mir zitst a yid fun mitele yorn, mit a gel berdl,
shoyn a bisl groylekh. a tkhoyrn tulupl, abisl opgebaret. mir hobn
zikh tseredt.
― der ergster soyne, hert ir, ― ruft er zikh on tsu mir
― vet aykh nisht ton dos, vos a mentsh kon ton zikh aleyn, ubfrt
az es misht zikh arayn a yidene, a vayb heyst es. akegn vos, meynt
ir, zog ikh es? akegn mir aleyn take. ot nemt mikh, lemoshl, vi
ir zet mikh oto ― dakht zikh, vos? a yid, khlebn, a mitlmesiker.
oyf der noz bay mir shteyt nisht oyfgeshribn: tsi hob ikh gelt, tsi
hob ikh keyn gelt nisht, tsi efsher bin ikh gor derunter? es kon
zayn, az amol hob ikh davke yo gehat gelt, un nisht azoy gelt
aleyn, gelt iz blote ― parnose hob ikh gehat, un bekoved, un
shtil, nisht gefloygn, nisht getrasket, vi andere, vos hobn lib
fi-fu-fa. neyn! ikh gey mit dem gang, az shtil un pamelekh iz
beser. shtil un pamelekh hob ikh mir gehandlt, shtil un
pamelekh a por mol geshtelt zikh un pamelekh opgeekt mit di sokhrem,
un vider genumen zikh shtil un pamelekh tsu der arbet. iz dokh
ober faran a got oyf der velt, hot er mikh mezake geven mit mayn
|
געשיכטע נומער צװעלף: גימנאַזיע
װינטער. אַקעגן מיר זיצט אַ ייִד פֿון מיטעלע יאָרן, מיט אַ געל בערדל,
שױן אַ ביסל גרױלעך. אַ טכױרן טולופּל, אַביסל אָפּגעבאַרעט. מיר האָבן
זיך צערעדט.
― דער ערגסטער שׂונא, הערט איר, ― רופֿט ער זיך אָן צו מיר
— װעט אײַך נישט טאָן דאָס, װאָס אַ מענטש קאָן טאָן זיך אַלײן, ובפֿרט
אַז עס מישט זיך אַרײַן אַ ייִדענע, אַ װײַב הײסט עס. אַקעגן װאָס, מײנט
איר, זאָג איך עס? אַקעגן מיר אַלײן טאַקע. אָט נעמט מיך, למשל, װי
איר זעט מיך אָטאָ ― דאַכט זיך, װאָס? אַ ייִד, כלעבן, אַ מיטלמעסיקער.
אױף דער נאָז בײַ מיר שטײט נישט אױפֿגעשריבן: צי האָב איך געלט, צי
האָב איך קײן געלט נישט, צי אפֿשר בין איך גאָר דערונטער? עס קאָן
זײַן, אַז אַמאָל האָב איך דװקא יאָ געהאַט געלט, און נישט אַזױ געלט
אַלײן, געלט איז בלאָטע ― פּרנסה האָב איך געהאַט, און בכּבֿוד, און
שטיל, נישט געפֿלױגן, נישט געטראַסקעט, װי אַנדערע, װאָס האָבן ליב
פֿי־פֿו־פֿאַ. נײן! איך גײ מיט דעם גאַנג, אַז שטיל און פּאַמעלעך איז
בעסער. שטיל און פּאַמעלעך האָב איך מיר געהאַנדלט, שטיל און
פּאַמעלעך אַ פּאָר מאָל געשטעלט זיך און פּאַמעלעך אָפּגעעקט מיט די סוחרים,
און װידער גענומען זיך שטיל און פּאַמעלעך צו דער אַרבעט. איז דאָך
אָבער פֿאַראַן אַ גאָט אױף דער װעלט, האָט ער מיך מזכּה געװען מיט מײַן
|