72
זומערדיקע ראָמאַנען
1
„ארץ־ישׁראל“ און „פּאַלעסטינאַ“
פֿון זינט איך געדענק כּתרילעװקע איז די שטאָט געװען אַ שטאָט,
װי אַלע שטעט. װינטער איז מען געזעסן באַ פֿאַרהאַקטע פֿענצטער,
זומער ― באַ אַראָפּגעלאָזטע פֿאָרהענגלעך און פֿאַרמאַכטע לאָדן, און אַז
ס'איז געװען שטאַרק הײס, און די זון האָט שטאַרק דעקוטשעט, האָט
מען זיך באַהאַלטן אין די קעלערס, באַנאַכט געשלאָפֿן אין דרױסן, גע־
פֿאָכעט מיט דער נשמה ― און גאָרנישט. מען איז ניט געשטאָרבן. דאָס
הײסט, שטאַרבן איז מען געשטאָרבן, נאָר ניט פֿון דער זון, ניט פֿון דעם,
װאָס ס'איז הײס אין דרױסן. איצט, זאָלט איר אָנקוקן, אַז עס קומט זו־
מער, איז אַ בהלה אַף די כּתרילעװקער ייִדן. עס װערט זײ הײס אין שטאָט,
הײס און דושנע, און מע רעדט שױן נאָר װעגן לופֿט, װעגן „װאָזדוך“,
װעגן אַרױספֿאָרן אַף אַ „דאַטשע“. און פֿאָרן דאַרף מען דאָרט ניט גאָט
וױיס װוּהין. זײ, די כּתרילעװקער, האָבן די דאַטשע, ברוד השם, באַ זיך
אונטער דער נאָז, טאַקע אין כּתרילעװקע. דאָס הײסט, ניט אין שטאָט
גופֿא, נאָר נישט װײַט פֿון שטאָט ― אַף דער „סלאָבאָדקע“. דאָס איז
די אַלטע כּתרילעװקער סלאָבאָדקע, װוּ מיר, חדר־ייִנגלעך, פֿלעגן אַמאָל,
אָנגעװאָפֿנט מיט הילצערנע שװערדן און מיט געפֿאַרבטע ראָדביקסלעך,
אַרױסגײן מלחמה האַלטן, אַז ס'איז געקומען ל″ג־בעומר. הײַנט איז
די סלאָבאָדקע גאָרנישט צו דערקענען. פֿריִער האָט דאָס געהערט צו די
גוייִם, הײַנט געהערט עס שױן צו די ייִדן. דאָס הײסט, געהערן געהערט
|
|
72
zumerdike romanen
1
"#rts-ishׁr#l'' un "palestina''
fun zint ikh gedenk KTrilevke iz di shtot geven a shtot,
vi ale shtet. vinter iz men gezesn ba farhakte fentster,
zumer ― ba aropgelozte forhenglekh un farmakhte lodn, un az
s'iz geven shtark heys, un di zun hot shtark dekutshet, hot
men zikh bahaltn in di kelers, banakht geshlofn in droysn, ge-
fokhet mit der neshome ― un gornisht. men iz nit geshtorbn. dos
heyst, shtarbn iz men geshtorbn, nor nit fun der zun, nit fun dem,
vos s'iz heys in droysn. itst, zolt ir onkukn, az es kumt zu-
mer, iz a behole af di KTrilevker yidn. es vert zey heys in shtot,
heys un dushne, un me redt shoyn nor vegn luft, vegn "vozdukh'',
vegn aroysforn af a "datshe''. un forn darf men dort nit got
uoyis vuhin. zey, di KTrilevker, hobn di datshe, brud hashem, ba zikh
unter der noz, take in KTrilevke. dos heyst, nit in shtot
gufe, nor nisht vayt fun shtot ― af der "slobodke''. dos iz
di alte KTrilevker slobodke, vu mir, kheyder-yinglekh, flegn amol,
ongevofnt mit hiltserne shverdn un mit gefarbte rodbikslekh,
aroysgeyn milkhome haltn, az s'iz gekumen l″g-beumr. haynt iz
di slobodke gornisht tsu derkenen. frier hot dos gehert tsu di
goyim, haynt gehert es shoyn tsu di yidn. dos heyst, gehern gehert
|
72
זומערדיקעsummer-like ראָמאַנעןnovel; romance
1
„ארץland1ישׁראל“ אוןand „פּאַלעסטינאַ“
פֿוןfrom; of זינטsince איךI געדענקremember; memory כּתרילעװקעKasrilevke: from Sholem Aleykhem stories איזbe; so די שטאָטreserved seat or place in synagogue; town געװעןbe אַ שטאָטreserved seat or place in synagogue; town,
װי אַלעall שטעטtown. װינטערWinter (season) איזbe; so מעןone (indefinite subject) געזעסןsit; seat; buttocks באַ פֿאַרהאַקטעchop; come to a standstill (with "zikh") פֿענצטערwindow,
זומערSummer (season); survive the summer ― באַ אַראָפּגעלאָזטעlet פֿאָרהענגלעךcurtain אוןand פֿאַרמאַכטעlock לאָדןload; file suit against; shutter, אוןand אַזthat; when; if
ס'איזbe; so געװעןbe שטאַרקstrengthen; strong, powerful; very; overpower, vanquish הײסorder, tell; be called, be named; hot; passionate, אוןand די זוןsun; son האָטhave; give birth שטאַרקstrengthen; strong, powerful; very; overpower, vanquish דעקוטשעטbother, pester, האָטhave; give birth
מעןone (indefinite subject) זיךself באַהאַלטןhide; bury (euphamism); hide; bury (euphamism) איןin די קעלערסcellar, באַנtrainאַכט8; attention געשלאָפֿןsleep איןin דרױסןoutdoors; outside; exterior,
געפֿאָכעטwave מיטexert; with; middle דערthe, this נשמהsoul ― אוןand גאָרנישטnothing. מעןone (indefinite subject) איזbe; so ניטnot געשטאָרבןdie. דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite)
הײסטorder, tell; be called, be named, שטאַרבןdie איזbe; so מעןone (indefinite subject) געשטאָרבןdie, נאָרbut, only ניטnot פֿוןfrom; of דערthe, this זוןsun; son, ניטnot פֿוןfrom; of דעםthe, this,
װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ס'איזbe; so הײסorder, tell; be called, be named; hot; passionate איןin דרױסןoutdoors; outside; exterior. איצטnow, זאָלטshould אירher; you (pl) אָנקוקןlook, אַזthat; when; if עס קומטcome
זומערSummer (season); survive the summer, איזbe; so אַ בהלהcommotion; confusion אַף די כּתרילעװקערKasrilevke: from Sholem Aleykhem stories ייִדןJew; person (Jewish); anonymous male stranger. עס װערטbecome; defend; forbid; value; worth זײ הײסorder, tell; be called, be named; hot; passionate איןin שטאָטreserved seat or place in synagogue; town,
הײסorder, tell; be called, be named; hot; passionate אוןand דושנעstuffy (Polish duszny); stuffy (Polish duszny); stuffy (Polish duszny), אוןand מע רעדטspeak שױןlook after; care for; already; right away נאָרbut, only װעגןcart, buggy; way; road, path; weigh לופֿטair, װעגןcart, buggy; way; road, path; weigh „װאָזדוך“,
װעגןcart, buggy; way; road, path; weigh אַרױספֿאָרןtravel (by vehicle) אַף אַ „דאַטשעcottage; summer house“. אוןand פֿאָרןtravel (by vehicle) דאַרףneed, require מעןone (indefinite subject) דאָרטthere ניטnot גאָטGod, deity
וױיס װוּהיןwhither, whither?. זײ, די כּתרילעװקערKasrilevke: from Sholem Aleykhem stories, האָבןhave; give birth די דאַטשעcottage; summer house, ברודfilth השםGod, באַ זיךself
אונטערunder; jack (playing cards) דערthe, this נאָזnose, טאַקעindeed, truly, really איןin כּתרילעװקעKasrilevke: from Sholem Aleykhem stories. דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסטorder, tell; be called, be named, ניטnot איןin שטאָטreserved seat or place in synagogue; town
גופֿאto the point; itself, נאָרbut, only נישטnot װײַטfar; further, next (as "vayter"); far; further, next (as "vayter") פֿוןfrom; of שטאָטreserved seat or place in synagogue; town ― אַף דערthe, this „סלאָבאָדקע“. דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) איזbe; so
די אַלטעold, stale כּתרילעװקערKasrilevke: from Sholem Aleykhem stories סלאָבאָדקע, װוּwhere מירme; we, חדרJewish religious school; room1ייִנגלעךboy, fellow, lad; jack (playing cards), פֿלעגןused to אַמאָלonce upon a time,
אָנגעװאָפֿנטarmed מיטexert; with; middle הילצערנעwooden שװערדןsword (weapon) אוןand מיטexert; with; middle געפֿאַרבטעcolor; paint ראָדwheel; circleביקסלעךrifle (weapon),
אַרױסגײןgo; plan to (with infinitive); go; plan to (with infinitive); go out; be extinguished, die מלחמהwar האַלטןhold, contain; think; keep; stop (imperative), אַזthat; when; if ס'איזbe; so געקומעןcome ל″ג1בעומר. הײַנטtoday; now consider; so then? איזbe; so
די סלאָבאָדקע גאָרנישטnothing צו דערקענעןrecognize. פֿריִערearly האָטhave; give birth דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) געהערטbelong; hear, smell (with "zikh") צו די
גוייִם, הײַנטtoday; now consider; so then? געהערטbelong; hear, smell (with "zikh") עס שױןlook after; care for; already; right away צו די ייִדןJew; person (Jewish); anonymous male stranger. דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסטorder, tell; be called, be named, געהערןbelong געהערטbelong; hear, smell (with "zikh")
|