א י ן ש ט ו ר ע ס 349
אױסגעשטערנטן הימל האָט אַראָפּגעקוקט מיט אַ זילבערנעם שמײכל די
לבֿנה, לאַנגזאַם און מאַיעסטעטיש געשפּאַצירט, װען־נישט־װען זיך אונ־
טערגעטוקט און טובֿל געװען אין אַ פֿאַרבײַלױפֿנדיק רױכיק װאָלקנדל,
באַהאַלטן זיך אַף אַ מינוט, און װידער אַרױס אַפֿן ברײטן פֿרײַען הימל,
צװישן די פֿינקלדיקע קלײנע שטערנדלעך, װאָס קוקן זיך איבער, שעמע־
רירן און פּינטלען און סודען זיך צװישן זיך, רײדן פֿון גאָט און פֿון
זײַנע אוצרות װעלטן, מיליאַרדן װעלטן! אַלצדינג, אַלצדינג שלאָפֿט.
אַלע פֿענצטער זײַנען צו, אַלע פֿײַערס זײַנען אױסגעלאָשן. אַלץ, אַלץ
שלאָפֿט אין דער דאָזיקער פֿרילינגס־נאַכט, אין דער דאָזיקער ערשטער
נאַכט פֿון פּסח. נאָר אײן פֿענצטער אין אײַן הױז אַף װאַסילטשיקאָװער
גאַס איז אָפֿן אין דער דאָזיקער נאַכט, און נאָר אײן װאַכנדיקער מענטש,
טאַמאַראַ, שטײט און קוקט אַרױס פֿונעם אײנציקן אָפֿענעם פֿענצטער
אינדרױסן אַרױס, שיקט איר בליק צו דער העל־זילבערנער לבֿנה און צו
די מיליאַרדן פֿינקלדיקע װעלטן, װאָס הײסן שטערן, און טרוקן זײַנען
די אױגן, און פֿאַרשטײנערט איז דאָס האַרץ, און דער קאָפּ איז פֿאַר־
טומלט, און נישט ליב איז איר די שײנע גרױסע װעלט, און פֿרעמד איז
דער װײַטער, טיפֿער הימל, און װיסט איז די ערד, און פּוסט און לער
איז אַלץ אַרום און אַרום, און אַ שױדערהאַפֿטער עלנט, און אַ מוראדי־
קער צער, און אַ קאַלטער צאָרן נעמען אַרום די נשמה, װי מיט צװאַנגען,
און עס װילט זיך איר שרײַען, שרײַען, שרײַען...
קאַפּיטל ד.
איציקל שאָסטעפּאַל גײט אַרום אָן אַ קאָפּ
פֿון דער ערשטער מינוט, װאָס טאַמאַראַ איז געקומען פֿון פּעטער־
בורג, האָט איציקל שאָסטעפּאַל נאָך נישט געהאַט קײן גוטע מינוט.
דער אומגליקלעכער פֿאָטער האָט נישט געקאָנט איבערקײַען, װאָס
דעם אַפּטײקערס זונדל קומט אַרײַן צו אים אין שטוב אַרײַן פֿראַנק און
פֿרײַ, אַלעמאָל אױסגעפּוצט װי אַ כּלה, װאַרפֿט אַראָפּ די הענטשקעלעך,
גיט אים, איציקל שאָסטעפּאַלן, די האַנט. און אױך שיװקען גיט ער
די האַנט, און האַלט זיך באַ אים אין שטוב װי „עפּעס אַ גאַנצער רב
|
|
in shtures
349
oysgeshterntn himl hot aropgekukt mit a zilbernem shmeykhl di
levone, langzam un mayestetish geshpatsirt, ven-nisht-ven zikh un-
tergetukt un toyvl geven in a farbayloyfndik roykhik volkndl,
bahaltn zikh af a minut, un vider aroys afn breytn frayen himl,
tsvishn di finkldike kleyne shterndlekh, vos kukn zikh iber, sheme-
rirn un pintlen un suden zikh tsvishn zikh, reydn fun got un fun
zayne oytsres veltn, milyardn veltn! altsding, altsding shloft.
ale fentster zaynen tsu, ale fayers zaynen oysgeloshn. alts, alts
shloft in der doziker frilings-nakht, in der doziker ershter
nakht fun peysekh. nor eyn fentster in ayn hoyz af vasiltshikover
gas iz ofn in der doziker nakht, un nor eyn vakhndiker mentsh,
tamara, shteyt un kukt aroys funem eyntsikn ofenem fentster
indroysn aroys, shikt ir blik tsu der hel-zilberner levone un tsu
di milyardn finkldike veltn, vos heysn shtern, un trukn zaynen
di oygn, un farshteynert iz dos harts, un der kop iz far-
tumlt, un nisht lib iz ir di sheyne groyse velt, un fremd iz
der vayter, tifer himl, un vist iz di erd, un pust un ler
iz alts arum un arum, un a shoyderhafter elnt, un a mur#di-
ker tsar, un a kalter tsorn nemen arum di neshome, vi mit tsvangen,
un es vilt zikh ir shrayen, shrayen, shrayen...
kapitl d.
itsikl shostepal geyt arum on a kop
fun der ershter minut, vos tamara iz gekumen fun peter-
burg, hot itsikl shostepal nokh nisht gehat keyn gute minut.
der umgliklekher foter hot nisht gekont iberkayen, vos
dem apteykers zundl kumt arayn tsu im in shtub arayn frank un
fray, alemol oysgeputst vi a kale, varft arop di hentshkelekh,
git im, itsikl shostepaln, di hant. un oykh shivken git er
di hant, un halt zikh ba im in shtub vi "epes a gantser reb
|
א י ן ש ט ו ר ע ס 349
אױסגעשטערנטןstarry הימלsky; heaven האָטhave; give birth אַראָפּגעקוקטlook מיטexert; with; middle אַ זילבערנעםmade of silver שמײכלsmile די
לבֿנהmoon, לאַנגזאַםslow (German); slow (German) אוןand מאַיwhatעסטעטישesthetic געשפּאַצירטstroll, װעןנישט1װעןwhen; when (interrogative); if (contrary to fact) זיךself
אונטערגעטוקטdunk אוןand טובֿלritually immerse; dunk געװעןbe איןin אַ פֿאַרבײַלױפֿנדיקrun רױכיקsmoke װאָלקנדלcloudy,
באַהאַלטןhide; bury (euphamism); hide; bury (euphamism) זיךself אַף אַ מינוטminute, אוןand װידערagain; on the other hand; repulsion; ram אַרױסout אַפֿן ברײטןwide, broad, generous (with "zikh firn"); width; prepare פֿרײַעןfree; happy הימלsky; heaven,
צװישןbetween די פֿינקלדיקעtwinkle, sparkle קלײנעsmall שטערנדלעךstar, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) קוקןlook זיךself איבערover; recycle,
שעמערירןshimmer אוןand פּינטלעןsqueeze the eyes almost shut; squint אוןand סודען זיךself צװישןbetween זיךself, רײדןspeak פֿוןfrom; of גאָטGod, deity אוןand פֿוןfrom; of
זײַנעhis אוצרותtreasure װעלטןworld, מיליאַרדןbillion װעלטןworld! אַלצדינגeverything, אַלצדינגeverything שלאָפֿטsleep.
אַלעall פֿענצטערwindow זײַנעןbe צו, אַלעall פֿײַערס זײַנעןbe אױסגעלאָשןextinguish. אַלץeverything; all the more; still, yet; always (Khassidic Yiddish), אַלץeverything; all the more; still, yet; always (Khassidic Yiddish)
שלאָפֿטsleep איןin דערthe, this דאָזיקערhere פֿרילינגס1נאַכטnight, איןin דערthe, this דאָזיקערhere ערשטערfirst
נאַכטnight פֿוןfrom; of פּסחPassover. נאָרbut, only אײןone; single; several (in plural); single; several (in plural) פֿענצטערwindow איןin אײַןin (separable converb); take in (clothing); limit; reduce; nest; see הױזhouse; dwell אַף װאַסילטשיקאָװער
גאַסstreet איזbe; so אָפֿןopen איןin דערthe, this דאָזיקערhere נאַכטnight, אוןand נאָרbut, only אײןone; single; several (in plural); single; several (in plural) װאַכנדיקערwatch, keep vigil; be awake מענטשperson, human, responsible or mature person,
טאַמאַראַ, שטײטstand אוןand קוקטlook אַרױסout פֿונעםfrom; of אײנציקןonly; single; several (in plural) אָפֿענעםopen פֿענצטערwindow
אינדרױסןoutside אַרױסout, שיקטsend אירher; you (pl) בליקblink; glance צו דערthe, this העלbright; clear; become light1זילבערנערmade of silver לבֿנהmoon אוןand צו
די מיליאַרדןbillion פֿינקלדיקעtwinkle, sparkle װעלטןworld, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) הײסןorder, tell; be called, be named; hot; passionate שטערןprevent; sturgeon (fish); star; forehead (anatomy), אוןand טרוקןdry זײַנעןbe
די אױגןeye (anatomy), אוןand פֿאַרשטײנערטfixed, unchanging; stone (punish); solidify איזbe; so דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) האַרץheart; heart ♥ (playing cards); breast, אוןand דערthe, this קאָפּhead (anatomy) איזbe; so
פֿאַרטומלטdeafen, אוןand נישטnot ליבlove; dear איזbe; so אירher; you (pl) די שײנעpretty גרױסעlarge װעלטboil milk; world, אוןand פֿרעמדforeign, strange; alienate; isolate איזbe; so
דערthe, this װײַטערfar; further, next (as "vayter"); separate, טיפֿערdeep הימלsky; heaven, אוןand װיסטempty; desolate; dismal, wretched; whist (card game) איזbe; so די ערדearth, אוןand פּוסטempty; idle אוןand לערempty; good for nothing; subject of study
איזbe; so אַלץeverything; all the more; still, yet; always (Khassidic Yiddish) אַרוםaround אוןand אַרוםaround, אוןand אַ שױדערהאַפֿטער עלנטlonely, אוןand אַ
מוראדיקערdreadful; formidable צערsorrow, אוןand אַ קאַלטערcold צאָרןanger; rage; wrath נעמעןtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun"); name אַרוםaround די נשמהsoul, װי מיטexert; with; middle צװאַנגעןforce; pair of tongs; pair of pliers; pincer,
אוןand עס װילטwant זיךself אירher; you (pl) שרײַעןcall, shout, scream; hoot (sound of an owl), שרײַעןcall, shout, scream; hoot (sound of an owl), שרײַעןcall, shout, scream; hoot (sound of an owl)...
קאַפּיטלchapter ד.
איציקל שאָסטעפּאַל גײטgo; plan to (with infinitive) אַרוםaround אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see אַ קאָפּhead (anatomy)
פֿוןfrom; of דערthe, this ערשטערfirst מינוטminute, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) טאַמאַראַ איזbe; so געקומעןcome פֿוןfrom; of
פּעטערבורגPetersburg, האָטhave; give birth איציקל שאָסטעפּאַל נאָךafter; yet, still; even; more (in positive constructions only) נישטnot געהאַטhave; give birth קײןto; not any גוטעgood; thoroughly מינוטminute.
דערthe, this אומגליקלעכערunlucky פֿאָטערfather (German) האָטhave; give birth נישטnot געקאָנטbe able איבערקײַעןchew, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb)
דעםthe, this אַפּטײקערסpharmacist זונדלson קומטcome אַרײַןinto צו איםhim; it איןin שטובhouse, home; room אַרײַןinto פֿראַנקsimple אוןand
פֿרײַfree; happy, אַלעמאָלalways אױסגעפּוצטdoll up, make fancy װי אַ כּלהbride; engaged woman; girlfriend; dress as if younger than one is (with "zikh"), װאַרפֿטthrow, pitch, cast; toss about (with "zikh") אַראָפּdown די הענטשקעלעךglove,
גיטgive איםhim; it, איציקל שאָסטעפּאַלן, די האַנטhand. אוןand אױךalso שיװקען גיטgive ער
די האַנטhand, אוןand האַלטhold, contain; think; keep; stop (imperative); hold, contain; think; keep; stop (imperative) זיךself באַ איםhim; it איןin שטובhouse, home; room װי „עפּעסsomething; somehow; somewhat; very אַ גאַנצערwhole, full, complete רב
|