געדענקט איר, איך האָב אײַך אַמאָל געזאָגט, אַז איך װעל אײַך באַקענען מיט מײַן ברודער אליהוס חבֿר פּיניע? איך האָב אײַך צוגעזאָגט באַקענען, װײַל ער האָט אין זיך גוטע געדאַנקען. נאָר אײדער איך װעל אײַך דערצײלן פֿון פּיניען, מוז איך אײַך דערצײלן פֿריִער פֿון זײַן זײדן, נאָכדעם פֿון זײַן טאַטן, נאָכדעם פֿון זײַן פֿעטער, און ערשט נאָכדעם שױן פֿון פּיניען אַלײן.
שרעקט אײַך נישט ― איך װעל דאָס אײַך מאַכן בקיצור. איך הײב אָן פֿון זײדן.
פֿון רב העסיע דעם גלעזער האָט איר אַמאָל געהערט? דאָס איז פּיניעס זײדע. ער איז אַ גלעזער, און אַ שפּיגל־מאַכער, און אַ פֿאַרבער, און קאָן מאַכן טאַביקע. הײַנט האָט ער אַװעקגעװאָרפֿן אַלע אַרבעט און פֿאַרנעמט זיך נאָר דערמיט, װאָס ער רײַבט טאַביקע און פֿאַרקױפֿט. כּל־זמן, זאָגט ער, אַ מענטש לעבט, דאַרף ער אַרבעטן, ניט אָנקומען צו קײנעם. ער איז אַ הױכער, אַ דאַרער, מיט רױטע אױגן און מיט אַ מוראדיקער נאָז, אונטן ברײט, אױבן שמאָל, און אױסגעבױגן װי אַ שופֿר. איך האָב מורא, אױב עס איז אים נישט געקומען פֿון דעם, װאָס ער שמעקט טאַביקע. ער איז אַ זקן. ער איז אַלט אפֿשר הונדערט יאָר, און איז נאָך בײַ אַלע געדאַנקען. ס'איז אַ סבֿרה, אַז ער האָט נאָך הײַנט מער שׂכל װי זײַנע צװײ זין: הערש־לײב דער מעכאַניק און שניאור דער זײגער־מאַכער. הערש־לײב דער מעכאַניק איז אױך אַזױ דין און הױך, װי רב העסיע. ער האָט אױך אַ גרױסע נאָז, נאָר ער שמעקט נישט קײן טאַביקע. אפֿשר װעט ער אַמאָל שמעקן. דערװײַל נאָך נישט. ער איז אַ מעכאַניק פֿון אױװנס. ער מאַכט אױװנס. אַלע זאָגן אױף אים, אַז ער איז אַ קאָפּמענטש. ער האָט טאַקע אַ גרױסן שטערן. מע זאָל אים געװען זאָגט ער, לערנען אַ מלאָכה, װאָלט ער זײַן אײנער אין דער װעלט. עס איז גאָר נישטאָ קײן זאַך אױף דער װעלט, װאָס ער זאָל עס נישט פֿאַרשטײן מיטן שׂכל. אַזױ זאָגט ער אַלײן אױף זיך. אַלצדינג כאַפּט ער מיטן קוק. אױװנס מאַכן האָט ער זיך אױסגעלערנט פֿון זיך אַלײן. ער האָט געזען אַ פּאָר מאָל, װי איװאַן פּיטשקור מאַכט אױװנס, האָט ער זיך געהאַלטן בײַ די זײַטן פֿון געלעכטער. ער האָט געזאָגט, אַז דער גױ הײבט נישט אָן צו פֿאַרשטײן, װאָס הײסט אַן אױװן. ער איז געקומען אַהײם און האָט צעװאָרפֿן דעם אױװן און האָט אַװעקגעשטעלט, טאַקע פֿון די זעלבע ציגל, אַן אַנדער אױװן. די ערשטע צײַט האָט דער אױװן גערױכערט, מע האָט געקאָנט דערשטיקט װערן. האָט ער צעװאָרפֿן דעם אױװן און געשטעלט אַ נײַעם אױװן. אַזױ עטלעכע מאָל, ביז ער איז געװאָרן אַ באַרימטער מעכאַניק. ער האָט מיט זײַן אײגענעם שׂכל דערקלערט אַזאַ מין אױװן, װאָס ס'איז גענוג, מע זאָל אים הײצן אײן מאָל אין אַכט טעג. דער גאַנצער חסרון, ער האָט נאָך ניט די ציגל, זאָגט ער, װאָס מע דאַרף דערצו האָבן. װען מע גיט אים, זאָגט ער, „קאַכליאָװע“ ציגל, שטעלט ער אײַך אױף אַן אױװן, װאָס מע דאַרף אים גײן זען אױף חידושים! ער זאָגט, אַז אין אַן אױװן ליגט מער שׂכל, װי אין אַ זײגער. דאָס זאָגט ער שױן אױף צו־להכעיס זײַן ברודער שניאור. זײַן ברודער שניאור איז ייִנגער פֿון אים און העכער פֿון אים, און האָט אױך אַ לאַנגע נאָז, און איז אַ זײגער־מאַכער. געזאָלט האָט ער גאָר זײַן אַ רבֿ, אָדער אַ שוחט, אָדער אַ מלמד. אַזאַ קאָפּ האָט ער געהאַט צום לערנען! האָט ער בעסער געװאָלט זײַן אַ זײגער־מאַכער. װי קומט צו אים זײגער־מאַכערײַ? װעט איר הערן.
אַז ער איז נאָך געװען אַ ייִנגל און האָט געלערנט אין חדר, אַזױ דערצײלט שניאור אַלײן, האָט אים דער קאָפּ געטראָגן אױף גרױסע זאַכן. למשל, דערגײן דעם שׂכל פֿון אַ שלאָס, פֿאַרװאָס, אַז מע טוט אַ דרײ רעכטס, עפֿנט עס זיך, און אַז מע טוט אַ דרײ לינקס, פֿאַרשליסט עס זיך? אָדער װיִאַזױ גײט אַ זײגער? פֿאַרװאָס שלאָגט ער אַקוראַט דעמאָלט, װען דער גרױסער װײַזער קומט צו צום צװעלף? דאָס ערשטע מאָל, אַז ער האָט, זאָגט ער, דערזען אַ זײגער מיט אַ פֿױגל, איז ער שיִער ניט אַראָפּ פֿון זינען. דעם זײגער מיטן פֿױגל האָט דער אַלטער רב העסיע באַקומען אַ מתּנה פֿון אַן אױסגעדינטן פּאָלקאָװניק, װאָס פֿלעגט אים געבן אַרבעט. אַלע שעה, אַז דער זײגער האָט באַדאַרפֿט קלינגען, האָט זיך אױפֿגעעפֿנט אַ טירל, און ס'איז אַרױס אַ פֿױגל מיט אַ קו־קו! דער פֿױגל איז געװען נאַטירלעך, װי לעבעדיק. איר קאָנט פֿאַרשטײן, אַז אַפֿילו די קאַץ האָט געהאַט אַ טעות. אַלע מאָל װען דער פֿױגל איז אַרױס מיט אַ קו־קו, פֿלעגט זיך די קאַץ אָנבלאָזן און פֿלעגט אים װעלן כאַפּן. שניאור האָט זיך געגעבן דאָס װאָרט, אַז ער מוז דערגײן דעם שׂכל פֿונעם פֿױגל. אײנמאָל, אַז קײנער איז ניט געװען אין דער הײם, האָט ער זיך צוגעכאַפּט צום זײגער. ער האָט אים אַראָפּגענומען פֿון װאַנט, אָפּגעדרײט אַלע שרײַפֿלעך און אַרױסגענומען די געדערים. איז אָנגעקומען דער פֿאָטער, האָט ער אים אַזױ געשלאָגן, אַז מע האָט שױן נישט געהאַלטן פֿון זײַן לעבן. עד־היום, זאָגט ער, שטײען בײַ אים סימנים אױפֿן לײַב. ער האָט אָבער אױסגעפֿירט זײַנס ― ער איז אַ זײגער־מאַכער. איך װײס ניט, צי ער איז פֿון די בעסטע, נאָר ער נעמט נישט טײַער און מאַכט גיך. מײַן ברודער אליהו האָט בײַ אים שױן װיפֿל מאָל צורעכט געמאַכט דעם זײגער. כּמעט אַ װאָך איבער אַ װאָך פֿאַרריכט ער אים דעם זײגער. אַ מאָדנער זײגער בײַ מײַן ברודער אליהו: אָדער ער לױפֿט משוגענערװײַז, אָדער ער גײט אײַנגעהאַלטן מיט אַ שעה פֿיר, אָדער ער שטעלט זיך גאָר אַװעק ― און טוט אים עפּעס! מײַן ברודער אליהו װאָלט אפֿשר געגאַנגען צו אַן אַנדער זײגער־מאַכער, פּאַסט אים ניט פֿאַר זײַן חבֿר פּיניע. זײַן חבֿר פּיניע זאָגט, אַז שולדיק איז מסתּמא דער זײגער, ניט דער פֿעטער שניאור. װאָרעם ממה־נפֿשך: איז דער זײגער אַ זײגער, װעט דאָך אים יעדער זײגער־מאַכער קאָנען צורעכט מאַכן. אלא װאָס דען? דער זײגער אַלײן איז קײן זײגער ניט, הײַנט װאָס װעט אים העלפֿן דער זײגער־מאַכער?
גײט זאָגט, אַז ער איז אומגערעכט!
מײַן ברודער אליהוס חבֿר פּיניע איז אױך אַ קאָפּמענטש, אַזױ װי זײַן טאַטע הערש־לײב דער מעכאַניק און אַזױ װי זײַן פֿעטער שניאור דער זײגער־מאַכער. אַ נאָז האָט ער אױך אַ לאַנגע, אַזױ װי זײ. נעזעריק זײַנען זײ אַלע, די גאַנצע משפּחה זײערע. זײ האָבן אַ מומע קרײנע, האָט זי אַ טאָכטער מלכּה, האָט זי אַ נאָז, װאָס מע דאַרף גײן קוקן אױף חידושים. און ניט אַזױ די נאָז, װי דאָס פּנים. ס'איז גאָרנישט קײן מענטשלעך פּנים. זעט אױס װי אַ פֿױגל, אָדער װי אַ חיה. זי שעמט זיך אַרױסגײן אױף דער גאַס. ס'איז אױף איר אַ גאָטס רחמנות! פּיניע איז אַביסל אין איר געראָטן, נאָר ער איז אַ מאַנצביל. אַ מאַנצביל מאַכט נישט אױס. ער זעט אַפֿילו אױס מאָדנע. אַז איר טוט אױף אים אַ קוק, מוזט איר זיך צעלאַכן. נישט גענוג, װאָס ער איז דין און הױך, האָט ער אַ פּאָר לאַנגע אױערן, אַ לאַנגע נאָז, װי אַ גאָנער, און אַ נידעריקע ראיה דערצו. װוּ ער זאָל ניט גײן, מוז ער זיך מיט עמעצן צעבוצקען. שטעלט ער זיך אַװעק, מוז ער עמעצן אָנטרעטן אױפֿן פֿוס. אײן הױז מוז בײַ אים זײַן פֿאַרקאַטשעט. אײן זאָק מוז זײַן אַראָפּגעלאָזט. דאָס העמד מוז זײַן צעשפּיליעט. דאָס שניפּסל מוז זײַן פֿון יענער זײַט. און אַז ער רעדט, כאָרכלט ער, און האָט ליב צוקערקעס. װען איר זאָלט אים נישט באַגעגענען, האַלט ער עפּעס אין מױל און סמאָצקעט. דערפֿאַר איז ער אָבער אַ געראָטענע כּלי. ניטאָ אײן זאַך אױף דער װעלט, װאָס ער זאָל ניט קאָנען. מיט זײַן לערנען האָט ער, זאָגט מען, אַריבערגעיאָגט דעם רבֿ. מיט זײַן שרײַבן װעט ער פֿאַרשטעקן אין גאַרטל אַלע קענערס. אַחוץ װאָס ער האָט אַ זעלטענע האַנטשריפֿט, איז ער אַ גרױסער בריה אױף גראַמען. װאָס ער זאָל ניט שרײַבן, שרײַבט ער מיט גראַמען. ער האָט שױן באַשריבן די גאַנצע שטאָט: דעם רבֿ, דעם שוחט, די גבאָים, די יאַטקעס, זײַן אײגענע משפּחה ― אַלעמען האָט ער שױן באַשריבן, און אַלעמען אין גראַמען. פּיניעס גראַמען זײַנען אַ צײַט אַרומגעגאַנגען פֿון האַנט צו האַנט און מע האָט זיך געקאַטשעט פֿאַר געלעכטער. אַנדערע האָבן זײ אױסגעלערנט אױף אױסנװײניק. למשל, איך געדענק אַ פּאָר פֿון זײַנע גראַמען:
די גאַנצע שטאָט האָט געקאָכט מיט די דאָזיקע גראַמען. אײנער האָט צוגעמאַכט צו דעם אַ ניגון פֿון זמירות. די גאַנצע שטאָט האָט זיך אַרומגעטראָגן מיטן לידל, ביז ס'איז אָנגעקומען צום גבאי מיט דער גבאיטע. האָבן זײ געשיקט רופֿן צו זיך דעם פֿאָטער, הערש־לײב דעם מעכאַניק, און האָבן געװײנט פֿאַר אים מיט טרערן. זײ האָבן אים געפֿרעגט: װאָס האָט צו זײ זײַן פּיניע?… געקומען אַהײם, האָט דער פֿאָטער, הערש־לײב, דער מעכאַניק, אַרײַנגערופֿן פּיניען אין שטוב אַרײַן, פֿאַרשלאָסן טיר און טױער און האָט אים גוט אַרײַנגעצימבלט. ער האָט אים אַזױ לאַנג געשמיסן, ביז פּיניע האָט אים געמוזט געבן תּקיעת־כּף, אַז ער װעט שױן מער קײן גראַמען ניט שרײַבן, װײַל ער װעט לעבן.
פֿון דעמאָלט אָן שרײַבט שױן פּיניע מער ניט קײן גראַמען. עס קריכן אים שױן ניט אין קאָפּ קײן גראַמען. ער איז אױף גרױסע צרות. אַזױ זאָגט אױף זיך פּיניע אַלײן. עס האָט זיך אים פֿאַרגלוסט חתונה האָבן. דאָס הײסט, ניט אים, זײַן טאַטן הערש־לײב האָט זיך פֿאַרגלוסט, אַז פּיניע זאָל חתונה האָבן און װערן אַ „מענטש“. פּיניע האָט חתונה געהאַט פֿאַר אַ מילנערס אַ טאָכטער. דער מילנער האָט אים געעפֿנט אַ קלײטל פֿון מעל. מײַן ברודער אליהו איז אים מקנא, װאָס ער האָט אַ געשעפֿט. פּיניע לאַכט פֿון אים. ער זאָגט: ס'איז אַ געשעפֿט, נאָר ניט פֿאַר אים. װאָס איז דאָס, זאָגט ער, פֿאַר אַן עובֿדה פּאַטשקען זיך מיט מעל? דאָס פּאַסט, זאָגט ער, פֿאַר אַ גראָבן יונג, פֿאַר אַ מילנער… װאָס איז ער, זאָגט ער, שולדיק, אַז ער קאָן ניט זיצן אין קלײט? ער קאָן ניט, זאָגט ער. דער קאָפּ טראָגט אים, דער קאָפּ פֿליט. ס'איז בײַ זײ, זאָגט ער, אַזאַ משפּחה פֿון פֿליִענדיקע קעפּ…
אַזױ זאָגט פּיניע און װיל ניט גײן אין קלײט אַרײַן. ער װעט בעסער, זאָגט ער, זיצן איבער אַ ביכל, װעט ער מער הנאה האָבן. זײַן שװער, דער מילנער, איז דערפֿאַר גוט ברוגז, נאָר ער מוז שװײַגן. ער האָט מורא פֿאַרן אײדעם, ער זאָל אים ניט באַשרײַבן, און אױסער דעם איז די טאָכטער בײַ אים זײער ציטעריק. זי איז אַ בת־יחידה. טײַבל הײסט זי. זי איז אַביסל קאַסאָקע אױף אײן אױג, נאָר זײער אַ גוטע. מײַן מאַמע זאָגט אױף איר, אַז זי איז אָן אַ גאַל. איך פֿאַרשטײ ניט, װאָס הײסט, זי איז אָן אַ גאַל? װוּ איז אַהינגעקומען איר גאַל?… גאַנצע טעג זיצט זי אין קלײט, און פּיניע איז אין דער הײם. מיר קומען צו אים מיט מײַן ברודער אליהו כּמעט אַלע טאָג. ער רעדט זיך אױס פֿאַר אונדז דאָס האַרץ. אַלע מאָל, װען מיר קומען צו אים, זיפֿצט ער און קרעכצט און באַקלאָגט זיך אױף זײַן פֿינצטער מזל. ס'איז אים דאָ ענג, זאָגט ער, און דושנע. ער פֿילט, זאָגט ער, אַז ער װערט דערװאָרגן. ער זאָל זײַן, זאָגט ער, אין אַן אַנדער שטאָט, װאָלט געװען גאָר אַנדערש. װען מע לאָזט אים, זאָגט ער, אַרױס פֿון דאַנען כאָטש אױף אײן יאָר, קערט ער איבער די װעלט! אַזױ זאָגט ער צו מײַן ברודער אליהו. קײנעם פֿאַרגלײבט ער נישט אַזױ פֿיל, װיפֿל מײַן ברודער אליהו. ער װײַזט אים בריװ, װאָס ער האָט. די בריװ זײַנען פֿון גרױסע מענטשן. די „גרױסע מענטשן“ שרײַבן אים, אַז ער האָט אין זיך עפּעס אינעװײניק. פּיניע זאָגט, אַז ער אַלײן פֿילט אױך, אַז ער האָט אין זיך עפּעס אינעװײניק. איך קוק אױף אים און טראַכט מיר: „רבונו של עולם! װאָס האָט ער אַזעלכעס אין זיך אינעװײניק?“…
אײנמאָל קומט צו אונדז פּיניע און רופֿט אַרױס מײַן ברודער אליהו אױף אַ סוד. װיבאַלד אַ סוד, מוז איך װיסן. איך האָב ליב װיסן אַלע סודות. איך גײ זײ נאָך פֿון הינטן און הער זיך אײַן און כאַפּ װערטער. פּיניע רעדט, און מײַן ברודער אליהו רעדט. איך גיב אײַך איבער זײערע בײדנס װערטער:
פּיניע: װאָס װעלן מיר דאָ אױסזיצן?
אליהו: איך זאָג אױך דאָס אײגענע.
פּיניע: אָט האָב איך געלײענט, אַז אײנער איז אַװעקגעפֿאָרן אַהין מיט פֿינף פֿינגער, אַ האַלב יאָר געשלאָפֿן אין דרױסן, געקערט די גאַסן פֿאַרן שטיקל ברױט.
אליהו: נו, און הײַנט?
פּיניע: אױף אונדז בײדן געזאָגט געװאָרן.
אליהו: אַזױ?
פּיניע: אַזױ! אַזױ! װאָס־זשע? איך װעל דיך אָפּנאַרן? איך האָב שױן גערעדט מיט מײַן טײַבלען.
אליהו: װאָס־זשע זאָגט זי?
פּיניע: װאָס זאָל זי זאָגן? זי פֿאָרט.
אליהו: זי פֿאָרט? נו, און דער שװער?
פּיניע: װער הערט אים? אַז איך װעל אַװעקפֿאָרן אַלײן, װעט אים זײַן בעסער? ער זעט דאָך, אַז דער קאָפּ טראָגט מיך, איך קאָן דאָ ניט זײַן!
אליהו: און איך, מײנסטו, קאָן דאָ זײַן?
פּיניע: טאָ לאָמיר זיך אױפֿהײבן און לאָמיר פֿאָרן.
אליהו: אױפֿהײבן און פֿאָרן? מיט װאָס?
פּיניע: שיפֿסקאַרטן גיט מען דאָך אונדז אומזיסט, נאַרעלע.
אליהו: װאָס הײסט, אומזיסט?
פּיניע: אױף אױסצאָלן. מיר װעלן זײ אַמאָל אױסצאָלן. דערװײַל האָבן מיר זײ אומזיסט.
אליהו: נו, און ביזן שיף? הוצאָות? הײַנט בילעטן? באַן?
פּיניע: װיפֿל בילעטן דאַרפֿן מיר דען האָבן, נאַרעלע?
אליהו: אַדרבא, װיפֿל דאַרפֿן מיר האָבן?
פּיניע: רעכן אױס: איך און מײַן טײַבל איז ניט צװײ. דו און דײַן ברכה צװײ, איז ניט פֿיר.
אליהו: און די מאַמע איז ניט פֿינף.
פּיניע: איז פֿינף.
אליהו: נו, און מאָטל?
פּיניע: פֿאַר אים איז גענוג אַ האַלבער בילעט. און אפֿשר קײן האַלבער אױך ניט… מיר װעלן זאָגן, אַז ער איז נאָר ניט אַלט קײן דרײַ יאָר.
אליהו: ביסט משוגע?
װאָס זאָל איך טאָן? איך קאָן מיך מער נישט אײַנהאַלטן. פֿאַר גרױס פֿרײד לאָז איך אַרױס אַ קװיטש. בײדע דרײען זיך אױס צו מיר.
― אַװעק, דו שײגעץ! װאָס פֿאַר אַ תּנועה זיך אונטערהערן, אַז גרױסע רײדן צװישן זיך?
איך לאָז מיך לױפֿן, שפּרינג אונטער און פּאַטש מיך מיט בײדע הענט אין די ליטקעס פֿון די פֿיס. אַ קלײניקײט ― איך פֿאָר!… שיף!… באַן!… בילעט!… אַ האַלבער בילעט!… װוּהין אַ שטײגער, פֿאָרן מיר? איך װיל גאָרניט װיסן װוּהין. װאָס גײט עס מיך אָן װוּהין? איך פֿאָר ― און גענוג! איר װײסט, װאָס איך װעל אײַך זאָגן? אַז מיר זאָלן זיך װעלן גוט אױסרעכענען, בין איך דאָך נאָך קײנמאָל אױף מײַן לעבן אין ערגעץ נישט געפֿאָרן. איך װײס אַפֿילו נישט דעם טעם, װאָס הײסט דאָס פֿאָרן? אַביסל האָב איך יאָ פֿאַרזוכט דעם טעם. איך בין אַמאָל זיך דורכגעפֿאָרן אױף אונדזער שכנס ציג, האָט דאָס מיך געקאָסט טײַער. אַחוץ װאָס איך בין געפֿאַלן און צעבלוטיקט די נאָז, האָב איך נאָך געכאַפּט אַ פּאָר פּעטש אױך. דערפֿאַר רעכן איך ניט די נסיעה.
איך בין דעם גאַנצן טאָג װי אַ צעמישטער. איך האָב פֿאַרלאָרן דעם אַפּעטיט צום עסן. בײַנאַכט חלומט זיך מיר, אַז איך פֿאָר. ניט איך פֿאָר, נאָר איך פֿלי. איך האָב פֿליגל, װי אַ טױב, און איך פֿלי. לעבן זאָל אונדזער חבֿר פּיניע! ער באַקומט אין מײַנע אױגן טױזנט מאָל מער חן, װי פֿריִער. איך זאָל מיך ניט שעמען, װאָלט איך אים געקושט און געהאַלדזט. אַ טײַערער פּיניע דאָס איז!
נו, האָב איך אײַך נישט געזאָגט, אַז ער האָט אין זיך גוטע געדאַנקען?
שאַט, מיר פֿאָרן קײן אַמעריקע! װוּ איז אַמעריקע? ― װײס איך ניט. איך װײס נאָר, אַז ס'איז װײַט, שרעקלעך װײַט. מע דאַרף אַהין פֿאָרן און פֿאָרן אַזױ לאַנג, ביז מע קומט. און אַז מע קומט, איז פֿאַראַן אַ „קעסטל־גאַרטל“. דאָרט, אין „קעסטל־גאַרטל“, טוט מען אײַך אױס נאַקעט און מע קוקט אײַך אין די אױגן. האָט איר געזונטע אױגן, איז גוט. אלא ניט, פֿאָרט, זײַט מוחל, צוריק! דאַכט זיך, איך האָב געזונטע אױגן. אײנמאָל נאָר האָב איך געהאַט צו טאָן מיט די אױגן. ייִנגלעך פֿון דער שקאָלע האָבן מיך דערטאַפּט, אַװעקגעלײגט און אַרײַנגעבלאָזן מיר אין די אױגן אַרײַן טאַבאַק. אַי, האָט זײ מײַן ברודער אליהו געפּאַטשט! איצט זײַנען בײַ מיר די אױגן לױטער, װי קרישטאָל. זעט איר, מיט מײַן מאַמען איז ניט פֿרײלעך. אַזױ זאָגט מײַן ברודער אליהו. װער איז שולדיק? אַז טאָג װי נאַכט װײנט זי. זײַט דער טאַטע איז געשטאָרבן האָט זי נאָך גאָרניט אױפֿגעהערט צו װײנען.
― אום גאָטעס װילן! דו האָסט קײן רחמנות ניט אױף אונדז! איבער דיר װעלן מיר חלילה אַלע דאַרפֿן פֿאָרן צוריק!
אַזױ טענהט מיט איר מײַן ברודער אליהו, און זי ענטפֿערט אים:
― נאַריש קינד װאָס דו ביסט! איך װײן דען? עס װײנט זיך אַלײן, אָן מיר!…
אַזױ זאָגט די מאַמע, װישט די אױגן אין פֿאַרטעך און נעמט זיך צום בעטגעװאַנט, צו די קישנס. מע דאַרף איבערשיטן אַלע קישנס. אַמעריקע איז אַ לאַנד, װוּ ס'איז ניטאָ קײן קישנס. אַלצדינג איז דאָרט דאָ, נאָר ניט קײן קישנס. װיִאַזױ שלאָפֿן דאָרט די מענטשן ― פֿאַרשטײ