לײען בוך 4 זײַט 0241

VI

אין ניו־יאָרק אַף דער סטריט

― א. ―

     דער אַרײַנפֿאָר אין שטאָט ניו־יאָרק איז שרעקלעך. דאָס פֿאָרן אַלײן
איז נאָך ניט אַזױ געװאַלדיק, װי דאָס איבערזעצן זיך פֿון אײן װאַגאָן
אינעם אַנדערן. איר האָט זיך נאָר װאָס אַרײַנגעזעצט ― אַהאַ! איר
פֿליט שױן, װי די אָדלערס, אין דער הײך, איבער אַ לאַנגער שמאָלער
בריק אַף צו דערהרגעט װערן. װערט דאָס אָנגערופֿן באַ זײ „עליװײטער“.
מײנט איר, אַז איר זײַט שױן פֿאַרטיק? האָט צײַט אַביסל. איר קריכט
אַרױסעט פֿונעם „עליװײטער“ און איר זעצט זיך איבער אין אַן אַנדער
װאַגאָן און איר לאָזט זיך אַראָפּ דורך טרעפּ, װי אין אַ קעלער אַרײַן,
און איר לױפֿט אונטער דער ערד מיט אַזאַ אימפּעט, אַז עס שװינדלט
אײַך אין די אױגן. דאָס װערט שױן אָנגערופֿן באַ זײ „צאָבהײ“. פֿאַרװאָס
הײסט דאָס „עליװײטער“ און דאָס „צאָבהײ“? ― זאָגט מײַן ברודער
אליהו, אַז „עליװײטער“ נעמט זיך פֿונעם װאָרט „לײטער“. און „צאָב־
הײ“ זאָגט מען באַ אונדז אױך, אַז מע טרײַבט אָן אַ פּאָר אָקסן. לאַכט
פֿון אים אונדזער חבֿר פּיניע מיט סכּנות. ער זאָגט: „ס'אַ משל אַקעגן
אַ טאָרבע פֿלעקער! אָקסן, זאָגט ער, קױם װאָס זײ קריכן, און דאָס
פֿליט!“ ענטפֿערט אים דערױף אליהו:  „דערױף איז דאָס אַמעריקע,
ס'זאָל פֿליִען“... מישט זיך אַרײַן מײַן שװעגערן ברכה און זאָגט, אַז
דאָס אײגענע אַמעריקע װאָלט געװען אַ סך בעסער, װען מע זאָל דאָ
ניט אַזױ פֿליִען, װי מע פֿליט. זי שװערט זיך, אַז מער פֿאָרט זי שױן
ניט, אַן עק! ניט מיטן „עליװײטער“ און ניט מיטן „צאָבהײ“ ― זי זאָל
װיסן גליקלעך װערן. זי װעט שױן, זאָגט זי, בעסער גײן צופֿוס, אײדער
אַזױ משוגענערװײַז פֿליִען הענדום־פּענדום איבער דער כמאַרע, אָדער

Vay

in nyu-york af der strit

― #. ―

     der araynfor in shtot nyu-york iz shreklekh. dos forn aleyn
iz nokh nit azoy gevaldik, vi dos iberzetsn zikh fun eyn vagon
inem andern. ir hot zikh nor vos arayngezetst ― aha! ir
flit shoyn, vi di odlers, in der heykh, iber a langer shmoler
brik af tsu farharget vern. vert dos ongerufn ba zey "eliveyter''.
meynt ir, az ir zayt shoyn fartik? hot tsayt abisl. ir krikht
aroyset funem "eliveyter'' un ir zetst zikh iber in an ander
vagon un ir lozt zikh arop durkh trep, vi in a keler arayn,
un ir loyft unter der erd mit aza impet, az es shvindlt
aykh in di oygn. dos vert shoyn ongerufn ba zey "tsobhey''. farvos
heyst dos "eliveyter'' un dos "tsobhey''? ― zogt mayn bruder
Elye, az "eliveyter'' nemt zikh funem vort "leyter''. un "tsob-
hey'' zogt men ba undz oykh, az me traybt on a por oksn. lakht
fun im undzer khaver pinye mit sakones. er zogt: "s'a moshl akegn
a torbe fleker! oksn, zogt er, koym vos zey krikhn, un dos
flit!'' entfert im deroyf Elye:  "deroyf iz dos amerike,
s'zol flien''... misht zikh arayn mayn shvegern brokhe un zogt, az
dos eygene amerike volt geven a sakh beser, ven me zol do
nit azoy flien, vi me flit. zi shvert zikh, az mer fort zi shoyn
nit, an ek! nit mitn "eliveyter'' un nit mitn "tsobhey'' ― zi zol
visn gliklekh vern. zi vet shoyn, zogt zi, beser geyn tsufus, eyder
azoy mshugenervayz flien hendum-pendum iber der khmare, oder

VI

אין‪in ניו־יאָרק‪New York (USA) אַף דער‪the, this סטריט

― א. ―

     דער‪the, this אַרײַנפֿאָר‪entrance, driveway אין‪in שטאָט‪reserved seat or place in synagogue; town ניו־יאָרק‪New York (USA) איז‪be; so שרעקלעך‪terrible. דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) פֿאָרן‪travel (by vehicle) אַלײן‪oneself (with a personal pronoun); only
איז‪be; so נאָך‪after; yet, still; even; more (in positive constructions only) ניט‪not אַזױ‪such; so; thus; yes געװאַלדיק‪strong, powerful; great; fantastic; rape, װי דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) איבערזעצן‪translate זיך‪self פֿון‪from; of אײן‪one; single; several (in plural); single; several (in plural) װאַגאָן‪railroad car
אינעם‪in אַנדערן‪other; next. איר‪her; you (pl) האָט‪have; give birth זיך‪self נאָר‪but, only װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) אַרײַנגעזעצט‪seat; place ― אַהאַ‪aha! expression of justification! איר‪her; you (pl)
פֿליט‪fly שױן‪look after; care for; already; right away, װי די אָדלערס‪eagle (bird); horse (balegole-loshn), אין‪in דער‪the, this הײך‪height; elevation, איבער‪over; recycle אַ לאַנגער‪long; for (duration) שמאָלער‪narrow
בריק‪bridge; floor; kick אַף צו דערהרגעט‪murder; kill װערן‪become; defend; forbid. װערט‪become; defend; forbid; value; worth דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) אָנגערופֿן‪speak, say (with "zikh") באַ זײ „עליװײטער“.
מײנט‪intend איר‪her; you (pl), אַז‪that; when; if איר‪her; you (pl) זײַט‪be; side, page שױן‪look after; care for; already; right away פֿאַרטיק‪ready; prepare? האָט‪have; give birth צײַט‪time; menstrual period (with "di") אַביסל‪bit. איר‪her; you (pl) קריכט‪creep, crawl
אַרױסעט‪out פֿונעם‪from; of „עליװײטער“ און‪and איר‪her; you (pl) זעצט‪seat; place זיך‪self איבער‪over; recycle אין‪in אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אַנדער‪other; next
װאַגאָן‪railroad car און‪and איר‪her; you (pl) לאָזט‪let זיך‪self אַראָפּ‪down דורך‪through; see טרעפּ‪stair, װי אין‪in אַ קעלער‪cellar אַרײַן‪into,
און‪and איר‪her; you (pl) לױפֿט‪run אונטער‪under; jack (playing cards) דער‪the, this ערד‪earth מיט‪exert; with; middle אַזאַ‪such אימפּעט‪impetus, speed, אַז‪that; when; if עס שװינדלט‪be dizzy; cheat
אײַך‪you (pl) אין‪in די אױגן‪eye (anatomy). דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) װערט‪become; defend; forbid; value; worth שױן‪look after; care for; already; right away אָנגערופֿן‪speak, say (with "zikh") באַ זײ „צאָבהײ“. פֿאַרװאָס‪why (interrogative)
הײסט‪order, tell; be called, be named דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) „עליװײטער“ און‪and דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) „צאָבהײ“? ― זאָגט‪say; recite (prayer or religious text) מײַן‪my ברודער‪brother
אליהו‪Elijah, אַז‪that; when; if „עליװײטער“ נעמט‪take; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun") זיך‪self פֿונעם‪from; of װאָרט‪word „לײטער‪ladder; ease, purify“. און‪and „
צאָבהײ“ זאָגט‪say; recite (prayer or religious text) מען‪one (indefinite subject) באַ אונדז‪us אױך‪also, אַז‪that; when; if מע טרײַבט‪drive אָן‪without, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see אַ פּאָר‪pair; pair up אָקסן‪ox. לאַכט‪laugh
פֿון‪from; of אים‪him; it אונדזער‪our חבֿר‪friend, comrade (male); boyfriend; befriend פּיניע‪froth, foam; Pinye מיט‪exert; with; middle סכּנות‪danger. ער זאָגט‪say; recite (prayer or religious text): „ס'אַ משל‪example, demo (computer); depict אַקעגן‪across from, opposite, vis-à-vis; near (in time)
אַ טאָרבע‪sack; beggars bag פֿלעקער‪pole, club! אָקסן‪ox, זאָגט‪say; recite (prayer or religious text) ער, קױם‪barely, hardly (often with "vos") װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) זײ קריכן‪creep, crawl, און‪and דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite)
פֿליט‪fly!“ ענטפֿערט‪answer אים‪him; it דערױף‪above אליהו‪Elijah:  „דערױף‪above איז‪be; so דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) אַמעריקע‪America,
ס'זאָל‪should פֿליִען‪fly; flight (airline)“... מישט‪mix; get involved (with "zikh") זיך‪self אַרײַן‪into מײַן‪my שװעגערן ברכה‪blessing; prosperity און‪and זאָגט‪say; recite (prayer or religious text), אַז‪that; when; if
דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) אײגענע‪own; same אַמעריקע‪America װאָלט‪volt (electrical); would געװען‪be אַ סך בעסער‪bass (voice); good; thoroughly; improve, װען‪when; when (interrogative); if (contrary to fact) מע זאָל‪should דאָ‪here
ניט‪not אַזױ‪such; so; thus; yes פֿליִען‪fly; flight (airline), װי מע פֿליט‪fly. זי שװערט‪swear זיך‪self, אַז‪that; when; if מער‪problem; increase; more; carrot פֿאָרט‪travel (by vehicle); after all; still, nonetheless; fort זי שױן‪look after; care for; already; right away
ניט‪not, אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware עק! ניט‪not מיטן‪with; middle „עליװײטער“ און‪and ניט‪not מיטן‪with; middle „צאָבהײ“ ― זי זאָל‪should
װיסן‪know; knowledge גליקלעך‪lucky, happy װערן‪become; defend; forbid. זי װעט‪will (future); wager, bet (with "zikh"); wager, bet (with "zikh"); bet, wager שױן‪look after; care for; already; right away, זאָגט‪say; recite (prayer or religious text) זי, בעסער‪bass (voice); good; thoroughly; improve גײן‪go; plan to (with infinitive); passable (path) צופֿוס‪on foot, אײדער‪before; than
אַזױ‪such; so; thus; yes משוגענערװײַז‪crazily פֿליִען‪fly; flight (airline) הענדום־פּענדום‪in a rush, at full speed איבער‪over; recycle דער‪the, this כמאַרע‪cloud; be cloudy (with "zikh"), אָדער‪vein; or