דער בלוטיקער שפּאַס
דאָס אַכט־און־דרײַסיקסטע קאַפּיטל
אַ פּעקל ביכער
― זעט איר, יונגער מאַן,― האָט אים דער רבֿ געזאָגט מיט
אַ ביטער שמײכל ― זעט איר, װי מע טאָר זיך ניט כאַפּן?... מיט
אײַער צעפֿרעגן זיך: „פֿון װאַנען נעמט זיך עס? און װאָס עפּעס נאָר
אױף ייִדן און ניט אױף אַנדערע?“ ― פֿאַרענטפֿערט איר מײַנע
פֿריִעריקע רײד, אַז אַזאַ ערנסטן שריט, װי איר װילט מאַכן,
באַדאַרף מען זיך גוט איבערלײגן, און אַז מע באַדאַרף זיך, קודם־כּל,
נאָענט באַקענען מיט דער „משפּחה“... װאָרעם װי װאָלט איר זיך
דען געקאָנט רעכענען גליקלעך מיט דער, װאָס אין איר משפּחה
געפֿינען זיך אַזעלכע, װאָס באַנוצן מענטשן־בלוט?... איר פּראָטעסטירט
און זאָגט, אַז נײן? זאָג איך אײַך, אַז זיך אַלײן קאָנט איר אױך
װינציק... אָט האָט איר נאָר־װאָס געזאָגט, אַז איר און דער
בעסטער טײל קריסטן זענט איבערצײַגט, אַז דאָס איז, זאָגט איר,
אַ פּיזמון און אַ בילבול און אַ לעגענדע. אין דער אמתן אָבער זענט
איר װײַט פֿון איבערצײַגונג, און דאָס איז גאַנץ נאַטירלעך,
פּשוט דערפֿאַר, װײַל איר קענט אונדז ניט. איר קענט אונדז אַזױ
פּיל, װיפֿל מיר, למשל, קענען די כינעזער. איר האָט גאָר
געהערט פֿון אונדז. מע האָט אײַך אָנגעדולט אַ קאָפּ, אַז ייִדן זענען
אַזעלכע און אַזעלכע. אַז מיר האָבן פֿאַרבאָרגענע סעקטעס און אַז די
סעקטעס האָבן פֿאַרבאָרגענע מינהגים... נעמען אױף זיך די טירחה
לײענען אַלצדינג, װאָס איז הונדערטער מאָל אָפּגעלײקנט געװאָרן,
אָדער אַלײן זיך צוקוקן, נאָכפֿאָרשן, באַקענען זיך מיט אונדז פֿון
דער נאָענט, ― דערױף זענען בײַ אײַך װינציק בעלנים. װען איר
זאָלט זיך באַקענען מיט אונדז אַ ביסל נעענטער, װאָלט איר געזען,
|
|
der blutiker shpas
dos akht-un-draysikste kapitl
a pekl bikher
― zet ir, yunger man,― hot im der rov gezogt mit
a biter shmeykhl ― zet ir, vi me tor zikh nit khapn?... mit
ayer tsefregn zikh: "fun vanen nemt zikh es? un vos epes nor
oyf yidn un nit oyf andere?'' ― farentfert ir mayne
frierike reyd, az aza ernstn shrit, vi ir vilt makhn,
badarf men zikh gut iberleygn, un az me badarf zikh, kudm-Kl,
noent bakenen mit der "mishpokhe''... vorem vi volt ir zikh
den gekont rekhenen gliklekh mit der, vos in ir mishpokhe
gefinen zikh azelkhe, vos banutsn mentshn-blut?... ir protestirt
un zogt, az neyn? zog ikh aykh, az zikh aleyn kont ir oykh
vintsik... ot hot ir nor-vos gezogt, az ir un der
bester teyl kristn zent ibertsaygt, az dos iz, zogt ir,
a pizmen un a bilbl un a legende. in der emesn ober zent
ir vayt fun ibertsaygung, un dos iz gants natirlekh,
poshet derfar, vayl ir kent undz nit. ir kent undz azoy
pil, vifl mir, lemoshl, kenen di khinezer. ir hot gor
gehert fun undz. me hot aykh ongedult a kop, az yidn zenen
azelkhe un azelkhe. az mir hobn farborgene sektes un az di
sektes hobn farborgene minhogem... nemen oyf zikh di tirkhe
leyenen altsding, vos iz hunderter mol opgeleyknt gevorn,
oder aleyn zikh tsukukn, nokhforshn, bakenen zikh mit undz fun
der noent, ― deroyf zenen bay aykh vintsik balonem. ven ir
zolt zikh bakenen mit undz a bisl neenter, volt ir gezen,
|
דער בלוטיקער שפּאַס
דאָס אַכט־און־דרײַסיקסטע קאַפּיטל
אַ פּעקל ביכער
― זעט איר, יונגער מאַן,― האָט אים דער רבֿ געזאָגט מיט
אַ ביטער שמײכל ― זעט איר, װי מע טאָר זיך ניט כאַפּן?... מיט
אײַער צעפֿרעגן זיך: „פֿון װאַנען נעמט זיך עס? און װאָס עפּעס נאָר
אױף ייִדן און ניט אױף אַנדערע?“ ― פֿאַרענטפֿערט איר מײַנע
פֿריִעריקע רײד, אַז אַזאַ ערנסטן שריט, װי איר װילט מאַכן,
באַדאַרף מען זיך גוט איבערלײגן, און אַז מע באַדאַרף זיך, קודם־כּל,
נאָענט באַקענען מיט דער „משפּחה“... װאָרעם װי װאָלט איר זיך
דען געקאָנט רעכענען גליקלעך מיט דער, װאָס אין איר משפּחה
געפֿינען זיך אַזעלכע, װאָס באַנוצן מענטשן־בלוט?... איר פּראָטעסטירט
און זאָגט, אַז נײן? זאָג איך אײַך, אַז זיך אַלײן קאָנט איר אױך
װינציק... אָט האָט איר נאָר־װאָס געזאָגט, אַז איר און דער
בעסטער טײל קריסטן זענט <<איבערצײַגט>>, אַז דאָס איז, זאָגט איר,
אַ פּיזמון און אַ בילבול און אַ לעגענדע. אין דער אמתן אָבער זענט
איר <<װײַט פֿון איבערצײַגונג>>, און דאָס איז גאַנץ נאַטירלעך,
פּשוט דערפֿאַר, װײַל איר קענט אונדז ניט. איר קענט אונדז אַזױ
פּיל, װיפֿל מיר, למשל, קענען די כינעזער. איר האָט גאָר
געהערט פֿון אונדז. מע האָט אײַך אָנגעדולט אַ קאָפּ, אַז ייִדן זענען
אַזעלכע און אַזעלכע. אַז מיר האָבן פֿאַרבאָרגענע סעקטעס און אַז די
סעקטעס האָבן פֿאַרבאָרגענע מינהגים... נעמען אױף זיך די טירחה
לײענען אַלצדינג, װאָס איז הונדערטער מאָל אָפּגעלײקנט געװאָרן,
אָדער אַלײן זיך צוקוקן, נאָכפֿאָרשן, באַקענען זיך מיט אונדז פֿון
דער נאָענט, ― דערױף זענען בײַ אײַך װינציק בעלנים. װען איר
זאָלט זיך באַקענען מיט אונדז אַ ביסל נעענטער, װאָלט איר געזען,
|