לײען בוך 9 זײַט 0307

צװײ  אַנטיסעמיטן

דערצײלונג

א.

     מאַקס בערליאַנט איז אַ גערױכערטע ליולקע. ער פֿאָרט פֿון לאָדז
קײן מאָסקװע און פֿון מאָסקװע קײן לאָדז עטלעכע מאָל אין יאָר. ער איז
באַקאַנט מיט אַלע בופֿעטשיקעס אַף די װאָקזאַלן, אױסגעבונדן מיט אַלע
קאָנדוקטאָרן, געװען שױן אין די טיפֿע גובערניעס, דאָרט װוּ אַ ייִד
טאָר נישט זײַן מער װי פֿיר און צװאַנציק שעה, געשװיצט אין אַלע
אוטשאַסטקעס, אױסגעשטאַנען אונטערװעגנס גענוג בזיונות, נישט אײן
מאָל זיך געערגערט, אָפּגעגעבן דאָס האַרץ ― און אַלץ איבערן ייִדנטום.
דאָס הײסט, נישט איבער דעם, װאָס ס'איז פֿאַראַן אַ ייִדנטום, נאָר דער־
פֿאַר, װאָס ער אַלײן איז, נישט אױסגערעדט זאָל זײַן, אַ ייִד; און נישט
אַזױ דערפֿאַר נאָך, װאָס ער איז אַ ייִד, װי דערפֿאַר, װאָס ער האָט,
מחילה, אַ ייִדיש אױסזען. אָט דער צלם אלקים ― אױ, דער צלם אלקים!
אױגן שװאַרצע, גלאַנצנדיקע, האָר אױך שװאַרצע, גלאַנצנדיקע ― אמתע
סעמיטישע האָר; אַן אױסשפּראַך אַ געהרגעטע, אַן עכטע אַ ייִדישע, מיט
אַ חי″ש, און דערצו אַ נאָז ― אױ, אַ נאָז!
     און װי אַף צו־להכעיס, איז אונדזער העלד באַשטראָפֿט מיט אַ מין
פּראָפֿעסיע (ער איז אַ קאָמיװאָיאַזשער), װאָס ער מוז זיך אַרומפֿירן מיט
דער נאָז איבער דער װעלט, און דװקא רײדן, און דװקא אַ סך רײדן
― מע זאָל אים זען, הײסט עס, און מע זאָל אים הערן. קורץ ― ס'איז
אַף אים אַ רחמנות.
     אמת, אונדזער העלד האָט זיך נוקם געװען אין דער באָרד. אָנגע־

tsvey  antisemitn

dertseylung

#.

     maks berlyant iz a geroykherte lyulke. er fort fun lodz
keyn moskve un fun moskve keyn lodz etlekhe mol in yor. er iz
bakant mit ale bufetshikes af di vokzaln, oysgebundn mit ale
konduktorn, geven shoyn in di tife gubernyes, dort vu a yid
tor nisht zayn mer vi fir un tsvantsik sho, geshvitst in ale
utshastkes, oysgeshtanen untervegns genug bizyoynes, nisht eyn
mol zikh geergert, opgegebn dos harts ― un alts ibern yidntum.
dos heyst, nisht iber dem, vos s'iz faran a yidntum, nor der-
far, vos er aleyn iz, nisht oysgeredt zol zayn, a yid; un nisht
azoy derfar nokh, vos er iz a yid, vi derfar, vos er hot,
mekhile, a yidish oyszen. ot der tseylem #lkim ― oy, der tseylem #lkim!
oygn shvartse, glantsndike, hor oykh shvartse, glantsndike ― emese
semitishe hor; an oysshprakh a gehrgete, an ekhte a yidishe, mit
a khay″sh, un dertsu a noz ― oy, a noz!
     un vi af tsu-lhkheys, iz undzer held bashtroft mit a min
profesye (er iz a komivoyazher), vos er muz zikh arumfirn mit
der noz iber der velt, un davke reydn, un davke a sakh reydn
― me zol im zen, heyst es, un me zol im hern. kurts ― s'iz
af im a rakhmones.
     emes, undzer held hot zikh noykem geven in der bord. onge-

צװײ‪2; deuce (playing cards)  אַנטיסעמיטן‪antisemite

דערצײלונג‪story, tale

א.

     מאַקס בערליאַנט איז‪be; so אַ גערױכערטע‪smoke; distill ליולקע‪pipe. ער פֿאָרט‪travel (by vehicle); after all; still, nonetheless; fort פֿון‪from; of לאָדז
קײן‪to; not any מאָסקװע‪Moscow און‪and פֿון‪from; of מאָסקװע‪Moscow קײן‪to; not any לאָדז עטלעכע‪several מאָל‪moth (insect); pier; grind; paint, imagine (with "zikh"); time אין‪in יאָר‪year. ער איז‪be; so
באַקאַנט‪recognize; introduce to or acquaint with (with "mit"); meet (with "zikh mit"); famous, well known מיט‪exert; with; middle אַלע‪all בופֿעטשיקעס אַף די װאָקזאַלן‪train station, אױסגעבונדן‪bind; commit oneself (with "zikh") מיט‪exert; with; middle אַלע‪all
קאָנדוקטאָרן‪conductor, געװען‪be שױן‪look after; care for; already; right away אין‪in די טיפֿע‪deep גובערניעס‪state-level administrative district (Russian), דאָרט‪there װוּ‪where אַ ייִד‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger
טאָר‪ought; be allowed נישט‪not זײַן‪be; his; its מער‪problem; increase; more; carrot װי פֿיר‪carry; act, behave (with "zikh"); fourth און‪and צװאַנציק‪20 שעה‪hour, געשװיצט‪sweat, perspire אין‪in אַלע‪all
אוטשאַסטקעס‪region; prison (Russian участок), אױסגעשטאַנען‪surmount אונטערװעגנס‪on the way גענוג‪enough בזיונות‪embarrassment, shame; insult, נישט‪not אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural)
מאָל‪moth (insect); pier; grind; paint, imagine (with "zikh"); time זיך‪self געערגערט‪anger; annoy, אָפּגעגעבן‪give, render; return; have a fragrance (with "zikh mit"); be concerned with (with "zikh mit"), be devoted to (with "zikh mit") דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) האַרץ‪heart; heart ♥ (playing cards); breast ― און‪and אַלץ‪everything; all the more; still, yet; always (Khassidic Yiddish) איבערן‪over; recycle ייִדנטום‪community of Jews.
דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסט‪order, tell; be called, be named, נישט‪not איבער‪over; recycle דעם‪the, this, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ס'איז‪be; so פֿאַראַן‪exist (with "es iz") אַ ייִדנטום‪community of Jews, נאָר‪but, only 
דערפֿאַר‪therefore, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ער אַלײן‪oneself (with a personal pronoun); only איז‪be; so, נישט‪not אױסגערעדט‪talk things out; stipulate a condition זאָל‪should זײַן‪be; his; its, אַ ייִד‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger; און‪and נישט‪not
אַזױ‪such; so; thus; yes דערפֿאַר‪therefore נאָך‪after; yet, still; even; more (in positive constructions only), װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ער איז‪be; so אַ ייִד‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger, װי דערפֿאַר‪therefore, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ער האָט‪have; give birth,
מחילה‪forgiveness, forgive me, pardon; buttocks, אַ ייִדיש‪Yiddish language; Jewish אױסזען‪appearance; examine; appear. אָט‪here; this very; just now דער‪the, this צלם‪image; cross, crucifix; clubs ♣ (playing cards); make the sign of the cross אלקים ― אױ, דער‪the, this צלם‪image; cross, crucifix; clubs ♣ (playing cards); make the sign of the cross אלקים!
אױגן‪eye (anatomy) שװאַרצע‪black; Negro; brunette, גלאַנצנדיקע‪shine, gleam, האָר‪hair; mainspring אױך‪also שװאַרצע‪black; Negro; brunette, גלאַנצנדיקע‪shine, gleam ― אמתע‪true
סעמיטישע‪Semitic האָר‪hair; mainspring; אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אױסשפּראַך‪expression אַ געהרגעטע, אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware עכטע‪true to form אַ ייִדישע‪Yiddish language; Jewish, מיט‪exert; with; middle
אַ חי″ש, און‪and דערצו‪too, in addition; thereto אַ נאָז‪nose ― אױ, אַ נאָז‪nose!
     און‪and װי אַף צו1להכעיס‪in spite (with "oyf tsu -"), איז‪be; so אונדזער‪our העלד‪hero באַשטראָפֿט‪punish מיט‪exert; with; middle אַ מין‪species; genus (taxonomy); heretic; minute (abbreviation)
פּראָפֿעסיע‪profession (ער איז‪be; so אַ קאָמיװאָיאַזשער), װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ער מוז‪must; necessity זיך‪self אַרומפֿירן‪carry; act, behave (with "zikh"); carry; act, behave (with "zikh") מיט‪exert; with; middle
דער‪the, this נאָז‪nose איבער‪over; recycle דער‪the, this װעלט‪boil milk; world, און‪and דװקא‪actually; only so; necessarily רײדן‪speak, און‪and דװקא‪actually; only so; necessarily אַ סך רײדן‪speak
― מע זאָל‪should אים‪him; it זען‪see, הײסט‪order, tell; be called, be named עס, און‪and מע זאָל‪should אים‪him; it הערן‪hear, smell (with "zikh"); Mister; gentleman; mister. קורץ‪short ― ס'איז‪be; so
אַף אים‪him; it אַ רחמנות‪mercy, pity.
     אמת‪truth; true, אונדזער‪our העלד‪hero האָט‪have; give birth זיך‪self נוקם‪take revenge (with "zayn zikh") געװען‪be אין‪in דער‪the, this באָרד‪beard.