XVI
מיט די עמיגראַנטן
― א. ―
אַז איר װילט פֿאָרן קײן אַמעריקע, זאָלט איר פֿאָרן נאָר מיט עמי־
גראַנטן. אַז איר פֿאָרט מיט עמיגראַנטן, איז אײַך גוט. קומט איר אין
אַ שטאָט, פֿאַרשפּאָרט איר זוכן אַן אַכסניה. מע האָט אײַך אָנגעגרײט
אַן אַכסניה פֿון פֿריִער. דערױף איז דאָך געמאַכט געװאָרן אַ קאָמיטעט.
אַ קאָמיטעט זעט, אַז איר זאָלט האָבן אַלצדינג גרײט. מיר, אַז מיר
זײַנען אָנגעקומען די ערשטע נאַכט קײן קראָקע, האָט מען אונדז באַלד
פֿאַרטריבן אין אַזאַ מין שטוב, אָדער אַ קאַמער, אָדער אַ שטאַל. דאָרט
האָבן מיר אָפּגעװאַרט ביז אינדערפֿרי. אינדערפֿרי איז מען געקומען צו
אונדז פֿונעם קאָמיטעט און מע האָט אונדז פֿאַרשריבן אַלע באַ די נע־
מען. די מאַמע האָט אַפֿילו ניט געװאָלט זאָגן אונדזערע נעמען. זי האָט
מורא געהאַט פֿאַרן פּריזיװ. אַ קשיא אַף אַ מעשׂה? האָבן די עמיגראַנטן
זי אױסגעלאַכט: װאָס גײט אָן קירע־דײַטש אונדזער רוסישער פּריזיװ?
נאָכדעם האָט מען אונדז געבראַכט אַלעמען אַף אַ גרױסער אַכסניה.
אַ גאַנצע שטוב מיט אַ סך בעטלעך מיט אָן אַ שיעור עמיגראַנטן. „עס
זעט דאָ אױס װי באַ אונדז אַ הקדש“. אַזױ געפֿינט מײַן מאַמע. און
מײַן שװעגערן ברכה זאָגט: „שװיגער, לאָמיר בעסער פֿאָרן װײַטער“.
איך האָב אײַך שױן געזאָגט אַמאָל, אַז די װײַבער האָבן אַ טבֿע ― עס
געפֿעלט זײ ניט קײן זאַך. אַף אַלצדינג מאַכן זײ אײַך אַ חסרון. אַף דער
שטאָט קראָקע האָבן זײ גלאַט געװאָרפֿן אַן אומחן פֿון דער ערשטער
מינוט. אַפֿילו מײַן ברודער אליהו איז אױך אין כּעס אַף קראָקע. קראָקע,
זאָגט ער, איז ניט לעמבערג. אין לעמבערג איז כאָטש דאָ ייִדן, און
אין קראָקע איז ניטאָ קײן ייִדן. דאָס הײסט, ס'איז דאָ ייִדן, נאָר משונה־
|
|
XVay
mit di emigrantn
― #. ―
az ir vilt forn keyn amerike, zolt ir forn nor mit emi-
grantn. az ir fort mit emigrantn, iz aykh gut. kumt ir in
a shtot, farshport ir zukhn an akhsnih. me hot aykh ongegreyt
an akhsnih fun frier. deroyf iz dokh gemakht gevorn a komitet.
a komitet zet, az ir zolt hobn altsding greyt. mir, az mir
zaynen ongekumen di ershte nakht keyn kroke, hot men undz bald
fartribn in aza min shtub, oder a kamer, oder a shtal. dort
hobn mir opgevart biz inderfri. inderfri iz men gekumen tsu
undz funem komitet un me hot undz farshribn ale ba di ne-
men. di mame hot afile nit gevolt zogn undzere nemen. zi hot
moyre gehat farn priziv. a kashye af a mayse? hobn di emigrantn
zi oysgelakht: vos geyt on kire-daytsh undzer rusisher priziv?
nokhdem hot men undz gebrakht alemen af a groyser akhsnih.
a gantse shtub mit a sakh betlekh mit on a shiyer emigrantn. "es
zet do oys vi ba undz a hekdesh''. azoy gefint mayn mame. un
mayn shvegern brokhe zogt: "shviger, lomir beser forn vayter''.
ikh hob aykh shoyn gezogt amol, az di vayber hobn a teve ― es
gefelt zey nit keyn zakh. af altsding makhn zey aykh a khesorn. af der
shtot kroke hobn zey glat gevorfn an umHn fun der ershter
minut. afile mayn bruder Elye iz oykh in kas af kroke. kroke,
zogt er, iz nit lemberg. in lemberg iz khotsh do yidn, un
in kroke iz nito keyn yidn. dos heyst, s'iz do yidn, nor mshunh-
|
XVI
מיטexert; with; middle די עמיגראַנטןemigrant
― א. ―
אַזthat; when; if אירher; you (pl) װילטwant פֿאָרןtravel (by vehicle) קײןto; not any אַמעריקעAmerica, זאָלטshould אירher; you (pl) פֿאָרןtravel (by vehicle) נאָרbut, only מיטexert; with; middle
עמיגראַנטןemigrant. אַזthat; when; if אירher; you (pl) פֿאָרטtravel (by vehicle); after all; still, nonetheless; fort מיטexert; with; middle עמיגראַנטןemigrant, איזbe; so אײַךyou (pl) גוטgood; thoroughly; property; possession; estate. קומטcome אירher; you (pl) איןin
אַ שטאָטreserved seat or place in synagogue; town, פֿאַרשפּאָרטavoid אירher; you (pl) זוכןseek אַןa; foresee, predict, anticipate; become aware אַכסניה. מע האָטhave; give birth אײַךyou (pl) אָנגעגרײטprepare
אַןa; foresee, predict, anticipate; become aware אַכסניה פֿוןfrom; of פֿריִערearly. דערױףabove איזbe; so דאָךof course; yet, still געמאַכטmake; defecate (with "mit"); artificial געװאָרןbecome אַ קאָמיטעטcommittee.
אַ קאָמיטעטcommittee זעטsee; the letter Z; satiety, אַזthat; when; if אירher; you (pl) זאָלטshould האָבןhave; give birth אַלצדינגeverything גרײטprepare; ready. מירme; we, אַזthat; when; if מירme; we
זײַנעןbe אָנגעקומעןarrive; approach for assistance (with "tsu") די ערשטעfirst נאַכטnight קײןto; not any קראָקע, האָטhave; give birth מעןone (indefinite subject) אונדזus באַלדsoon; immediately
פֿאַרטריבןdrive; expell איןin אַזאַsuch מיןspecies; genus (taxonomy); heretic; minute (abbreviation) שטובhouse, home; room, אָדערvein; or אַ קאַמערchamber, אָדערvein; or אַ שטאַלstall (for animals). דאָרטthere
האָבןhave; give birth מירme; we אָפּגעװאַרטwait ביזuntil, at the time (in future) when אינדערפֿריmorning. אינדערפֿריmorning איזbe; so מעןone (indefinite subject) געקומעןcome צו
אונדזus פֿונעםfrom; of קאָמיטעטcommittee אוןand מע האָטhave; give birth אונדזus פֿאַרשריבןprescribe; include in a list; register אַלעall באַ די
נעמעןtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun"); name. די מאַמעmother; mare (balegole-loshn) האָטhave; give birth אַפֿילוeven, only ניטnot געװאָלטwant; would זאָגןsay; recite (prayer or religious text) אונדזערעour נעמעןtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun"); name. זי האָטhave; give birth
מוראfear געהאַטhave; give birth פֿאַרןfor; before; in the time of פּריזיװdraft into the Russian army (Russian призыв). אַ קשיאquestion אַף אַ מעשׂהstory; genitalia (vulgar)? האָבןhave; give birth די עמיגראַנטןemigrant
זי אױסגעלאַכטignore with laughter (with "zikh"); ridicule: װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) גײטgo; plan to (with infinitive) אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see קירע1דײַטשGerman person; German Jew; Germany אונדזערour רוסישערRussia פּריזיװdraft into the Russian army (Russian призыв)?
נאָכדעםafterward האָטhave; give birth מעןone (indefinite subject) אונדזus געבראַכטbring אַלעמעןeveryone אַף אַ גרױסערlarge אַכסניה.
אַ גאַנצעwhole, full, complete שטובhouse, home; room מיטexert; with; middle אַ סך בעטלעךbed (furniture) מיטexert; with; middle אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see אַ שיעורlimit עמיגראַנטןemigrant. „עס
זעטsee; the letter Z; satiety דאָhere אױסout; because of װי באַ אונדזus אַ הקדשpoorhouse, public poor-person accomodation; mess“. אַזױsuch; so; thus; yes געפֿינטfind מײַןmy מאַמעmother; mare (balegole-loshn). אוןand
מײַןmy שװעגערן ברכהblessing; prosperity זאָגטsay; recite (prayer or religious text): „שװיגערmother-in-law, לאָמירlets בעסערbass (voice); good; thoroughly; improve פֿאָרןtravel (by vehicle) װײַטערfar; further, next (as "vayter"); separate“.
איךI האָבhave; give birth אײַךyou (pl) שױןlook after; care for; already; right away געזאָגטsay; recite (prayer or religious text) אַמאָלonce upon a time, אַזthat; when; if די װײַבערwife; woman; rifle (soldiers argot) האָבןhave; give birth אַ טבֿעnature; character ― עס
געפֿעלטlack; be dead (with "zikh"); please; appeal to זײ ניטnot קײןto; not any זאַךthing; vagina (anatomy). אַף אַלצדינגeverything מאַכןmake; defecate (with "mit") זײ אײַךyou (pl) אַ חסרוןdefect. אַף דערthe, this
שטאָטreserved seat or place in synagogue; town קראָקע האָבןhave; give birth זײ גלאַטsmooth; simple געװאָרפֿןthrow, pitch, cast; toss about (with "zikh") אַןa; foresee, predict, anticipate; become aware אומחןdislike פֿוןfrom; of דערthe, this ערשטערfirst
מינוטminute. אַפֿילוeven, only מײַןmy ברודערbrother אליהוElijah איזbe; so אױךalso איןin כּעסanger אַף קראָקע. קראָקע,
זאָגטsay; recite (prayer or religious text) ער, איזbe; so ניטnot לעמבערגLemberg, Lvov. איןin לעמבערגLemberg, Lvov איזbe; so כאָטשalthough; at least; you might as well (with imperative); Chodecz (Polish) (Congress Poland) דאָhere ייִדןJew; person (Jewish); anonymous male stranger, אוןand
איןin קראָקע איזbe; so ניטאָnot present; not existing קײןto; not any ייִדןJew; person (Jewish); anonymous male stranger. דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסטorder, tell; be called, be named, ס'איזbe; so דאָhere ייִדןJew; person (Jewish); anonymous male stranger, נאָרbut, only
|