384 שלום עליכם
― זעט איר דען נישט, װי עס פֿאַלן שטײנער פֿונעם הימל?
פֿײַעריקע שטײנער, פּעך און שװעבל, און פֿעדערן, פֿעדערן, פֿעדערן אָן
אַ שיעור? הערט איר דען נישט קײן געשרײ פֿון געשענדטע װײַבער,
פֿון צעריסענע קינדער, און פֿון אַלטע לײַט מיט טשװעקעס אין מוח?
זעט איר דען נישט קײן אױפֿגעשניטענע בײַכער, אָנגעפֿילט מיט
לעבעדיקע קעץ?...
― זאָל שױן זײַן גענוג, רב ליפּאַ, גײט אײַך געזונטערהײט! ―
זאָגט צו אים זיסל און באַגלײט אים אַרױס פֿון דער טיר. און עס הערט
זיך נאָך פֿון יענער זײַט ליפּאַס געזאַנג אַלץ מיטן אײגענעם טרױעריקן
נוסח פֿון קינות: „עגעדען, מאַגעדען, מאַגדאַדען! ''...
קאַפּיטל 8.
מזל־טובֿ! גוט יום־טובֿ!
װאָס האָט זיך אַזעלכעס געטראָפֿן? פֿון װאַנען האָבן זיך גענומען
אַזױ פֿיל מענטשן אױף דער גאַס? װאָס לױפֿן דאָס אַרום פֿון גאַנץ פֿרי
אָן סטודענטן מיט לאַנגע פּאַפּירן אין די הענט און טײלן יעדן אײנציקן,
װעמען זײ באַגעגענען, פֿראַנק און פֿרײַ? װאָס נעמט מען זיך אַרום
אינמיטן גאַס? װאָס קושט מען זיך? װאָס גראַטולירט מען זיך? װאָס
גיט מען זיך אָפּ מזל־טובֿ? און װוּ איז ערגעץ פּאָליציע? פֿאַרװאָס זעט
מען נישט קײן סאָלדאַטן, קאָזאַקן, זשאַנדאַרמען?...
די גאַסן װערן אַלע מינוט פֿולער, מענטשן ― מערער. קײן
טראַמװײַ, קײן דראָזשקעס זעט מען נישט פֿאָרן. אַלץ באַװעגט זיך, אַלצדינג
גײט. בײדע זײַטן טראָטואַרן און די גאַנצע גאַס אינמיטן זײַנען געפּאַקט
מיט מענטשן. און די פּנימער פֿון די מענטשן לײַכטן. און אָנגעטאָן איז
מען יום־טובֿדיק. און רױטע בענדלעך האָט מען זיך צוגעשפּיליעט אױפֿן
האַרצן. און רױטע פֿאָנען האָט מען אױפֿגעהאָנגען אױף די באַלקאָנען,
רױטע קװײטן אױף די פֿענצטער. אָט האָט זיך אָפּגעשטעלט אַ מײדל מיט
אַ רױט זײַדן טיכל אױפֿן קאָפּ. אין אײן מאָמענט רײַסט זי אַראָפּ פֿון קאָפּ
|
|
384 sholem aleykhem
― zet ir den nisht, vi es faln shteyner funem himl?
fayerike shteyner, pekh un shvebl, un federn, federn, federn on
a shiyer? hert ir den nisht keyn geshrey fun geshendte vayber,
fun tserisene kinder, un fun alte layt mit tshvekes in moyekh?
zet ir den nisht keyn oyfgeshnitene baykher, ongefilt mit
lebedike kets?...
― zol shoyn zayn genug, reb lipa, geyt aykh gezunterhayt! ―
zogt tsu im zisl un bagleyt im aroys fun der tir. un es hert
zikh nokh fun yener zayt lipas gezang alts mitn eygenem troyerikn
nusekh fun kines: "egeden, mageden, magdaden! ''...
kapitl 8.
mazltov! gut yum-tuv!
vos hot zikh azelkhes getrofn? fun vanen hobn zikh genumen
azoy fil mentshn oyf der gas? vos loyfn dos arum fun gants fri
on studentn mit lange papirn in di hent un teyln yedn eyntsikn,
vemen zey bagegenen, frank un fray? vos nemt men zikh arum
inmitn gas? vos kusht men zikh? vos gratulirt men zikh? vos
git men zikh op mazltov? un vu iz ergets politsye? farvos zet
men nisht keyn soldatn, kozakn, zhandarmen?...
di gasn vern ale minut fuler, mentshn ― merer. keyn
tramvay, keyn drozhkes zet men nisht forn. alts bavegt zikh, altsding
geyt. beyde zaytn trotuarn un di gantse gas inmitn zaynen gepakt
mit mentshn. un di penemer fun di mentshn laykhtn. un ongeton iz
men yum-tuvdik. un royte bendlekh hot men zikh tsugeshpilyet oyfn
hartsn. un royte fonen hot men oyfgehongen oyf di balkonen,
royte kveytn oyf di fentster. ot hot zikh opgeshtelt a meydl mit
a royt zaydn tikhl oyfn kop. in eyn moment rayst zi arop fun kop
|
384 שלום עליכם
― זעט איר דען נישט, װי עס פֿאַלן שטײנער פֿונעם הימל?
פֿײַעריקע שטײנער, פּעך און שװעבל, און פֿעדערן, פֿעדערן, פֿעדערן אָן
אַ שיעור? הערט איר דען נישט קײן געשרײ פֿון געשענדטע װײַבער,
פֿון צעריסענע קינדער, און פֿון אַלטע לײַט מיט טשװעקעס אין מוח?
זעט איר דען נישט קײן אױפֿגעשניטענע בײַכער, אָנגעפֿילט מיט
לעבעדיקע קעץ?...
― זאָל שױן זײַן גענוג, רב ליפּאַ, גײט אײַך געזונטערהײט! ―
זאָגט צו אים זיסל און באַגלײט אים אַרױס פֿון דער טיר. און עס הערט
זיך נאָך פֿון יענער זײַט ליפּאַס געזאַנג אַלץ מיטן אײגענעם טרױעריקן
נוסח פֿון קינות: „עגעדען, מאַגעדען, מאַגדאַדען! ''...
קאַפּיטל 8.
מזל־טובֿ! גוט יום־טובֿ!
װאָס האָט זיך אַזעלכעס געטראָפֿן? פֿון װאַנען האָבן זיך גענומען
אַזױ פֿיל מענטשן אױף דער גאַס? װאָס לױפֿן דאָס אַרום פֿון גאַנץ פֿרי
אָן סטודענטן מיט לאַנגע פּאַפּירן אין די הענט און טײלן יעדן אײנציקן,
װעמען זײ באַגעגענען, פֿראַנק און פֿרײַ? װאָס נעמט מען זיך אַרום
אינמיטן גאַס? װאָס קושט מען זיך? װאָס גראַטולירט מען זיך? װאָס
גיט מען זיך אָפּ מזל־טובֿ? און װוּ איז ערגעץ פּאָליציע? פֿאַרװאָס זעט
מען נישט קײן סאָלדאַטן, קאָזאַקן, זשאַנדאַרמען?...
די גאַסן װערן אַלע מינוט פֿולער, מענטשן ― מערער. קײן
טראַמװײַ, קײן דראָזשקעס זעט מען נישט פֿאָרן. אַלץ באַװעגט זיך, אַלצדינג
גײט. בײדע זײַטן טראָטואַרן און די גאַנצע גאַס אינמיטן זײַנען געפּאַקט
מיט מענטשן. און די פּנימער פֿון די מענטשן לײַכטן. און אָנגעטאָן איז
מען יום־טובֿדיק. און רױטע בענדלעך האָט מען זיך צוגעשפּיליעט אױפֿן
האַרצן. און רױטע פֿאָנען האָט מען אױפֿגעהאָנגען אױף די באַלקאָנען,
רױטע קװײטן אױף די פֿענצטער. אָט האָט זיך אָפּגעשטעלט אַ מײדל מיט
אַ רױט זײַדן טיכל אױפֿן קאָפּ. אין אײן מאָמענט רײַסט זי אַראָפּ פֿון קאָפּ
|