לײען בוך 4 זײַט 0269

X

מיר שטרײַקן!

― א. ―

     מיר דאַכט, אַז ס'איז גאָר ניטאָ קײן בעסערע זאַך אַף דער װעלט,
װי אַז מע שטרײַקט. דאָס האָט אַזאַ פּנים, װי אַז איר לערנט באַ רבין,
װאָס שלאָגט זיך צו שטאַרק, נעמט מען אָפּ באַ אים די קינדער און מע
זוכט אַן אַנדער מלמד. דערװײַל הערט איר אױף צו גײן אין חדר. מײַן
ברודער אליהו און אונדזער חבֿר פּיניע האָבן אױפֿגעהערט צו גײן אין
שאַפּ. אונדזער שטוב האָט שױן גאָר אַן אַנדער פּנים, זײַט זײ זײַנען
אין דער הײם. אַזױ האָבן מיר זײ אָנגעקוקט אײן מאָל אין װאָך ― זונ־
טיק. װאָרעם, װי איך האָב אײַך שױן דערצײלט, אַז מע אַרבעט אין
שאַפּ, מוז מען אױפֿשטײן כּאור, בכדי מע זאָל חלילה ניט פֿאַרשפּעטיקן.
און אַז זײ זײַנען געקומען אַהײם, פֿלעג איך שױן שלאָפֿן. פֿאַרװאָס?
דערפֿאַר, װאָס זײ האָבן געאַרבעט „אָװערטײַם“. דאָס הײסט, אַז אַלע
אַנדערע אַרבעטער זײַנען געגאַנגען אַהײם, זײַנען אונדזערע לײַט נאָך
געזעסן אין שאַפּ באַ דער אַרבעט. ניט דערפֿאַר, װאָס מע האָט זײ גע־
נױט פֿון קהל. זײ האָבן געאַרבעט אָװערטײַם, בכדי זײ זאָלן מער פֿאַר־
דינען. אַי, אַז ס'איז געקומען צום צאָלן, האָט מען באַ זײ אָפּגעריסן
טעג ― װאָס זײַנען זײ שולדיק? „עלעהײ, גזלנים זײַנען אונדז באַ־
פֿאַלן“... אַזױ האָט געזאָגט מײַן ברודער אליהו.
      ― עלעהײ, דו ביסט אַ לעקיש! ― זאָגט צו אים מײַן שװעגערן
ברכה. װען זי, זאָגט זי, זאָל אַרבעטן אין אַ שאַפּ, װאָלט זי זיך ניט
געלאָזט שפּײַען אין דער קאַשע. זי זאָגט, אַז אַלע פֿאָרלײַט מיט אַלע
באָסעס װאָלטן באַ איר געקײַט די ערד. און איר מעגט איר גלײבן.
ברכה קאָן!

kh

mir shtraykn!

― #. ―

     mir dakht, az s'iz gor nito keyn besere zakh af der velt,
vi az me shtraykt. dos hot aza ponem, vi az ir lernt ba rebn,
vos shlogt zikh tsu shtark, nemt men op ba im di kinder un me
zukht an ander melamed. dervayl hert ir oyf tsu geyn in kheyder. mayn
bruder Elye un undzer khaver pinye hobn oyfgehert tsu geyn in
shap. undzer shtub hot shoyn gor an ander ponem, zayt zey zaynen
in der heym. azoy hobn mir zey ongekukt eyn mol in vokh ― zun-
tik. vorem, vi ikh hob aykh shoyn dertseylt, az me arbet in
shap, muz men oyfshteyn Kor, bkhdi me zol kholile nit farshpetikn.
un az zey zaynen gekumen aheym, fleg ikh shoyn shlofn. farvos?
derfar, vos zey hobn gearbet "overtaym''. dos heyst, az ale
andere arbeter zaynen gegangen aheym, zaynen undzere layt nokh
gezesn in shap ba der arbet. nit derfar, vos me hot zey ge-
noyt fun kool. zey hobn gearbet overtaym, bkhdi zey zoln mer far-
dinen. ay, az s'iz gekumen tsum tsoln, hot men ba zey opgerisn
teg ― vos zaynen zey shuldik? "elehey, gazlonem zaynen undz ba-
faln''... azoy hot gezogt mayn bruder Elye.
      ― elehey, du bist a lekish! ― zogt tsu im mayn shvegern
brokhe. ven zi, zogt zi, zol arbetn in a shap, volt zi zikh nit
gelozt shpayen in der kashe. zi zogt, az ale forlayt mit ale
boses voltn ba ir gekayt di erd. un ir megt ir gleybn.
brokhe kon!

X

מיר‪me; we שטרײַקן‪strike (labor)!

― א. ―

     מיר‪me; we דאַכט‪mention; appear, seem, think (with "zikh"); mention; appear, seem, think (with "zikh"), אַז‪that; when; if ס'איז‪be; so גאָר‪very; entirely; surprisingly; whole ניטאָ‪not present; not existing קײן‪to; not any בעסערע‪good; thoroughly זאַך‪thing; vagina (anatomy) אַף דער‪the, this װעלט‪boil milk; world,
װי אַז‪that; when; if מע שטרײַקט. דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) האָט‪have; give birth אַזאַ‪such פּנים‪face, װי אַז‪that; when; if איר‪her; you (pl) לערנט‪teach; study (religious texts); study (with "zikh") באַ רבין‪Rabbi (dative form),
װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) שלאָגט‪hit, beat; fight (with "zikh") זיך‪self צו שטאַרק‪strengthen; strong, powerful; very; overpower, vanquish, נעמט‪take; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun") מען‪one (indefinite subject) אָפּ‪finishing; up (as separable part of verb) באַ אים‪him; it די קינדער‪child און‪and מע
זוכט‪disease; seek אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אַנדער‪other; next מלמד‪teacher (kheder). דערװײַל‪meanwhile הערט‪hear, smell (with "zikh") איר‪her; you (pl) אױף‪on; awake צו גײן‪go; plan to (with infinitive); passable (path) אין‪in חדר‪Jewish religious school; room. מײַן‪my
ברודער‪brother אליהו‪Elijah און‪and אונדזער‪our חבֿר‪friend, comrade (male); boyfriend; befriend פּיניע‪froth, foam; Pinye האָבן‪have; give birth אױפֿגעהערט‪stop, cease צו גײן‪go; plan to (with infinitive); passable (path) אין‪in
שאַפּ‪factory; shop. אונדזער‪our שטוב‪house, home; room האָט‪have; give birth שױן‪look after; care for; already; right away גאָר‪very; entirely; surprisingly; whole אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אַנדער‪other; next פּנים‪face, זײַט‪be; side, page זײ זײַנען‪be
אין‪in דער‪the, this הײם‪home. אַזױ‪such; so; thus; yes האָבן‪have; give birth מיר‪me; we זײ אָנגעקוקט‪look אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) מאָל‪moth (insect); pier; grind; paint, imagine (with "zikh"); time אין‪in װאָך‪week ― 
זונטיק‪Sunday. װאָרעם‪because; worm, װי איך‪I האָב‪have; give birth אײַך‪you (pl) שױן‪look after; care for; already; right away דערצײלט‪recount, tell, narrate, אַז‪that; when; if מע אַרבעט‪work, labor אין‪in
שאַפּ‪factory; shop, מוז‪must; necessity מען‪one (indefinite subject) אױפֿשטײן‪stand up; rebel, awake כּאור, בכדי‪in order that מע זאָל‪should חלילה‪God forfend, God forbid ניט‪not פֿאַרשפּעטיקן‪delay, be late (with "zikh").
און‪and אַז‪that; when; if זײ זײַנען‪be געקומען‪come אַהײם‪homeward, פֿלעג‪used to איך‪I שױן‪look after; care for; already; right away שלאָפֿן‪sleep. פֿאַרװאָס‪why (interrogative)?
דערפֿאַר‪therefore, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) זײ האָבן‪have; give birth געאַרבעט‪work, labor „אָװערטײַם“. דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסט‪order, tell; be called, be named, אַז‪that; when; if אַלע‪all
אַנדערע‪other; next אַרבעטער‪worker זײַנען‪be געגאַנגען‪go; plan to (with infinitive) אַהײם‪homeward, זײַנען‪be אונדזערע‪our לײַט‪borrow; people; respectable person נאָך‪after; yet, still; even; more (in positive constructions only)
געזעסן‪sit; seat; buttocks אין‪in שאַפּ‪factory; shop באַ דער‪the, this אַרבעט‪work, labor. ניט‪not דערפֿאַר‪therefore, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) מע האָט‪have; give birth זײ 
גענױט פֿון‪from; of קהל‪community; participate in communal events. זײ האָבן‪have; give birth געאַרבעט‪work, labor אָװערטײַם, בכדי‪in order that זײ זאָלן‪should מער‪problem; increase; more; carrot 
פֿאַרדינען‪earn; steal (ganovem-loshn). אַי, אַז‪that; when; if ס'איז‪be; so געקומען‪come צום‪towards צאָלן‪number, count, inch; pay, האָט‪have; give birth מען‪one (indefinite subject) באַ זײ אָפּגעריסן‪pull; tear; ragged, tattered, in shreds
טעג‪day ― װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) זײַנען‪be זײ שולדיק‪guilty; indebted, in arrears? „עלעהײ‪as if, as though; just as; for instance, גזלנים‪robber, bandit; vicious person זײַנען‪be אונדז‪us 
באַפֿאַלן‪attack; tackle“... אַזױ‪such; so; thus; yes האָט‪have; give birth געזאָגט‪say; recite (prayer or religious text) מײַן‪my ברודער‪brother אליהו‪Elijah.
      ― עלעהײ‪as if, as though; just as; for instance, דו ביסט‪be אַ לעקיש‪fool, simpleton! ― זאָגט‪say; recite (prayer or religious text) צו אים‪him; it מײַן‪my שװעגערן
ברכה‪blessing; prosperity. װען‪when; when (interrogative); if (contrary to fact) זי, זאָגט‪say; recite (prayer or religious text) זי, זאָל‪should אַרבעטן‪work, labor אין‪in אַ שאַפּ‪factory; shop, װאָלט‪volt (electrical); would זי זיך‪self ניט‪not
געלאָזט‪let שפּײַען‪spit אין‪in דער‪the, this קאַשע‪buckwheat, cereal (food). זי זאָגט‪say; recite (prayer or religious text), אַז‪that; when; if אַלע‪all פֿאָר‪travel (by vehicle)לײַט‪borrow; people; respectable person מיט‪exert; with; middle אַלע‪all
באָסעס‪boss (English) װאָלטן‪volt (electrical); would באַ איר‪her; you (pl) געקײַט‪chew די ערד‪earth. און‪and איר‪her; you (pl) מעגט‪may איר‪her; you (pl) גלײבן‪trust.
ברכה‪blessing; prosperity קאָן‪be able; dance figure; round of a card game!