fun der redaktsye: a nayer veg tsu der muzikalisher yidishkayt

retsenzye fun Klezmania: Klezmer for the New Millennium (Shanhachie Records): heynke sapoznik -- produtsirer

der amerikaner kehile (mir zaynen nisht kvalifitsirt optsushatsn di andere) hot zikh nisht ayngegebn oyfhitn di oytsres fun der mizrekh-eyropeisher yidisher kultur. fundestvegn iz do eyner an oysnam. klezmer-muzik (oder "klezmer" vi me ruft im on af english) iz a sheyndl un a tsirung bay amerikaner yidn vos vert gor shtark oyfgehit, antviklt, un tseshpreyt. s'iz tsu bamerkn an ironye aza: bshas vi di khsidem bagrobn zikh alts tifer in yidishn "muzak" (di #yN-sof|ike albomen fun Avrem frid #d"gl farkoyfn zikh vi matse-vaser un s'iz nokh nishto keyn simen, az der oylem vet tsukumen tsum seykhl), iz klezmer-muzik shoyn bay fraye yidn a lebedike traditsye. zey hitn un investirn dos muzikalishe ashires.

do vil di redaktsye bloyz aroys|heybn eynem an albom vos tsaplt mit sheferishn lebn un rizlt mit filfarbike klangshtromen. "klezmanye: klezmer-muzik farn nayem yortoyznt", produtsirt durkhn bavustn klezmer heynke sapoznik, nemt arayn draytsn lider fun azoy fil klezmer-kapelyes. yeder shtik tut lepokhes hanoe dem tsuherer; di beste fun der zamlung vayzn undz a nayem veg tsu der muzikalisher yidishkayt.

der klezmer-muzik vert do tseglidert, tsenumen teylnvayz vi an oyto in varshtat un dernokh tsurikgeshtukevet. a konservativer volt gehaltn aza eksperimentalizm far an um|koved, nor fun azan "um|koved" kumt aroys bloyz gut|s: der badkhn hot nisht keyn moyre, di khosn-kale zoln im nisht haltn far a grobyan.

yeder kunst bashteyt fun formen, un az di formen nemen zikh tsunoyfgisn, iz dos a simen fun kiyem. mesholem gefinen zikh b|sheyfe tsvishn di lider fun albom. di Paradox Trio gist arayn dorem-amerikaner un tsigaynerishe ritmen in "alts far gelt", vos tseykhnt zikh oykh oys mit an impozanter improvizatsye af der elektrisher gitare. di Klezmatics tretn oyf mit nokh a farvaylndiker baarbetung fun der klezmer-traditsye, "khsidem-tants." "Crown Heights Affair", fun der kapelye Godchildren of Soul, bavayzt a gvaldikn oyftu: es vern derinen tsunoyfgemisht hiphop, rap, un klezmer-fidl in a geshmakn tsimes. s'iz oykh do humor: di oysgedroshene, shablonske "tum balalayke" vert ibergetrogn, durkh der kapelye "Twisting the Freylekhs", gor afn stil fun --- di Beach Boys. yidn, es vilt zikh surfn.

un akhren akhren khaviv zaynen do tsvey geoyn|ishe shtiker, meshune|dik novatorishe. eyner iz nokh a bayshpil fun klezmerishn ibernitseven: a hayntike klezmer-kapelye, mit eynem a muziker Coleman b|ro|sh, hot digitalish tsunoyfgeflokhtn a klezmer-klasik fun di 20er yorn ("sadegurer khosed|l," fun (Nathanson mit an eygenem, hayntikn nusekh. di tsvey kapelyes, opgerukt mit kemat vi akhtsik yor, shmues|n zikh adurkh, makhn a b|shutfes|diker arbet fun eyn pyese.

un ver s'halt nisht fun aza digitalisher sheferishkayt (vos teyl rekhenen zi far geneyve) zol nor kukn af der raykher, ekzotisher, shier nisht sensueler kompozitsye fun Frank London, "|u#rQWykh li." do firt der klezmer-muzik a heyse libe mit frayer-form-dzshez, un dos kind iz a gerotene ...

me hot shoyn gedarft bentshn goymel far dem, vos der klezmer-muzik hot shoyn vider oyfgelebt. itst darf men bentshn shekheyanu, vayl se shteyt far undz a nayer muzik, vos shprayzt arayn in tsveytn yortoyznt mit zikhere koykhes.

nor eyn khesorn: nishto keyn vort yidish in di notitsn, vos bagleytn dem albom. s'iz den azoy shver tsu shraybn a yidishe versye? lomir hofn az sapozniks kumediker albom vet nisht laydn aza groysn feler.