קאָמעדיעס: שראַגע

שלום עליכם (אַלע װערק)

אַן אײנאַקטער לכּבֿוד פּורים

פּ ע ר ז אָ נ ע ן:

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר, אַ נגיד. האַלב ייִד, האַלב אַריסטאָקראַט. אַ „שפּעגע־

לאַנט“ פֿון דער בערזע. ח נ ה, זײַן װײַב. מער ייִדענע װי אַריסטאָקראַטין. ב ע ר ט ע, זײער טעכטערל. אַ בת־יחידקעלע. אַ כּלה. אַ יפֿת־תּואר. ג ר י ש אַ, איר חתן. װיל אַרײַן אין אוניװערסיטעט. ש ו ש נ ה, אירע אַ חבֿרטע. ה ײ ד אַ ד, אַ לערער פֿון העברעיִש. ג ע ס ט, מעקלערס פֿון דער בערזע מיט זײערע װײַבער. אַלע אַריסטאָקראַטן. י ו נ ג װ אַ ר ג מײסטנס מײדלעך.

אָ ר ט: יעהופּעץ. צ ײַ ט: פּורים נאָך דער מגילה.אַ באַלעבאַטישע שטוב. פֿײַן מעבל. אַ פֿאָרטעפּיאַנאָ. אינמיטן צימער

צװײ לאָמבערנע טישלעך, איבערגעדעקט מיט אַ װײַס טישטעך. אַפֿן טיש

אַן אָפֿענע מגילה. ה ײ ד אַ ד לײענט די מגילה. אַלע שטײען אַרום

אים און הערן צו. איטלעכער אין אַן אַנדער פּאָזע: י שׂ ר א ל ־ א י ס ר

האַלט צו מיט אײן האַנט די מגילה, אין דער אַנדערער האָט ער אַ ליכט.

ער לײַכט דעם בעל־קורא און קוקט אַלײן אױך אַרײַן. די איבעריקע מאַנצ־

בילן זעען אױס, װי זײ האָבן זיך געביטן מיט די היטלען. די דאַמען

װײסן ניט, װאָס פֿאַר אַ פּנים זײ זאָלן מאַכן, ס'זאָל אױסקומען ניט צו

ערנסט און ניט צו לײַכטזיניק. ח נ ה שטײט מיט אַ פֿרום פּנים.

ב ע ר ט ע, אין עקסטאַז, שעפּטשעט נאָך איטלעכס װאָרט. ג ר י ש אַ

שטשיפּעט די װאָנצעלעך, קוקט מיט ליבשאַפֿט אַף בערטען. י ו נ ג ־

װ אַ ר ג שטײען פֿאַרלײגט די הענט אַרונטער, האַלב ערנסט, האַלב שמײכלענד. קוקן אַלע אַף בערטען.

ה ײ ד אַ ד: (שאָקלט זיך איבער דער מגילה מעשׂה חזן. די הענט הענגען אים אַראָפּ פֿון הינטן, גלײַך װי זײ געהערן זיך מיט דער מגילה גאָרניט אָן. קוקט גאָר ניט אַרײַן, זאָגט כּמעט אױסנװײניק, מיט אַ ניגון, פֿריִער גיך און נאָכדעם אַלץ מער אײַנגעהאַלטן). „וכל מעשׂה תּקפֿו וגבֿו־רתו ופֿרשת גדולת מרדכי אַשר גדלו המלך הלא־הם כּתובֿים על־ספֿר דבֿרי הימים למלכי מדי ופֿרס… (לאַנגזאַם). כּי מרדכי היהודי משנה למלך אַחשורוש… (מיט גדלות). וגדול ליהודים… (טריומפֿירנד). ורצױ לרובֿ אחיו… (הױך און מיט אַ ניגון). דורש טובֿ לעמו ודובֿר שלום לכל זרעו!“… (עס טוט אים באַנג, װאָס ער האָט אַזױ גיך געענדיקט).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (לעשט אױס דאָס ליכט, גיט דעם לערער, ער זאָל צונױפֿקאַטשען די מגילה. טרײסלט אָפּ די הענט). סלאַװאַ באָגו!

ב ע ר ט ע: (מיט אַ פֿאָרװוּרף צום פֿאָטער). פּאַפּאַ! װאָס פֿאַר אַ לשון? װאָס פֿאַר אַ שפּראַך? װאָס פֿאַר אַ „סלאַװאַ באָגו“?

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: איך מײן, דאַנקען גאָט מײן איך, געפּטרט…

ב ע ר ט ע: (אַ פּליעסק מיט די הענט). געפּטרט? אַף דער מגילה „געפּטרט“?

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (װיל זיך פֿאַרענטפֿערן פֿאַר דער טאָכטער). קינדעניו, ניט דאָס האָב איך געװאָלט זאָגן… איך האָב געװאָלט זאָגן…

ב ע ר ט ע: (קאַפּריזנע). װאָס דו האָסט געװאָלט זאָגן ― װײס איך ניט. איך װײס נאָר, אַז דו האָסט געזאָגט אַף דער מגילה „געפּטרט“!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: קינדעניו, איך האָב נאָר געזאָגט, אַז די מגילה… אַז באַ אונדז אין שטוב… אַז… (קוקט אַפֿן חתן, בעט זיך באַ אים מיט די אױגן, ער זאָל צוגײן אים אַ ביסל אַרױסהעלפֿן, ער זאָל אים פֿאַרענטפֿערן).

ג ר י ש אַ: (טוט זיך אַ װאָרף צו בערטען). אַװאַל אַװיכאַ…

ב ע ר ט ע: (פֿאַרריכט אים). אַװיך.

ג ר י ש אַ: װינאָװאַט… טאָ יעסט, סליכאַ! אַװיך היבֿיאַ סימכאַטאַ בידװאַר קריאַט האַמגילאַ האַזע…

ב ע ר ט ע: האַזאָט.

ג ר י ש אַ: װינאָװאַט, טאָ יעסט, סליכאַ… האַמגילאַ האַזאָט באַבאַיִט האַזאָט…

ב ע ר ט ע: האַזע.

ג ר י ש אַ: סליכאַ! באַבאַיִט האַזע… (חתן־כּלה װערן אַרומגערינגלט פֿונעם יונגװאַרג. קערן אָפּ אַף אַ זײַט. שלאָגן זיך צונױף אַלע אינאײנעם. רײדן שטילערהײט).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (גליקלעך, װאָס דער חתן האָט אים אַרױסגעראַטעװעט פֿון דער טאָכטערס הענט, קוקט אַף די געסט צופֿרידן). גאָספּאָדאַ! סאַדיטיעס! זיצט… פֿאַרװאָס זיצט איר ניט? (די געסט שטײען נאָך אַלץ, װי פֿרעמדע מחותּנים, װײסן ניט, װאָס צו טאָן מיט די היטלען.

ה ײ ד אַ ד: (געענדיקט די אַרבעט, שטעלט זיך אַװעק מיט דער צונױפֿגעקאַטשעטער מגילה אַקעגן די געסט, װײַזט מיט דער האַנט אַף דער מגילה און רעדט אַף העברעיִש מיטן ספּרדישן אַקצענט, װאָס װײַטער אַלץ מער מיט היץ). בעכאָל דאָר װאַדאָר אובכאָל מעדינאַ אומעדינאַ כאָזערעט האַמגילאַ האַזאָט… (די געסט קוקן אַפֿן לערער מיט װילדע אױגן, פּאַרשטײען ניט, װאָס ער װיל, רוקן זיך אָפּ פֿון אים. ער טרעט־אָן אַף זײ, מאַכט מיט דער מגילה אין דער לופֿטן און רעדט מיט נאָך מער פֿײַער). קאַמאַ פּעאַמים ניכטאַװ װענעכטאַם אַל אַם האַיהודים לע־האַשמיד לאַהאַראָג אולאָבעד!… קאַמאַ פּעאַמים יאַצאַ האַמאַן בען האַמדאַטאַ האַאַגאַגי ליכטאָװ סיטנאַ אַל אַם איסראַעל!…

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (זעט, װי די געסט האָבן מורא פֿאַרן לערער, מישט ער זיך אַרײַן אין מיטן, װענדט זיך צום לערער). ױדבר על העצים ועל האַבֿנים ― װאָס רעדט איר צו זײ אַזאָ לשון, װאָס זײ הײבן ניט אָן צו פֿאַרשטײן? אַמער, דברט בעסער אָט צו װעמען. (װײַזט אַפֿן יונגװאַרג). זײ װעלן אײַך פֿאַרשטײן. זײ זײַנען מבֿין כּל דיבור.

ה ײ ד אַ ד: (האַלב אַף ייִדיש, האַלב אַף העברעיִש). װאָס גײטס מעך אָען, צי יענער פֿאַרשטײט מעך, צי ער פֿאַרשטײט מעך ניט? דאָס איז מאַן שפּראַך! למאַי שעמט זיך ניט באַ אונדז דער פּױלן מיט זײַן פּױלעש, דער דאַטש מיט זאַן דאַטש, דער פֿראַנצױז מיט זאַן פֿראַנצױ־זיש, און אַפֿילו דער ציגאַנער מיט זאַן ציגאַנעריש? אַני מעדאַבער איװ־ריט בעכאָל מאַקאָם װעאים קאָל האַאָלאַם. אַפֿילו קעשעאַני יאָצע בע־מערקאַװאַ, אַני אָמער לעהאַקאָנדוקטאָר: טען לי קאַרטיס! װאָס גײטס מעך אָען?…

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ! צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: זאַמעטשאַטעלני יאַזיק! פּאַכאָזש נאַ איטאַליאַנסקי.

ד ר י ט ע ר נ אַ ס ט: (מיט אַ באַסאָװע שטים). סאָװערשעננאָ װיערנאָ. זװוּטשיט קאַק איספּאַנסקי.

פֿ ע ר ט ע ר ג אַ ס ט: איספּאַנסקי, איספּאַנסקי.

ב ע ר ט ע: (װאָס שטײט מיט שושנהן באַ דער זײַט, רעדט שטיל, װענדט זיך צום פֿאָטער פֿון דער װײַטן). װאָס איז דאָרט באַ אײַך פֿאַר אַ שמועס, פּאַפּאַ?

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צופֿרידן, װאָס מע האָט אים אָפּגעריסן פֿון אַן אָנשיקעניש). מיר שמועסן דאָ מיטן לערער װעגן דרעװניע־יעװ־רעיסקי…

ב ע ר ט ע: (פֿון דער װײַטן צום פֿאָטער). אַך, פּאַפּאַ! איך האָב דיך װיפֿל מאָל געבעטן, זאָלסט דאָס ניט רופֿן דרעװניע־יעװרעיסקי! װאָס פֿאַר אַ דרעװניע־יעװרעיסקי?

ה ײ ד אַ ד: (צופֿרידן מיט בערטען). טאָװ װעיאַפֿע װענעכמאַד װענאַאים!

ב ע ר ט ע: קאָנסט דאָס רופֿן װי דו װילסט. קאָנסט דאָס רופֿן העברעיִש, קאָנסט דאָס רופֿן אונדזער לשון, אונדזער נאַציאָנאַל־שפּראַך.

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו דער טאָכטער פֿון דער װײַטן). נו, קאָניעטשנאָ, נאַציאָנאַל־שפּראַך. װיִאַזױ זאָג איך דען? (בערטע רעדט מיט אירע חבֿרטעס און חבֿרים, און ישׂראל־איסר ― צו די געסט). אָדנים סלאָװאָם, ס'אַ װעלט געװאָרן ― ניע דאַי באָג! איר מײנט, נאָר דאָ? אַף דער גאַנצער װעלט. און נאָר מאָלאָדיאָזש! זעט איר אָט די דאָזיקע יפֿהפֿיה? (װײַזט אַף שושנהן, װאָס רעדט מיט דער טאָכטער). דאָס האָט מען איר צו פֿאַרדאַנקען. דאָס האָט זי אינאײנעם מיט מײַן טאָכטער אױפֿגעגעבן אַ פּראָיעקט אַף צו סאָיעדיניאַיען די מאָלאָדיאָזש פֿון דער גאַנצער װעלט. װאָפּערװיך… (װיל צײלן אַף די פֿינגער).

ב ע ר ט ע: (צום פֿאָטער פֿון דער װײַטן). װאָס װײַזסטו אַף אונדז מיט די פֿינגער, פּאַפּאַ?

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו דער טאָכטער און שושנהן). גאָרניט. איך שמועס עס אַקעגן אײַער הסתּדרות, װאָס איר האָט אױסגעטראַכט…

ש ו ש נ ה: װאָס מיר האָבן אױסגעטראַכט?

ה ײ ד אַ ד: (מישט זיך אַרײַן. שאָקלט מיט דער צונױפֿגעקאַטשעטער מגילה, רעדט צו ישׂראל־איסרן). סליכאַ! סליכאַ!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: װאָסער סליחה? ס'איז דען אַ סליחה? ס'איז דאָך אַ מגילה, ניט קײן סליחה.

ה ײ ד אַ ד: קען! אַװאַל… סליכאַ! (אַ מאַך מיט דער האַנט. גײט אָפּ צום יונגװאַרג. סע זעט פֿון דער װײַטן, װי שושנה רעדט, זשעסטיקולירט מיט די הענט, און דאָס גאַנצע יונגװאַרג הערט זיך אײַן).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (פּטור געװאָרן פֿונעם לערער, נעמט אַראָפּ דאָס װײַסע טישטעך פֿונעם גרינעם טישל און גיט עס איבער מיטן ליכט צו חנהן. טוט אױס דאָס היטל). דושינקע, פֿאַרװאָס בעטסטו ניט די דאַמען שפּעגעלירן… מײַז איר, זיצן?

ח נ ה: (צו די דאַמען). זיצט, פֿאַרװאָס זיצט איר ניט? (די דאַמען זעצן זיך אױס מיט די רידיקולס אין די הענט, קוקן אַף די מאַנצבילן. די מאַנצבילן טוען אױס אײנציקװײַז די היטלען. אײניקע פֿאַררײכערן. אײניקע שטײען און קוקן נאָך אַפֿן יונגװאַרג, װאָס הערן שושנהס רעדע).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (פּאַררײכערט. צו די געסט, אָנװײַזנדיק אַפֿן יונגװאַרג). ס'איז באַ זײ הײַנט אַ שפּעגעלאַציע… מײן איך, אַ סאָ־בראַניע פֿון דער נײַער אָבשטשעסטװע, װאָס איך האָב אײַך אָנגעהױבן צו דערצײלן, האָט מיך אָט דער חײם־יענקל איבערגעשלאָגן. (װײַזט אַפֿן לערער). און פֿון װעמען װאַקסט עס? אַלץ פֿון איר, אַלץ פֿון איר. (װײַזט אַף שושנהן און מײנט די טאָכטער). אַ ברען, ניע דאַי באָג! קאַרג, װאָס זי האָט אָפּגעשמדט גאַנץ יעהופּעץ, געמאַכט אַלע שפּעגעלאַנטן, מײן איך אַלע ייִדן, פֿאַר דרעװניע־יעװרעיצעס, האָט זי זיך גענומען איצטער פֿאַר די אַלע איבעריקע שטעט פֿון דער גאַנצער װעלט. איר זאָלט זען די בריװ, װאָס זײ צעשרײַבן אַ טאָג ― ניע דאַי באָג!

ח נ ה: (װאָס רעדט שױן מיט די דאַמען, מישט זיך אַרײַן צו די מאַנצבילן). װאָס זײ קאָסט אָפּ אַ װאָך פּאָסט־מאַרקן, מיט אָטקריטקעס, מיט פּאַפּיר, מיט טינט, מיט שלעק, צרות, װאָלט זיך עס אַ מעקלער װינטשן פֿאַרדינען אַף דער בערזע… (דער עולם קוקט זיך איבער שמײכלענדיק).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (װיל צעטרײַבן די אומאַנגענעמלעכקײט). דושינקע! פֿאַרװאָס הײסטו ניט עפּעס דערלאַנגען צום טיש? ס'איז דאָך עפּעס יום־טובֿ! פּורים אַף דער װעלט! המנס יאָרצײַט!

ח נ ה: שױן געהײסן. אָט באַלד װעט מען דערלאַנגען. (רעדט שטילערהײט מיט די דאַמען).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו די געסט). אַ פֿאַרקערטע װעלט געװאָרן. שטעלט אײַך פֿאָר, דאַזשע לעװ איזראַיִליעװיטש…

ג ע ס ט: (אַלע אױפֿגעלעבט). לעװ איזראַיִליעװיטש? װאָס לעװ איזראַיִליעװיטש?

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: לעװ איזראַיִליעװיטש האָט זיך אַנומלטן אױסגעדריקט, אַז ער האַלט אױך פֿון די זאַכן. דאָס הײסט, פֿון ייִדיש האַלט ער דװקא ניט. ער האָט פֿײַנט זשאַרגאָן, װי חזיר! זשאַרגאָן, זאָגט ער, איז ניט קײן שפּראַך. ער האַלט נאָר פֿון דרעװניע־יעװרעיסקי. ער זאָל זיך ניט סטיעסניאַיען, זאָגט ער, פֿאַר קריסטן, װאָלט ער אײַנגעפֿירט, אַז אַלע זײַנע סלוזשאַזשטשעס זאָלן אין קאַנטאָר רײדן נאָר פּאָ דדעװניע־יעװרעיסקי…

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: ניע אוזשעלי? קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ! (צװישן יונגװאַרג ברעכט אױס אַ געלעכטער. די דאַמען דרײען זיך אױס צום יונגװאַרג, קוקן זיך איבער מיט די מאַנצבילן).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו דער טאָכטער פֿון דער װײַטן). װאָס איז דאָרט באַ אײַך אַזױ לעבעדיק?

ב ע ר ט ע: (פֿון דער װײַטן). אַך, פּאַפּאַ! װען װעט איר שױן אױפֿהערן אַמאָל דינען עבֿודה־זרה?

ה ײ ד אַ ד: טאָװ װעיאַפֿע װענעכמאַד װענאַאים!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: װאָסער עבֿודה־זרה?

ש ו ש נ ה: (פֿון דער װײַטן). אַ גליק, װאָס לעװ איזראַיִליעװיטש לײענט ניט חנוכּה די מגילה און בענטשט ניט פּורים קײן חנוכּה־ליכט־לעך…

י ו נ ג װ אַ ר ג: כאַ־כאַ־כאַ!

ה ײ ד אַ ד: טאָװ װעיאַפֿע װענעכמאַד װענאַאים!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (פֿילט זיך ניט גוט. װיל פֿאַררײדן די געסט). ניע דאַי באָג! זײ װאָלטן װעלן, אַז אַלע שפּעגעלאַנטן, אַלע ייִדן מײן איך, זאָלן בענטשן די מגילה און לײענען חנוכּה־ליכטלעך… מײן איך פֿאַרקערט ― לײענען חנוכּה־ליכטלעך און בענטשן די מגילה… טפֿו! װאָס זאָג איך?

ח נ ה: (קומט דעם מאַן צו הילף). ביז מיר זײַנען ניט אַריבערגעפֿאָרן קײן יעהופּעץ, איז מײַן מאַן געװען אַ מענטש, װי אַלע מענטשן. און דאָ, זינט ער האָט אָנגעהױבן האַנדלען אַף דער בערזע, איז ער געװאָרן אַזאַ צעטראָגענער מלאך, אַז מע קאָן פֿון אים דעם שלאַק באַקומען! ער קאָן אײַך אַמאָל אױפֿשטײן אינדערפֿרי און מאַכן אַ גװאַלד: „װוּ זײַנען מײַנע שפּעגעלאַציעס?“ ― „װאָסערע שפּעגעלאַציעס?“ ― „מײן איך די אַקציעס!“ ― „װאָסערע אַקציעס?“ ― „מײן איך דיװי־דענטן!“ ― „װאָסערע דיװידענטן?“ ― לאָזט זיך אױס, אַז ער זוכט די שטעק־שיך… (צװישן עולם הערט אַ געלעכטער. ישׂראל־איסר קוקט אַף חנהן אַריבער די ברילן, צענעמט די הענט, װאָלט װעלן, זי זאָל שױן אַמאָל אױפֿהערן רײדן. אַף זײַן גליק עפֿנט זיך די קיכטיר און עס באַװײַזט זיך אַ גרױסער בעקן מיט שלח־מנותדיקע זאַכן: פֿלעדלעך, לעקעכלעך, מאָנדלעך, טײגלעך און מאַראַנצן).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו חנהן). דושינקע, אָט האָט מען געבראַכט דעם שלח־מנות.

ח נ ה: (כאַפּט אונטער דעם בעקן מיט בײדע הענט, טראָגט אים צו פֿריִער צו די דאַמען, דערנאָך צו די מאַנצבילן, דערנאָך צום יונגװאַרג, בעט יעדן באַזונדער). געניסט, איך בעט אײַך, געניסט עפּעס. פֿאַרװאָס זאָלט איר עפּעס ניט געניסן? נעמט כאָטש אַ מאַראַנץ!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (קומט איר צו הילף). גאָספּאָדאַ, שלח־מנות!

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: שלח־מנות? קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ! י ו נ ג װ אַ ר ג: (שיסן אױס אַ געלעכטער). כאַ־כאַ־כאַ! (אַלע געסט קוקן זיך אַרום).

ד י ד אַ מ ע ן: (קוקן אַפֿן יונגװאַרג). װאָס איז דאָרט װידער „כאַ־כאַ־כאַ“?

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו דער טאָכטער). װאָס איז דאָרט באַ אײַך אַזאַ גדולה?

ב ע ר ט ע: (פֿון דער װײַטן). מיר קלײַבן דאָ נחת פֿון אײַך, װאָס איר זײַט אײַך אַזױ נוקם אָן דער רוסישער שפּראַך…

ש י ש נ ה: איר זײַט מקײם דעם פּסוק: „לעשׂות נקמה בגױים“… (יונגװאַרג גײען אָפּ אין צװײטן צימער).

ה ײ ד אַ ד: טאָװ װעיאַפֿע װענעכמאַד װענאַאים! (גײט, מאַכנדיק מיט דער מגילה, נאָכן יונגװאַרג). די דאַמען קוקן זיך איבער. די געזעלשאַפֿט פֿילט זיך אומאַנגענעם).

ח נ ה: (װיל פֿאַרגלעטן, טראָגט צו נאָכאַמאָל דעם בעקן מיט שלח־מנות צו די דאַמען). געניסט, איך בעט אײַך. פֿאַרװאָס זאָלט איר עפּעס ניט געניסן? נעמט כאָטש אַ מאַראַנץ… (די שטימונג װערט נאָך מער געשלאָגן).

י שׂ ר א ל ― א י ס ר: (װיל איבעררײַסן די שטימונג). אַ װעלט געװאָרן! כּסדר באַ זײ שפּעגעלאַציעס… מײן איך סאָבראַניעס, זאַסעדאַ־ניעס. און איבערהױפּט אָט די שושנה און מײַן טאָכטער; זײ טוען אױף אַזעלכע זאַכן ― ניע דאַי באָג! שטעלט אײַך פֿאָר ― זײ האָבן אױסגעאַרבעט אַן אוסטאַװ באַ זײ, מיט פּונקטן, מיט פּאַראַגראַפֿן. (צײלט אַף די פֿינגער). װאָפּערװיך, דרעװניע־יעװרעיסקי. װאָװטאָריך, ייִדישע חדרים…

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: ניע אוזשעלי?

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: כעדעראַ?

ד ר י ט ע ד ג אַ ס ט: סאָװערשעננאָ װיערנאָ. שקאָלעס מסתּמא.

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: נײן, ניט קײן שקאָלעס, נאָר טאַקע חדרים, פּשוטע ייִדישע חדרים.

מ אַ נ צ ב י ל ן: (אַלע אינאײנעם). חדרים? ▮

ד אַ מ ע ן: חדרים?!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: הײַנט איז דאָ באַ זײ אַ פּונקט, מע זאָל אוניטשטאָזשען קאָרטן.

מ אַ נ צ ב י ל ן: (איבערראַשט). אוניטשטאָזשען קאָרטן?!…

ד אַ מ ע ן: (דערשראָקן). קאָרטן?!…

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צענעמט די הענט, װי אַף צו שװימען). אָקאָנטשאַטעלנאָ! אױס קאָרטן!

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: (קוקט אַף די איבעריקע). קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ!… (צום באַלעבאָס). װאָס־זשע, הײסט עס, װעלן מיר טאָן, אַז מע װעט זיך צונױפֿקומען, נאַפּרימער, אַף אימעניניעס, אָדער אַ יום־טובֿ, אָדער אַזױ אַן אָבשטשעסטװע?

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: װאָס פֿאַרשטײט איר ניט? װעלן מיר שמועסן אַ ביסל פּאָ דרעװניע־יעװרעיסקי. אַ ביסל פֿון ליטעראַטור.

ד ר י ט ע ר ג אַ ס ט: סאָװערשעננאָ װיערנאָ. אױב אין צװײען, װעט מען מאַכן אַ זעקס־און־זעכציק און אױב אין דרײַען, איז אַ פֿינף־הונדערט־אײנס…

פֿ ע ר ט ע ר ג אַ ס ט: און אױב מערער ― איז אַ סטוקלקע.

פֿ י נ פֿ ט ע ר ג אַ ס ט: און אפֿשר גאָר אַן אָבשטשע שפּיל? (קוקט אַף די דאַמען). האַ? װאָס זאָגט איר?

ד אַ מ ע ן: קאָניעטשנאָ, אַן אָבשטשע שפּיל! (נעמען זיך צו די רידיקולס).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: האַ? װאָס זאָגט איר? אַן אָבשטשע שפּיל? (מע װײס ניט פֿון װאַנען עס װאַקסט אױס באַ אים אין די הענט צװײ טאַליעס קאָרטן). טאַ! באַ מיר האָט איר געפּועלט. איך בין דאָך, װי זאָגט איר, ניט מער װי באַלעבאָס…

ח נ ה: (װידעראַמאָל מיטן שלח־מנות, שױן צו די מאַנצבילן). געניסט נאָך עפּעס, פֿאַרװאָס זאָלט איר ניט געניסן? נעמט כאָטש אַ מאַראַנץ…

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (װיל פּטור װערן פֿון איר אױך). דושינקע! טאָמער װאָלט געװען גענוג מאַראַנצן? מיר האָבן דאָך גערעדט װעגן המן־טאַשן. עפּעס יום־טובֿ, פּורים אַף דער װעלט, המנס יאָרצײַט…

ח נ ה: (טוט זיך אַ כאַפּ אױף און אַ פּאַטש אין שטערן). אָט אַ קאָפּ! אַ קאַצענער מוח! גוט, װאָס דו האָסט מיר דערמאָנט המן־טאַשן. איך גײ אין קיך אַרײַן. איך מוז אַלײן זײַן באַ די המן־טאַשן. (צו די דאַמען). האָט קײן פֿאַראיבל ניט, איך מוז גײן. מײַן דינסט װעט מיר דאָרטן אָנמאַכן המן־טאַשן, װעט זײַן װאָס צו זען! די יעהופּעצער פּוס־טאָקראַטן ― גאָט זאָל ניט שטראָפֿן פֿאַר די רײד… איך מײן די היגע דינסטן מײן איך. איך זאָג איר, מײַן קעכין הײסט עס: המן־טאַשן קאָנט איר מאַכן? קוקט זי מיך אָן, װי אַ לײמענער גולם. ביז איך האָב איר אײַנגעטאָלקעװעט, אַז מע דאַרף פֿאַרקנעטן טײג, אױסקאַטשען און אױסקלעפּן דרײַעקעכיקע המן־טאַשן, צערײַבן מאָן אַף מילך. באַ איר איז געװען רעכט אַרײַנטאָן דעם מאָן אין די המן־טאַשן, װי ער שטײט און גײט. גאָט איז מיט אײַך, זאָג איך, איר זײַט נאָך ניט פֿאַרטיק מיט די המן־טאַשן! צו המן־טאַשן דאַרף מען נאָך האָניק אױך…

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צום װײַב). הכּלל, ליובעניו, װען װעלן מיר שױן דערלעבן זיך זען מיט די המן־טאַשן?

ח נ ה: אָט דאָס גײ איך דאָך! (גײט אָפּ אין קיך. די דאַמען שמײכלען צו איר כּלומרשט פֿרײַנטלעך, צופֿרידן, װאָס חנה איז אָפּגעגאַנגען, רוקן זיך צו מיט די רידיקולס צום טיש).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו די געסט). אַלזאָ, גאָספּאָדאַ, איז אַן אָבשטשע שפּיל? איך מײן אָבער, אַז פּאָ זאַקאָנו קומט הײַנט אַן אָקע. אָקע איז אַ ייִדישע שפּעגעלאַציע, מײן איך אַ ייִדישע שפּיל. פֿאָרט יום־טובֿ, פּורים אַף דער װעלט, המנס יאָרצײַט… (צו די געסט). האַ? װאָס זאָגט איר?

ג ע ס ט: (אַלע אינאײנעם. אױפֿגעלעבט). סאָװערשעננאָ װיערנאָ. אַן אָקע! אַן אָקע!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: אַלזאָ, אַן אָקע? באַ מיר האָט איר געפּועלט. איך בין דאָך, װי זאָגט איר, ניט מער װי באַלעבאָס… (עפֿנט אױף די קאָרטן מיט אַ קנאַק). װיִאַזױ־זשע שפּעגעלירן מיר, מײן איר, װיִאַזױ שפּילן מיר? מיטן קװענץ?

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: אָקע מיטן קװענץ ― קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ!

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: און איך װאָלט געזאָגט ― דװקא אָנעם קװענץ.

ד ר י ט ע ר ג אַ ס ט: סאָװערשעננאָ װיערנאָ. מיטן קװענץ און מיטן קאַנטשיק.

פֿ ע ר ט ע ר ג אַ ס ט: פּאָ נאַסטאָיאַשטשעמו, באַדאַרף זײַן אַן אָקע מיט אַלע פּאָדלאָסטן. דאָס הײסט, מע מעג אײַך שמײַסן ביזן טאָג אַרײַן. פֿון אַ דרײַערל ביז אַ הונדערטער, און דאַזשע מער פֿון אַ הונדערטער.

פֿ י נ פֿ ט ע ר ג אַ ס ט: קאָניעטשנאָ, מיט אַלע פּאָדלאָסטן! (צו די דאַמען). װאָס זאָגט איר?

ד אַ מ ע ן: (ניט צופֿרידן, װאָס סע װעט שפּילן אין אָקע אָן זײ, נעמען זיך פֿונדעסטװעגן צו די רידיקולס, רוקן זיך צו מיט די שטולן צו זײ, קוקן אַרײַן אין די קאָרטן פֿון הינטן, זיפֿצן). לאָז זײַן אַז אָקע, לאָז זײַן מיט אַלע פּאָדלאָסטן, אַבי לאָז מען שױן שפּילן.

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: אָדנים סלאָװאָם, װער איז ערשטע האַנט? (װאַרפֿט אױס קאָרטן. רעדט אין אײן אָטעם). אַל″ף אַן אָדלער. בי″ת אַ באַרנבױם. גימ″ל אַ גנבֿ. דל″ת אַ דרײדל. ה″א אַ המן־טאַש. וא″ו אַ װײַנגאָרטן. זײַ″ן אַ זאַװערוכע. חי″ת חײם־יענקל… (צום ערשטן גאַסט). איר זײַט ערשטע האַנט. (לײגט אױס יעדן צו צװײ קאָרטן צוגעמאַכט און נאָכדעם צו צװײ קאָרטן אױפֿגעדעקט. דער עולם הײבט אַן װערן נערװעז, נאָר סע מאַכט זיך גלײַכגילטיק).

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ! (רוקט זיך צו צום טיש נאָך נעענטער, נעסט אַרױס געלט. פֿאַרקאַטשעט די אַרבל). שױן לאַנג ניט געשפּילט אין אָקע.

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: (רוקט זיך צו, נעמט זיך צו דער קע־שענע). אַ שאָק מיט יאָרן.

ד ר י ט ע ר ג אַ ס ט: (נעמט זיך צו דער קעשענע). סאָװערשעננאָ װיערנאָ! ערשט נעכטן געהאַקט אין אָקע אַ גאַנצע נאַכט, ביזן װײַסן טאָג…

פֿ ע ר ט ע ר ג אַ ס ט: (נעמט זיך צו דער קעשענע. זינגט מיט ס חסידישן ניגון). דער רבי האָט געהײסן פֿרײלעך זײַן, ביזן װײַסן טאָג אַרײַן… (צו די דאַמען). האַ? װאָס?

ד אַ מ ע ן: (קוקן מיט ברענענדיקע אױגן צו די מאַנען און די אױסגעלײגטע קאָרטן. זיפֿצן. לאַכן נערװעז). כאַ־כאַ־כאַ!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צום ערשטן גאַסט). אָדנים סלאָװאָם, איר זײַט ערשטע האַנט, דאַרפֿט איר רײדן װערטער.

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: (באַטראַכט אַלעמענס קאָרטן, װאָס אַפֿן טיש). קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ! איך װעל בעטן דעם עולם אַװעקלײגן צו דרײַערלעך סליעפּאָ. (לײגט אַװעק אַ דרײַערל און מאַכט צו די אױגן).

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: בלא ראַיה הײסט עס? (טראַכט אַ װײַלע. רעדט צו זיך אַלײן). נו, מאָיסײ מאַרקאָװיטש? פּאַזשאַלוּיטיע װקאָנטאָרו ― אַרױס מיט דער מטבע! (לײגט געלט).

ד ר י ט ע ר ג אַ ס ט: סאָװערשעננאָ װיערנאָ. (לײגט געלט. אומצופֿרידן). װי אַ לאָך אין קאָפּ!

פֿ ע ר ט ע ר ג אַ ס ט: (זיפֿצט). אַז אָך און װײ איז מיר, איך מוז מיך נאָכשלעפּן. (לײגט געלט). באַ אַ פּגירה בין איך אױך אַ בהמה.

פֿ י נ פֿ ט ע ר ג אַ ס ט: (קרעכצט. לײגט אַ דרײַערל). פֿאַרפֿינצטערט בין איך געװאָרן! איך מוז אױך. װאָס זאָל איך טאָן?

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: נו, מוז איך דאָך אַװדאי שפּעגעלירן. איך בין דאָך, װי זאָגט איר, עפּעס באַלעבאָס, לכּבֿוד פּורים… (לײגט געלט). המנס יאָרצײַט…

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: מיר זאָגט דאָס האַרץ, אַז דאָ דאַרף ליגן גאָלד. (קלאַפּט מיט אַ פֿינגער איבער די צוגעמאַכטע קאָרטן). גאָספּאָדאַ! נאָך אַ דרײַערל בלינד. (לײגט אַװעק נאָך אַ דרײַערל).

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: (צו זיך אַלײן). נו, מאָיסײ מאַרקאָװיטש, ביסטו אַרײַנגעקראָכן, קריך װײַטער. (לײגט נאָך אַ דרײַערל).

ד ר י ט ע ר ג אַ ס ט: סאָװערשעננאָ װיערנאָ. (לײגט דאָס געלט מיט כּעס). װי אַ פֿינפֿטע ראָד צום װאָגן!

פֿ ע ר ט ע ר ג אַ ס ט: (זיפֿצט). אַז אָך און װײ איז מיר! (קריכט אין קעשענע). איך מוז מיר נאָכשלעפּן. װאָס ס'װעט זײַן מיט כּל ישׂראל, װעט זײַן מיט רב ישׂראל.

פֿ י נ פֿ ט ע ר ג אַ ס ט: (קרעכצט און לײגט געלט). פֿאַרפֿינצטערט בין איך געװאָרן! איך מוז אױך. אַ ברירה האָב איך?

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: נו, מוז איך דאָך אַװדאי שפּעגעלירן. איך בין דאָך, װי זאָגט איר, עפּעס באַלעבאָס. המנס יאָרצײַט. (לײגט געלט. עס װאַקסן די דרײַערלעך אַפֿן טיש. אַלע אױגן ברענען, די דאַמען זיפֿצן). נו, גאָספּאָדאַ! װאָס װעט זײַן װײַטער? (קוקט אַפֿן ערשטן גאַסט. פֿון צװײטן חדר גנבֿעט זיך אונטער מיט שטילע טריט גרישאַ. קוקט זיך אַרום צוריק, גײט צו פּאַװאָליע צום טיש. זעצט דיך אַװעק אומבאַמערקט אַף אַ שטול הינטער ישׂראל־איסרם פּלײצעס. קוקט צו װי מע שפּילט).

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: װאָס זאָל זײַן װײַטער? װײַטער װעלן מיר זיך גײן אָנקוקן… די דריטע קאָרט װעט שױן זאָגן, װאָס איך האָב צו טאָן… (הײבט אױף אײנע פֿון די צװײ צוגעדעקטע קאָרטן, לײגט זי אַװעק מיטן פּנים אַראָפּ אַף אײנע פֿון די אָפֿענע קאָרטן. לענט זיך אָפּ אַ ביסל צוריק. טראָגט צו דאָס פּאָרל צו דער נאָז. װאַרפֿט אַ גיכן קוק אַף דער דריטער עטװאָס אױפֿגעדעקטער קאָרט. װערט מאָדנע לעבעדיק). קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ! (לײגט גיך אַװעק צוריק די קאָרטן און נעמט זיך צו דער קעשענע). אַזױ װי דאָס האַרץ אָבער האָט מיר געזאָגט, אַז דאָ דאַרף ליגן אַן אוצר. נו, גאָספּאָדאַ? װער פֿאָרט מיט מיר קײן יאַר־מעלינעץ אַפֿן יאַריד? צװײ דרײַערלעך אַף דרײַ.

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: (צו זיך אַלײן). נו, מאָיסײ מאַרקאָװיטש? דו קריכסט נאָך, צי נײן? (טוט אַ הײב אױף די דריטע קאָרט). געענטפֿערט אַף מײַנע דרײַ.

ר ר י ט ע ר ג אַ ס ט: סאָװערשעננאָ װיערנאָ. (אָנגעקוקט אַלע פֿיר קאָרטן). מלא גזלן. טוט זיך אַ שמיץ מיט כּעס). שראַגע, אַ רוח אין דײַן האַרצן אַרײַן! װער האָט דאָס אױסגעטראַכט אַזאַ שפּיל, װאָס הײסט אָקע?

פֿ ע ר ט ע ר ג אַ ס ט: אַז אָך און װײ איז מיר. איך מוז זיך אױך גײן אָנקוקן. (קוקט זיך אָן). געשטאָרבן אַ ייִד. (לײגט אַװעק די קאָרטן). איך האָב געװוּסט פֿריִער, אַז װיבאַלד אָקע, אַזױ װער איך באַגראָבן.

פֿ י פֿ נ ט ע ר ג אַ ס ט: (קוקט זיך אָן). ברוך דײן אמת. געשטאָרבן נאָך אַ ייִד. (לײגט אַװעק די קאָרטן. רעדט צו די דאַמען). בין איך ניט גערעכט געװען, אַז איך האָב געזאָגט אַן אָבשטשע שפּיל? אָקע האָט זיך זײ פֿאַרגלוסט! װאָס זאָגט איר?

ד אַ מ ע ן: קאָניעטשנאָ!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צום ערשטן און צװײטן גאַסט). זײַנען מיר, הײסט עס, געבליבן אין דרײַען אַפֿן יאַריד? (צום ערשטן גאַסט). װאָס־זשע װעט איר עפּעס זאָגן װײַטער, כּדומה למשל נאַפּרימער? נו? אַרױס מיט לשון!

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: װאָס האָט איר קײן צײַט ניט? נאַד נאַמי ניע קאַפּליעט. (קוקט אַפֿן טיש). מע דאַרף זיך גוט באַטראַכטן, װאָס פֿאַרמאָגט דער עולם? (קוקט רעכטס און לינקס). דער האָט שיקסעס, און דער ― שקצים. קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ! (צו צװײטן גאַסט). װאָס װעט איר זאָגן, װען איך טו אַ פּאַס צו אײַערע שקצים?

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: גאָט איז מײַן עדות, אַז איך קאָן ניט פּאַסן. איך האָב דרײַ. (לײגט געלט). געענטפֿערט אַף מײַנע דרײַ און אַריבערגעצימבלט מיט אײן צענערל אַף דרײַ גלײַך װי אַף אַלע.

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (רעדט צו דיך אַלײן. מאַכט מיט די פֿינגער). הײַנט גײ טרעף. דער שמײַסט מיט דרײַערלעך אַף דרײַ, און דער צימבלט אַריבער מיט אַ צענערל אַף דרײַ װי אַף אַלע. עס האָט אָנגעריסן באַ זײ ― ניע דאַי באָג! אַצינד איז אַ װאַפּראָס (מיט אַ ניגון פֿון דער גמרא און שטאַרק אױסגעצױגן) ― טשטאָ מיניע דיעלאַט? צי זאָל איך מיד אַרײַנלאָזן אין דער שפּעגעלאַציע און שפּעגעלירן סליעפּאָ? צי זאָל איך מיך גײן אָנקוקן? (נעמט זיך כּלומרשט צו דער קעשענע. צײלט געלט. אַלע אױגן קוקן אַף אים. לײגט אַװעק די קאָרטן און מישט אױס די אי־בעריקע). דאָסװידאַניאַ, (װיל אױפֿהײבן די פֿערטע קאָרט).

נ ר י ש אַ: (כאַפּט אים אָן באַ דער האַנט). לאַװ! באָזשע סאָכראַני! ניטאָ קײן אָנקוקן זיך! אַ צענערל מיט נאָך אַ צענערל!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (קוקט אַף אים). משוגע?

ג ר י ש אַ: פֿאָלגט מיך! (בעט זיך). פֿאָלגט־זשע מיך! זײ בײדע האָבן גאָרנישט מיט גאָרנישט!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו די געסט. װײַזט אַף גרישאַן). אַז ער הײסט! מע דאַרף, װי זאָגט איר, פֿאָלגן אַמאָל אַ חתן אױך? (לײגט געלט). קופּעץ קאַק סטרעליעץ.

נ ר י ש אַ: יאַ װאַם רוטשאַיוס, אַז זײ בײדע האָבן שראַגע! (נעסט זיך צו דער קעשענע). צי אפֿשר מײנט איר, אַז איך האָב מיך, װסאַמאָם דיעליע, איבערגעשראָקן פֿאַר אײַערע שיקסעס? איך ענטפֿער אײַך אַף אײַער צענערל און אַריבערגעטראַסקעט מיט צװײ צענערלעך אַף מײַנע דרײַ, װאָרעם איך װײס, אַז מער װי צװײ מײדן האָט איר ניט געהאַט און װעט ניט האָבן.

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: שױן לאַנג שטיל געװען, מאָיסײ מאַרקאָװיטש. מיט אַזעלכע צװײ גיבורים טאָרסטו דיך ניט אַרײַנלאָזן אין דער נאַרישער װעלט. (טראַכט אַ װײַלע). הערט־זשע אױס, אפֿשר װעלן מיר מאַכן אַ שטיקל געשעפֿט?

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: נאַפּרימער?

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: כּדומה למשל?

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: װאָס װעט איר מיר געבן אָפּטריט־געלט? דאָס הײסט, װאָס װעט איר מיר געבן, איך זאָל זיך אַװעקלײגן בלא ראַיה?

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: כאַ־כאַ־כאַ!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: אַ גוט אױג װעלן מיר אײַך געבן! אַז מע האָט שראַגע, טראָגט מען זיך אָפּ און מע מאַכט ניט קײן שפּעגעלאַציעס.

צ װ ײ ט ע ר ג אַ ס ט: אַזױ זאָגט איר? (קוקט אָן די פֿערטע קאָרט. טראַכט אַ װײַלע). האַ? אַז מע האָט, זאָגן זײ, שראַגע, טראָגט מען זיך אָפּ און מע מאַכט ניט קײן אָנשטעלן? (נעמט זיך כּלומרשט צו דער קעשענע. צײלט געלט. אַלע אױגן קוקן אַף אים. לײגט אַװעק די קאָרטן און מישט זײ אױס מיט די איבעריקע). דאָסװידאַניאַ, מאָיסײ מאַרקאָװיטש! אַ כאָליערע װאָלט געמעגט קומען אַפֿן מחבר פֿון דער אָקע!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צום ערשטן גאַסט. טרײסלט מיט די הענט). האָבן מיר שױן, סלאַװאַ באָגו, געפּטרט אַלע אונדזערע שׂונאים?

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ!

ג ר י ש אַ: (צום ערשטן גאַסט. לײגט אַרױף די האַנט אַף ישׂראל־איסרס קאָרטן). געענטפֿערט און אַריבערגעפֿידלט מיט אַ גאַנצן כּף־האער.

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו גרישאַן). משוגע? צי חסר דעה?

ג ר י ש אַ: פֿאָלגט־זשע מיך. דרך־ארץ פֿאַר די באַרישנעס! טשעסטנאָיע סלאָװאָ, ער פֿאַרמאָגט ניט מער װי שראַגע!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (גײט צו דער קעשענע). אַז ער הײסט… (װײַזט אַף גרישאַן). מע דאַרף, װי זאָגט איר, אַמאָל פֿאָלגן אַ חתן אױך? (לײגט געלט). דערױף זײַנען מיר דאָך שפּעגעלאַנטן.

ע ר ש ט ע ר ג אַ ס ט: קאַקאַיאַ בלאַזשענסטװאַ! (קוקט אָן די פֿערטע קאָרט, גײט צו דער קעשענע. רעדט פּאַװאָליע, זיפֿצנדיק). װיבאַלד אַזױ, איז אַ הונדערטער אַף מײַנע אַלע.

ג ע ס ט: (אַלע). אַ הונדערטער?!

ד אַ מ ע ן: (אַלע). אַ הונדערטער?!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: װטאַקאָם סלוטשאַיע, דאַרפֿן מיר לערנען דעם פּשט, אַז ער סטראַשעט מיך מיט אַ נאַראָש? (מיט אַ גמרא־ניגון). װיבאַלד אַזױ, באַדאַרף מען גײן אױפֿדעקן די פֿערטע מױד. (הײבט אױף פּאַװאָלינקע די פֿערטע קאָרט, קוקט אַף גרישאַן).

ג ר י ש אַ: (קוקט אַרײַן אין דער קאָרט פֿון אונטן אַרױף). פּאָשלאַ! אַ הונדערטער מיט נאָך צװײ הונדערטערס! (דער גאַנצער עולם װערט העכסט אױפֿגערעגט. די דאַמען כאַפּן זיך צו די רידיקולס). אַזאַ קאָרט טרעפֿט אײן מאָל אין הונדערט יאָר! טשעסטנאָיע סלאָװאָ!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (קוקט אַף גרישאַן אַריבער די ברילן). װאָס מײנסטו? איך בין לעװ איזראַיִליעװיטש?

ג ר י ש אַ: (בעט זיך). פֿאָלגט־זשע מיך! קליאַנוס באָגאָם, ער האָט מער ניט װי שראַגע. (װײַזט אַפֿן ערשטן גאַסט. װאָס זיצט זיך גאַנץ קאַלטבלוטיק).

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צו גרישאַן). אַזױ זאָגסטו? (זיפֿצט). נײן, ניט פֿאַר מיר קײן שפּעגעלאַציע. איך בין ניט לעװ איזראַיִליעװיטש. (מישט אױס זײַנע פֿיר קאָרטן מיט אַלע איבעריקע אָנגעװאָרפֿענע, מע זאַל ניט זען, װאָס ער האָט. מיט אַ טיפֿן זיפֿץ). פּאַס!

ג ר י ש אַ: (אין דער צײַט, װען דער ערשטער גאַסט שטופּט דאָס געלט אין די קעשענעס, טוט ער אַ הײב אױף מיט אײן האַנט יענעמס קאָרטן און מיט דער אַנדערער האַנט דערלאַנגט ער אַ זעץ איבערן טיש אַזױ אַז די טאַליע קאָרטן שפּרינגט אונטער און אױך דער עולם טוט אַ שפּרונג אונטער פֿון די ערטער. די ראַמען פֿאַלן אין חלשות). טשטאָ יאַ װאַם סקאַזאַל? משוגע צו װערן פֿון אַזאַ שפּיל, טשעסטנאָיע סלאָװאָ!! (אַף זײַן געשרײ קומט צו לױפֿן פֿון צװײטן צימער פֿריִער בערטע, דערנאָך שושנה, דערנאָך דאָס גאַנצע יונגװאַרג און נאָך זײ הײדאַד מיט דער מגילה). אַזאַ מעשׂה איז גאָרניט געהערט געװאָרן! מיט גאָרניט פֿאַרטרײַבן דרײַ מײדלעך?! שומו שמים! ס'איז הימל־שרײַענד!! נאַט, זעט כאָטש! כאַ־כאַ־כאַ! (באַװײַזט אַלעמען די קאָרטן). זעט, ייִדישע קינדער, מיט װאָס מע פֿאַרטרײַבט דרײַ מײדלעך? מיט גאָרניט. מיט שראַגע! מיט שראַגע!!! נו, קאָן מען לעבן אַף דער װעלט?!

ג ע ס ט: (קוקן פֿון די ערטער אָן די אױפֿגעדעקטע פֿיר קאָרטן). שראַגע!

ד אַ מ ע ן: (נאָך זײ, פֿאַרברעכן מיט די הענט). שראַגע!

ב ע ר ט ע: (בלײַבט שטײן אַף דער טיר. דערזעט גרישאַן מיט די קאָרטן אין האַנט, טוט זי אַ פּליעסקעט מיט די הענט). אַך! (װײַזט מיט דער האַנט אַפֿן חתן. פֿאַלט צו שושנהן אַף די הענט).

ג ר י ש אַ: (טוט אַ שמיץ די קאָרטן אַפֿן טיש. טוט זיך אַ לאָז צו דער כּלה). בערטוסיאַ! בתיהניו! װינאָװאַט! טאָ יעסט, סליכאַ! איך האָב ניט געשפּילט! טשעסטנאָיע סלאָװאָ! טאָ יעסט, סליכאַ… קליאַנוס באָגאָם!… (פֿאַלט איר צו די פֿיס). יאָנאַטי! יאַפֿאַטי! טאַמאַטי!… (אין דער מינוט קומט אָן פֿון דער קיך חנה מיט די המן־טאַשן).

ח נ ה: (דערזעט בערטען אַ פֿאַרחלשטע און גרישאַן שטײן אַף אײן קני, פֿאַרלירט זי דעם טעלער מיט די המן־טאַשן און לאָזט זיך צו דער טאָכטער). גאָט איז מיט דיר, טאָכטער מײַנע! (צום מאַן). װאָס איז דאָ געשען? גיכער! װאָס האָט זיך דאָ געטראָפֿן? נו, זאָג שױן!

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (צום װײַב, װיל זי באַרויִקן). שאַ, שאַ! שרײַ ניט! גאָלע גאָרנישט… אָפּגעשמיסן… פֿאַרטריבן… דרײַ מײדלעך…

ח נ ה: װער האָט געשמיסן? װעמען געשמיסן? אַ דונער איז מיר! (קוקט אַפֿן יונגװאַרג). װאָסערע מײדלעך?…

י שׂ ר א ל ־ א י ס ר: (שטײט אױף פֿון טיש). שטיה! פֿאַרשטײסט ניט קײן שפּעגעלאַציע! (מאַכט מיט די הענט). דרײַ מײדלעך. איך האָב געהאַט דרײַ מײדלעך, און ער (װײַזט אַפֿן ערשטן גאַסט) האָט גאָלע גאָרנישט. שראַגע האָט ער געהאַט. האָט ער מיך געשמיסן, פֿאַרטריבן, הײסט עס, מיט שראַגע, מיט גאָרנישט! (גלײַך צו איר אין פּנים אַרײַן. מאַכט מיט די הענט). מיט שראַגע! מיט שראַגע!…

פֿ אָ ר ה אַ נ ג. ה ע ב ר ע יִ ש:

אַװאַל אַװיך היביאַ סימכאַטאָ בידװאַר קריאַט האַמגילאַ האַזאָט באַבאַאיט
האַזע (אַבֿל אַבֿיך הביע שמחתו בדבֿר קריאתּ המגילה הזאתּ בבית הזה) ― אָבער דײַן פֿאָטער האָט אױסגעדריקט זײַן פֿרײד װעגן דאָס לײענען פֿון דער דאָזיקער מגילה אין דעם דאָזיקן הױז.

אַני מעדאַבער איװריט בעכאָל מאַקאָם װעאים קאָל האַאָלאַם. אַפֿילו קעשעאַני יאָצע בעמערקאַװאַ, אַני אָמער לעהאַקאָנדוקטאָר: טען לי קאַרטיס! (אַני מדבר עבֿריתּ בכל מקום ועם כּל העולם. אַפֿילו כּשאַני יוצא במרכּבה, אני אומר להקונדוקטור: תּן לי כּרטיס!) ― איך רײד העברעיִש אומעטום און מיט דער גאַנצער װעלט. אַפֿילו אַז איך פֿאָר אָפֿן טראַם, זאָג איך דעם קאָנדוקטאָר: גיב מיר אַ בילעט!

בעכאָל דאָר װאַדאָר אובכאָל מעדינאַ אומעדינאַ כאָזערעט האַמגילא האַזאָט (בכל דור ודור ובכל מדינה ומדינה חוזרתּ המגילה הזאָתּ) ― אין יעדן דור און אין יעדער מדינה חזרט זיך איבער די דאָזיקע מגילה.

טאָװ װעיאַפֿע װענעכמאַד װענאַאים (טובֿ ױפֿה ונחמד ונעים) ― גוט און שײן און פֿײַן.

יאָנאַטי! יאַפֿאַטי! טאַמאַטי! (יונתּי! יפֿתּי! תּמתּי! ) ― מײַן טײַבעלע! מײַן שײנהײט! מײַן ערלעכע!

לאַװ (לאַו) ― נײן.

קאַמאַ פּעאַמים ניכטאַװ װענעכטאַם אַל אַם האַיהודים לעהאַשמיד לאַהאַראָג אול־אַבעד! קאַמאַ פּעאַמים יאַצאַ האַמאַן בען האַמדאַטאַ האַאַגאַגי ליכטאָװ סיטנאַ אַל אַם איסראַעל! (כּמה פּעמים נכתּבֿ ונחתּם על עם היהודים להשמיד להרוג ולאַבד! כּמה פּעמים יצא המן בן המדתּא האַגגי לכתּובֿ שׂטנה על עם ישראל! ) ― װיפֿל מאָל איז שױן געצײכנט געװאָרן אַפֿן ייִדישן פֿאָלק צו אױסהרגענען און פֿאַרטיליקן עס! װיפֿל מאָל איז שױן אַרױס המן בן המדתא האַגגי צו שרײַבן פּאַסקװילן אַפֿן פֿאָלק ישׂראל!

ר ו ס י ש:

אָדנים סלאָװאָםодним словом ― מיט אײן װאָרט. אוניטשטאָזשעןуничтожен ― פֿאַרניכטן. אוסטאַװустав
תּקנות. אימענינעסименины ― געבורטסטאָג. אָקאָנטשאַטעלנאָоконтщательно― אינגאַנצן.
באָזשע סאָכראַניбоже сохрани ― גאָט באַהיט. באַרישנעסбарышни ― פֿרײַלינס.
גאָספּאָדאַ, סאַדיטעסгоспода садитесь ― רבותים, זיצט.
דאָ סװידאַניאַдо свиданья ― אַף װידערזען. דאַזשעдаже ― אַפֿילו. דושינקע (דושענקאַ)душинке
נשמה מײַנע. דרעװניע־יעװרעיצעסдревние еврейцес ― העברעער.

װאָפּראָסвопрос ― פֿראַגע. װ'טאַקאָם סלוטשאַיעв таком случшая ― װיבאַלד אַזױ. װ'סאַמאָם דיעליעв самом деле ― אין דער אמתן.

זאַמעטשאַטעלני יאַזיקзамечательны язык ― אַן אױסגעצײכנטע שפּראַך. זװוּטשיט קאַק איספּאַנסקיзвучёк как испанский ― קלינגט װי שפּאַניש.

חעדעראַхедера ― חדרים (שולן).

טשטאָ יאַ װאַם סקאַזאַל?что я вам сказал ― װאָס האָב איך אײַך געזאָגט? טשטאָ מני דיעלאַט?что мне делать ― װאָס זאָל איך טאָן? טשעסטנאָיע סלאָװאָчесное слово ― ערן־װאָרט.

יאַ װאַם רוטשאַיוסя вам ручаюсь― איך בין אײַך ערבֿ.

מאָלאָדיאָזשмолодёжь ― יונגװאַרג.

נאַד נאַמי ניע קאַפּליעט (פֿאַרגרײַזטע פֿראַזע)над нами не каплет ― איבער אונדז רעגנט ניט. ניע דאַי באָגне дай бог ― זאָל גאָט היטן. ניעאוזשעלי?неужели ― טאַקע באמת?

סאָיעדיניאַיעןсоединярен ― פֿאַראײניקן. סטיעסניאַיעןстесняйся ― זיך שעמען. סלאַװא באָגו ―слава богу גאָט צו דאַנקען. סלוזשאַסטשעסслужащес― געשעפֿטס־אָנגעשטעלטע. סליעפּאָслепо ― בלינדערהײט (ניט געזען די קאָרטן).

פּאָדלאָסטןподлость ― געמײנהײטן. פּאָזשאַלוּיטיע װ'קאָנטאָרוпожалуйте в контору ― מע בעט אײַך מחילה אין קאַנטאָר אַרײַן (אין קעשענע נאָך געלט). פּאָ נאַסטאָיאַשטשעמוпо настоящему ― אַפֿן ריכטיקן אופֿן. פּאָשלאַпошла ― עס גײט אַ גאַנג.

קופּעץ קאַק סטרעלעץкупец как стрелец ― אַ סוחר איז װי אַ שיסער (דאָס הײסט, אַמאָל טרעפֿט ער, אַמאָל ניט). קליאַנוס באָגאָםклянусь богом ― איך שװער באַ גאָט.

געשריבן אין יאָר 1911

אַ שאַרזש אין אײן אַקט

פּ ע ר ז אָ נ ע ן:

מ י ס ט ע ר ט ש ע ר ק י ס, אַן אָלרײַטניק.

מ י ס ע ס ט ש ע ר ק י ס, אַז אָלרײַטניטשקע.

מ י ס ט ע ר ק װ אָ ט ש ק ע, אַ היברו־טיטשער.

אַ י יִ ד.

צ װ ײ ע ד ו ת.

אָ ר ט: די װײַטע פּראָװינץ אין אַמעריקע. צ ײַ ט: דאָ ניט לאַנג.