שלום עליכם
דאָס דריטע קאַפּיטל: אַ חדר גיט זיך אָפּ
אין דער גרױסער אוניװערסיטעט־שטאָט האָט זיך צום סוף
זומער, שױן פֿאַר די אָסיענדיקע ימים־טובֿים, באַװיזן אַ באַזונדער
לעבעדיקײט. עס האָבן זיך געענדיקט די זומערדיקע װאַקאַציעס, עס
האָבן זיך געעפֿנט די גימנאַזיעס, דאָס פּאָליטעכניקום, די
אוניװערסיטעט און ― אַלע איבעריקע העכערע און נידעריקערע שולן און חדרים.
פֿון די נאָענטע שטעט און שטעטלעך און פֿון דער גאַנצער
סבֿיבֿה אַרום און אַרום זענען זיך צונױפֿגעפֿאָרן אין דער גרױסער
אוניװערסיטעט־שטאָט עלטערן מיט זײערע קינדער, קלענערע און
גרעסערע; װער עס האָט געהאַלטן בײַם איבערגײן פֿון אײן קלאַס
אין דער אַנדערער ,און װער עס האָט געהאַלטן בײַ אָפּגעבן
עקזאַמען און אַרײַנטרעטן ערשט אין טעמפּל פֿון השׂכּלה און
װיסנשאַפֿט.
אַ באַזונדער אױפֿרעגונג הערשט צװישן די עלטערן, נאָך מער
װי צװישן די אױפֿגערעגטע קינדער. די יונגע מאַמעס, אָנגעטאָן און
אױסגעפּוצט נאָך דער לעצטער מאָדע, שלאָגן אָפּ די טירן פֿון די
קאַנצעלאַריעס בײַ די דירעקטאָרן, אינספּעקטאָרן און לערערס,
זענען גרײט פֿאַלן חלשות אָדער באַקומען דרײַ היסטעריקעס פֿאַר אײן
„צװײ“, װאָס זײער „װאַלאָדיקע“ אָדער זײער „סאַשקע“ האָט געכאַפּט
בשעת דעם אַרײַנטריטס־עקזאַמען.
די ביכער־הענדלער און פּאַפּיר־פֿאַבריקאַנטן האָבן
אַרױסגעשטעלט אין זײערע פֿענצטער דאָס נײַסטע און דאָס בעסטע, װאָס
זײ האָבן צוגעגרײט פֿאַר דער יוגנט אױף צו לערנען און אױף צו
שרײַבן, און זענען גרײט צו מאַכן געשעפֿטן, לײזן געלט,
בײַטן ביכער אױף ביכער ― מיט אײנעם װאָרט, דינען דער קולטור פֿון
|
|
sholem aleykhem
dos drite kapitl: a kheyder git zikh op
in der groyser universitet-shtot hot zikh tsum suf
zumer, shoyn far di osyendike imim-toyvem, bavizn a bazunder
lebedikayt. es hobn zikh geendikt di zumerdike vakatsyes, es
hobn zikh geefnt di gimnazyes, dos politekhnikum, di
universitet un ― ale iberike hekhere un niderikere shuln un khadorem.
fun di noente shtet un shtetlekh un fun der gantser
svive arum un arum zenen zikh tsunoyfgeforn in der groyser
universitet-shtot eltern mit zeyere kinder, klenere un
gresere; ver es hot gehaltn baym ibergeyn fun eyn klas
in der anderer ,un ver es hot gehaltn bay opgebn
ekzamen un arayntretn ersht in templ fun haskole un
visnshaft.
a bazunder oyfregung hersht tsvishn di eltern, nokh mer
vi tsvishn di oyfgeregte kinder. di yunge mames, ongeton un
oysgeputst nokh der letster mode, shlogn op di tirn fun di
kantselaryes bay di direktorn, inspektorn un lerers,
zenen greyt faln khaloshes oder bakumen dray histerikes far eyn
"tsvey'', vos zeyer "valodike'' oder zeyer "sashke'' hot gekhapt
bshas dem arayntrits-ekzamen.
di bikher-hendler un papir-fabrikantn hobn
aroysgeshtelt in zeyere fentster dos nayste un dos beste, vos
zey hobn tsugegreyt far der yugnt oyf tsu lernen un oyf tsu
shraybn, un zenen greyt tsu makhn gesheftn, leyzn gelt,
baytn bikher oyf bikher ― mit eynem vort, dinen der kultur fun
|
שלום עליכם
דאָס דריטע קאַפּיטל: אַ חדר גיט זיך אָפּ
אין דער גרױסער אוניװערסיטעט־שטאָט האָט זיך צום סוף
זומער, שױן פֿאַר די אָסיענדיקע ימים־טובֿים, באַװיזן אַ באַזונדער
לעבעדיקײט. עס האָבן זיך געענדיקט די זומערדיקע װאַקאַציעס, עס
האָבן זיך געעפֿנט די גימנאַזיעס, דאָס פּאָליטעכניקום, די
אוניװערסיטעט און ― אַלע איבעריקע העכערע און נידעריקערע שולן און חדרים.
פֿון די נאָענטע שטעט און שטעטלעך און פֿון דער גאַנצער
סבֿיבֿה אַרום און אַרום זענען זיך צונױפֿגעפֿאָרן אין דער גרױסער
אוניװערסיטעט־שטאָט עלטערן מיט זײערע קינדער, קלענערע און
גרעסערע; װער עס האָט געהאַלטן בײַם איבערגײן פֿון אײן קלאַס
אין דער אַנדערער ,און װער עס האָט געהאַלטן בײַ אָפּגעבן
עקזאַמען און אַרײַנטרעטן ערשט אין טעמפּל פֿון השׂכּלה און
װיסנשאַפֿט.
אַ באַזונדער אױפֿרעגונג הערשט צװישן די עלטערן, נאָך מער
װי צװישן די אױפֿגערעגטע קינדער. די יונגע מאַמעס, אָנגעטאָן און
אױסגעפּוצט נאָך דער לעצטער מאָדע, שלאָגן אָפּ די טירן פֿון די
קאַנצעלאַריעס בײַ די דירעקטאָרן, אינספּעקטאָרן און לערערס,
זענען גרײט פֿאַלן חלשות אָדער באַקומען דרײַ היסטעריקעס פֿאַר אײן
„צװײ“, װאָס זײער „װאַלאָדיקע“ אָדער זײער „סאַשקע“ האָט געכאַפּט
בשעת דעם אַרײַנטריטס־עקזאַמען.
די ביכער־הענדלער און פּאַפּיר־פֿאַבריקאַנטן האָבן
אַרױסגעשטעלט אין זײערע פֿענצטער דאָס נײַסטע און דאָס בעסטע, װאָס
זײ האָבן צוגעגרײט פֿאַר דער יוגנט אױף צו לערנען און אױף צו
שרײַבן, און זענען גרײט צו מאַכן געשעפֿטן, לײזן געלט,
בײַטן ביכער אױף ביכער ― מיט אײנעם װאָרט, דינען דער קולטור פֿון
|