לײען בוך 5 זײַט 0300

                      שױן אײן מאָל אַ סוכּה!

א.

פֿאַראַן מענטשן, װאָס האָבן קײן זאַך נישט געלערנט און קענען
אַלצדינג, אין ערגעץ נישט געװעזן און װײסן אַלצדינג, אַף קײן זאַך
נישט פֿאַרטראַכט זיך און פֿאַרשטײען אַלצדינג.
      „געבענטשטע הענט“! ― אַזױ רופֿט מען זײ, די דאָזיקע גליק־
לעכע מענטשן, און די װעלט איז זײ מקנא, חידושט זיך און האָט אָפּשײַ.
      אָט אַזאַ מענטש איז געװען באַ אונדז אין כּתרילעװקע, און גערופֿן
האָט מען אים:  ש ו י ן  א ײ ן  מ אָ ל  מ ש ה.
      דערפֿאַר האָט מען אים גערופֿן  ש ו י ן  א ײ ן  מ אָ ל  מ ש ה ,
װײַל אַף יעדער זאַך, װאָס ער האָט געזען, געהערט אָדער געמאַכט, האָט
ער ליב געהאַט צו זאָגן:  „ש ו י ן  א ײ ן  מ אָ ל  אַ ז ו י “.
     ― באַ אונדז אַ חזן אין שול ― שױן אײן מאָל אַ חזן!
     ― מע האָט געטראָגן אַן אינדיק אַף פּסח ― שױן אײן מאָל אַן
אינדיק!
     ― מאָרגן װעט דאָס זײַן אַ פֿראָסט אין דרױסן ― שױן אײן מאָל
אַ פֿראָסט!
     ― איז דאָס געפֿלױגן פּעטש צו די הקפֿות ― שױן אײן מאָל פּעטש!
     ― אױ, ייִדן, בין איך אַן אָרעמאַן ― שױן אײן מאָל אַן אָרעמאַן!
     און אַזױ אַף אַלצדינג.
     און געװען איז משה... איך קאָן אײַך נישט זאָגן  װ אָ ס  ער
איז געװעזן.  ער איז געװען אַ ייִד; נאָר פֿון װאָס ער האָט געלעבט
― איז שװער צו װיסן.  ער האָט געלעבט, װי עס לעבן אַ סך טױזנטער,
צענער טױזנטער ייִדן לעבן אין כּתרילעװקע.  געדרײט זיך אַרום אַ פּריץ,

                      shoyn eyn mol a suke!

#.

faran mentshn, vos hobn keyn zakh nisht gelernt un kenen
altsding, in ergets nisht gevezn un veysn altsding, af keyn zakh
nisht fartrakht zikh un farshteyen altsding.
      "gebentshte hent''! ― azoy ruft men zey, di dozike glik-
lekhe mentshn, un di velt iz zey mekane, khidesht zikh un hot opshay.
      ot aza mentsh iz geven ba undz in KTrilevke, un gerufn
hot men im:  shoyn  eyn  mol  msh h.
      derfar hot men im gerufn  shoyn  eyn  mol  Moyshe ,
vayl af yeder zakh, vos er hot gezen, gehert oder gemakht, hot
er lib gehat tsu zogn:  "shoyn  eyn  mol  azoy ''.
     ― ba undz a khazn in shul ― shoyn eyn mol a khazn!
     ― me hot getrogn an indik af peysekh ― shoyn eyn mol an
indik!
     ― morgn vet dos zayn a frost in droysn ― shoyn eyn mol
a frost!
     ― iz dos gefloygn petsh tsu di hakofes ― shoyn eyn mol petsh!
     ― oy, yidn, bin ikh an oreman ― shoyn eyn mol an oreman!
     un azoy af altsding.
     un geven iz Moyshe... ikh kon aykh nisht zogn  vos  er
iz gevezn.  er iz geven a yid; nor fun vos er hot gelebt
― iz shver tsu visn.  er hot gelebt, vi es lebn a sakh toyznter,
tsener toyznter yidn lebn in KTrilevke.  gedreyt zikh arum a porets,

                      שױן‪look after; care for; already; right away אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) מאָל‪moth (insect); pier; grind; paint, imagine (with "zikh"); time אַ סוכּה‪booth for festival of Sukkoth!

א.

פֿאַראַן‪exist (with "es iz") מענטשן‪person, human, responsible or mature person, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) האָבן‪have; give birth קײן‪to; not any זאַך‪thing; vagina (anatomy) נישט‪not געלערנט‪teach; study (religious texts); study (with "zikh"); learned, educated און‪and קענען‪be able, know
אַלצדינג‪everything, אין‪in ערגעץ‪somewhere נישט‪not געװעזן‪be; former און‪and װײסן‪know אַלצדינג‪everything, אַף קײן‪to; not any זאַך‪thing; vagina (anatomy)
נישט‪not פֿאַרטראַכט‪ponder זיך‪self און‪and פֿאַרשטײען‪understand אַלצדינג‪everything.
      „געבענטשטע‪bless, recite after-meal grace הענט‪hand“! ― אַזױ‪such; so; thus; yes רופֿט‪call מען‪one (indefinite subject) זײ, די דאָזיקע‪here 
גליקלעכע‪lucky, happy מענטשן‪person, human, responsible or mature person, און‪and די װעלט‪boil milk; world איז‪be; so זײ מקנא‪jealous, חידושט‪marvel זיך‪self און‪and האָט‪have; give birth אָפּשײַ‪respect.
      אָט‪here; this very; just now אַזאַ‪such מענטש‪person, human, responsible or mature person איז‪be; so געװען‪be באַ אונדז‪us אין‪in כּתרילעװקע‪Kasrilevke: from Sholem Aleykhem stories, און‪and גערופֿן‪call
האָט‪have; give birth מען‪one (indefinite subject) אים‪him; it:  ש ו י ן  א ײ ן  מ אָ ל  מ ש ה.
      דערפֿאַר‪therefore האָט‪have; give birth מען‪one (indefinite subject) אים‪him; it גערופֿן‪call  ש ו י ן  א ײ ן  מ אָ ל  מ ש ה ,
װײַל‪during, as long as; because; stay; enjoy oneself (with "zikh") אַף יעדער‪each, every זאַך‪thing; vagina (anatomy), װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ער האָט‪have; give birth געזען‪see, געהערט‪belong; hear, smell (with "zikh") אָדער‪vein; or געמאַכט‪make; defecate (with "mit"); artificial, האָט‪have; give birth
ער ליב‪love; dear געהאַט‪have; give birth צו זאָגן‪say; recite (prayer or religious text):  „ש ו י ן  א ײ ן  מ אָ ל  אַ ז ו י “.
     ― באַ אונדז‪us אַ חזן‪cantor אין‪in שול‪school; synagogue ― שױן‪look after; care for; already; right away אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) מאָל‪moth (insect); pier; grind; paint, imagine (with "zikh"); time אַ חזן‪cantor!
     ― מע האָט‪have; give birth געטראָגן‪carry; be pregnant אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אינדיק‪turkey אַף פּסח‪Passover ― שױן‪look after; care for; already; right away אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) מאָל‪moth (insect); pier; grind; paint, imagine (with "zikh"); time אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware
אינדיק‪turkey!
     ― מאָרגן‪morning, tomorrow װעט‪will (future); wager, bet (with "zikh"); wager, bet (with "zikh"); bet, wager דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) זײַן‪be; his; its אַ פֿראָסט‪frost אין‪in דרױסן‪outdoors; outside; exterior ― שױן‪look after; care for; already; right away אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) מאָל‪moth (insect); pier; grind; paint, imagine (with "zikh"); time
אַ פֿראָסט‪frost!
     ― איז‪be; so דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) געפֿלױגן‪fly פּעטש‪slap; blow צו די הקפֿות‪Torah procession; circumambulation ― שױן‪look after; care for; already; right away אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) מאָל‪moth (insect); pier; grind; paint, imagine (with "zikh"); time פּעטש‪slap; blow!
     ― אױ, ייִדן‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger, בין‪bee (insect); be איך‪I אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אָרעמאַן‪pauper ― שױן‪look after; care for; already; right away אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) מאָל‪moth (insect); pier; grind; paint, imagine (with "zikh"); time אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אָרעמאַן‪pauper!
     און‪and אַזױ‪such; so; thus; yes אַף אַלצדינג‪everything.
     און‪and געװען‪be איז‪be; so משה... איך‪I קאָן‪be able; dance figure; round of a card game אײַך‪you (pl) נישט‪not זאָגן‪say; recite (prayer or religious text)  װ אָ ס  ער
איז‪be; so געװעזן‪be; former.  ער איז‪be; so געװען‪be אַ ייִד‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger; נאָר‪but, only פֿון‪from; of װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ער האָט‪have; give birth געלעבט‪live
― איז‪be; so שװער‪difficult; heavy; swear; father-in-law צו װיסן‪know; knowledge.  ער האָט‪have; give birth געלעבט‪live, װי עס לעבן‪live; life; dear (after a name); near אַ סך טױזנטער‪thousand,
צענער‪10-unit money (silver) טױזנטער‪thousand ייִדן‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger לעבן‪live; life; dear (after a name); near אין‪in כּתרילעװקע‪Kasrilevke: from Sholem Aleykhem stories.  געדרײט‪twirl; turn; twist זיך‪self אַרום‪around אַ פּריץ‪landowner; lord,