מ י ט ן ע ט אַ פּ
דערצײלונג
א.
המן איװאַנאָװיטש פּליסעצקי
אַזױ האָט מען גערופֿן דעם נײַעם פּריסטאַװ, װאָס איז אַראָפּגע־
קומען קײן טעפּליק. דאָס הײסט, דער אמתער נאָמען זײַנער איז געװען
גאָר אַ ה אַ מ ע מ נ אָ ן אַ פֿ אָ נ ע ג ע נ אָ װ י ט ש, נאָר די טעפּ־
ליקער ייִדן, װאָס האָבן ליב צונעמענישן, האָבן אים משנה־שם געװען
איבער צװײ טעמים: ערשטנס, איז המן איװאַנאָװיטש אַ סך קירצער און
אַ סך גרינגער אױסצורײדן; גײט, אַשטײגער, נעמט־אָן אַ פֿול מױל מיט
צונג און רעדט־אױס „אַ־האַ־מעמ־נאָן אַ־פֿאָ־נע־גע־נאָ־װיטש“! דאָס איז
נומער אײנס. והשנית, זינט טעפּליק איז אַ שטאָט, געדענקט מען נאָך
נישט אַזאַ המן אַ פּריסטאַװ, װי דער דאָזיקער נײַער פּריסטאַװ המן
איװאַנאָװיטש פּליסעצקי. אין טעפּליק זײַנען שױן געװען אַלערלײ פּריס־
טאַװעס, אי גוטע, אי שלעכטע, אי נעמערס, אי נקי־כּפּימניקעס, דאָס
הײסט, אַזעלכע, װאָס פּשוט נעמען זײ נישט, סײַדן אַמאָל אונטער אַ
יום־טובֿ „לשנה־טובֿה“, װאָס רעכנט זיך נישט, אָדער אַ מתּנה צום טאָג
פֿון געבאָרן, און װער זאָגט זיך אָפּ דערפֿון?... מיר זײַנען אַלע אַמאָל
געבאָרן געװאָרן, און דער טאָג פֿונעם געבאָרן איז בײַ יעדן מענטשן
אַ יום־טובֿ, אײַנגעפֿירט פֿון קדמונים, נאָך פֿון פּרעה מלך מצרים, װי
מיר װײסן דאָס פֿון דער הײליקער תּורה, אַז אינעם טאָג פֿון זײַן געבאָרן
האָט פּרעה געמאַכט אַ סעודה פֿאַר אַלע זײַנע קנעכט, דעם שׂר־המשקים
אַרױסגעלאָזט פֿון טורמע און דעם שׂר־האופֿים אױפֿגעהאַנגען אַף אַ בױם,
|
|
mitn eta p
dertseylung
#.
homen ivanovitsh plisetski
azoy hot men gerufn dem nayem pristav, vos iz aropge-
kumen keyn teplik. dos heyst, der emeser nomen zayner iz geven
gor ahamemnon afonegenovit sh, nor di tep-
liker yidn, vos hobn lib tsunemenishn, hobn im mshnh-shm geven
iber tsvey taymem: ershtns, iz homen ivanovitsh a sakh kirtser un
a sakh gringer oystsureydn; geyt, ashteyger, nemt-on a ful moyl mit
tsung un redt-oys "a-ha-mem-non a-fo-ne-ge-no-vitsh''! dos iz
numer eyns. vehasheynes, zint teplik iz a shtot, gedenkt men nokh
nisht aza homen a pristav, vi der doziker nayer pristav homen
ivanovitsh plisetski. in teplik zaynen shoyn geven alerley pris-
taves, i gute, i shlekhte, i nemers, i noki-Kpimnikes, dos
heyst, azelkhe, vos poshet nemen zey nisht, saydn amol unter a
yum-tuv "lshnh-toyve'', vos rekhnt zikh nisht, oder a matone tsum tog
fun geborn, un ver zogt zikh op derfun?... mir zaynen ale amol
geborn gevorn, un der tog funem geborn iz bay yedn mentshn
a yum-tuv, ayngefirt fun kadmoynem, nokh fun Pare meylekh mitsrayem, vi
mir veysn dos fun der heyliker toyre, az inem tog fun zayn geborn
hot Pare gemakht a sude far ale zayne knekht, dem Qr-hmshkayem
aroysgelozt fun turme un dem Qr-h#ufim oyfgehangen af a boym,
|
מ י ט ן ע ט אַ פּ
דערצײלונגstory, tale
א.
המןHaman איװאַנאָװיטש פּליסעצקי
אַזױsuch; so; thus; yes האָטhave; give birth מעןone (indefinite subject) גערופֿןcall דעםthe, this נײַעםnew פּריסטאַװpolice commissioner (Russian пристав "bailiff"), װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) איזbe; so
אַראָפּגעקומעןcome קײןto; not any טעפּpotליקalley. דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסטorder, tell; be called, be named, דערthe, this אמתערtrue נאָמעןname זײַנערhis איזbe; so געװעןbe
גאָרvery; entirely; surprisingly; whole אַ ה אַ מ ע מ נ אָ ן אַ פֿ אָ נ ע ג ע נ אָ װ י ט ש, נאָרbut, only די
טעפּpotליקערliqueur (drink) ייִדןJew; person (Jewish); anonymous male stranger, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) האָבןhave; give birth ליבlove; dear צונעמענישןnickname, האָבןhave; give birth איםhim; it משנה1שם געװעןbe
איבערover; recycle צװײ2; deuce (playing cards) טעמיםtaste; reason: ערשטנסfirst, איזbe; so המןHaman איװאַנאָװיטש אַ סך קירצערshort אוןand
אַ סך גרינגערeasy; light; frivolous אױסצורײדןspeak; גײטgo; plan to (with infinitive), אַשטײגער, נעמטtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun")1אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see אַ פֿולfull מױלmouth; rim מיטexert; with; middle
צונגtongue אוןand רעדטspeak1אױסout; because of „אַהאַמעמ1נאָןunwelcome person אַפֿאָנעגענאָ1װיטש“! דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) איזbe; so
נומערnumber; issue (journal) אײנסone; single; several (in plural). והשניתand secondly, זינטsince טעפּpotליקalley איזbe; so אַ שטאָטreserved seat or place in synagogue; town, געדענקטopine; think; remember מעןone (indefinite subject) נאָךafter; yet, still; even; more (in positive constructions only)
נישטnot אַזאַsuch המןHaman אַ פּריסטאַװpolice commissioner (Russian пристав "bailiff"), װי דערthe, this דאָזיקערhere נײַערnew פּריסטאַװpolice commissioner (Russian пристав "bailiff") המןHaman
איװאַנאָװיטש פּליסעצקי. איןin טעפּpotליקalley זײַנעןbe שױןlook after; care for; already; right away געװעןbe אַלערלײall sorts of
פּריסטאַװעסpolice commissioner (Russian пристав "bailiff"), אי גוטעgood; thoroughly, אי שלעכטעbad, אי נעמערסtaker, אי נקיpenniless1כּפּימניקעס, דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite)
הײסטorder, tell; be called, be named, אַזעלכעsuch; such; so; thus; yes, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) פּשוטsimple; plain נעמעןtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun"); name זײ נישטnot, סײַדןunless אַמאָלonce upon a time אונטערunder; jack (playing cards) אַ
יום־טובֿreligious holiday „לשנה1טובֿהgoodness, favor“, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) רעכנטcalculate, plan זיךself נישטnot, אָדערvein; or אַ מתּנהgift צוםtowards טאָגday; become day, dawn; Vilner Tog, Yiddish daily newspaper
פֿוןfrom; of געבאָרןborn, אוןand װערbecome; defend; forbid; who זאָגטsay; recite (prayer or religious text) זיךself אָפּfinishing; up (as separable part of verb) דערפֿוןthence?... מירme; we זײַנעןbe אַלעall אַמאָלonce upon a time
געבאָרןborn געװאָרןbecome, אוןand דערthe, this טאָגday; become day, dawn; Vilner Tog, Yiddish daily newspaper פֿונעםfrom; of געבאָרןborn איזbe; so בײַat, at the home of, by, near; in the opinion of יעדןeach, every מענטשןperson, human, responsible or mature person
אַ יום־טובֿreligious holiday, אײַנגעפֿירטcarry; act, behave (with "zikh"); carry; act, behave (with "zikh") פֿוןfrom; of קדמוניםancient time, נאָךafter; yet, still; even; more (in positive constructions only) פֿוןfrom; of פּרעהPharaoh מלךking מצריםEgypt, װי
מירme; we װײסןknow דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) פֿוןfrom; of דערthe, this הײליקערholy; saint תּורהtradition, אַזthat; when; if אינעםin טאָגday; become day, dawn; Vilner Tog, Yiddish daily newspaper פֿוןfrom; of זײַןbe; his; its געבאָרןborn
האָטhave; give birth פּרעהPharaoh געמאַכטmake; defecate (with "mit"); artificial אַ סעודהfeast, festive meal פֿאַרfor; before; in the time of אַלעall זײַנעhis קנעכטslave, דעםthe, this שׂרprince; angel; nobleman1המשקים
אַרױסגעלאָזטlet פֿוןfrom; of טורמעprison אוןand דעםthe, this שׂרprince; angel; nobleman1האופֿים אױפֿגעהאַנגעןhang אַף אַ בױםtree,
|