פֿונעם יאַריד 309
מע פֿאָרט זיך דורך מיט אַנדרײען אין די איבעריקע פּאָסעסיעס אָדער עקאָ־
נאָמיעס: אין גוזיפֿקע, אין קריטאָהאָרבע, אין זאַקוטעניץ. אָדער מע פֿאָרט
אַריבער קײן באַראַניעפּאָליע צום פּאָסטמײַסטער מאַלינאָװסקי. און אומע־
טום װערט מען אױפֿגענומען װי זײער אָנגעלײגטע, פֿיל געליבטע געסט. מע
װײס גאָר ניט, מיט װאָס זײ מכבד צו זײַן. שטעלט מען דעם סאַמאָװאַר
און מע דערלאַנגט אײַנגעמאַכטס. באַם פּאָסטמײַסטער מאַלינאָװסקי װערט
באַשאַפֿן אַ פֿלעשל בראָנפֿן, װאָס ער אַלײן טאַקע טרינקט דאָס אױס גלעז־
לעכװײַז ביזן סוף, װאָרעם מאלינאָװסקי איז אַ גױ, װאָס האָט ליב דעם בי־
טערן טראָפּן. און אַז ניט, כאַפּט מען זיך גאָר אַרײַן צו דאָדי דעם עקאָנאָם,
װאָס זיצט ניט װײַט, טאַקע אַף אײן הױף מיט די בעלי־בתּים. דאָרטן, באַ
דאָדין אין דעם קלײנעם שטיבל, איז פֿרײלעכער, װי באַ זײ אין דער
גרױסער שטוב. און דאָס, װאָס מע קריגט באַ דאָדין, קאָן מען אין דער
הײם ניט אױספֿירן. אַשטײגער, װוּ װעלן זײ זיך דערלױבן עסן גרינע
קנעבעלעך מיט שטשאַװ, אַז ניט באַ דאָדיס װײַב? אָדער געזאַלצענע או־
גערקעלעך גלײַך פֿון סלאָי מיט הײסע קאַרטאָפֿל אין די מונדירן? אָדער זיסע
קאַטשענעס פֿון קרױט, װאָס דאָדיכע שאַטקעװעט אױף צו זײַערן? אָדער
אָנטרינקען זיך מיט עפּלקװאַס, װאָס איז טעם גן־עדן? פֿון דעם באַזוך
קאָן מען זען, אַז דאָדיכע שעצט זיך גליקלעך, און װער שמועסט דאָדי ―
דער איז אַפֿן זיבעטן הימל! נאָר דאָדי דער עקאָנאָם איז אַ טיפּ פֿאַר זיך,
און ער פֿאַרדינט באַשריבן צו װערן אין אַ באַזונדער קאַפּיטל.
71
דאַדי דער עקאָנאָם
אַ נאַטור־מענטש ― דער אַלטער לאָיעװ לײענט די געשיכטע פֿון פּעטער דעם
רגױסן, און דאָדי װערט אַנטשלאָפֿן ― באַ דאָדיעכן אין שטיבל ― דער העלד
שרײַבט ראָמאַנען און טראַגעדיעס און טראַכט ניט פֿון זײַן אײגענעם „ראָמאַן“.
דאָדי דער עקאָנאָם איז געװען אַ מענטש אַ גבֿר, אַ גבור. ניט אַזױ
הױך געװאַקסן און ניט אַזױ גראָב געפּאַקט, װי גוט געבױט און שטאַרק
פֿאַרפֿונדעװעט. אַ בולאַנער מיט קלײנע אױגן. אַ ביסל קאַסאָקע. די פּלײצע
― שטאָל. די ברוסט ― אײַזן. אַ האַנט ― אַ האַמער. ניט איטלעכס פֿערד
האָט געקאָנט אים לײַדן אַף זיך. און האָט ער זיך אַװעקגעזעצט אַפֿן פֿערד,
איז ער געװען װי צוגעװאַקסן, און איר האָט נישט געװוּסט, װוּ לאָזט זיך
אױס דאָדי און װוּ הײבט זיך אָן פֿערד. פֿאַר דאָדין האָבן אַלע גױיִם געהאַט
דאָס קדחת, געציטערט אימת־מות פֿאַר זײַן האַנט, כאָטש געשלאָגן האָט
|
|
funem yarid 309
me fort zikh durkh mit andreyen in di iberike posesyes oder eko-
nomyes: in guzifke, in kritohorbe, in zakutenits. oder me fort
ariber keyn baranyepolye tsum postmayster malinovski. un ume-
tum vert men oyfgenumen vi zeyer ongeleygte, fil gelibte gest. me
veys gor nit, mit vos zey mekhabed tsu zayn. shtelt men dem samovar
un me derlangt ayngemakhts. bam postmayster malinovski vert
bashafn a fleshl bronfn, vos er aleyn take trinkt dos oys glez-
lekhvayz bizn suf, vorem m#linovski iz a goy, vos hot lib dem bi-
tern tropn. un az nit, khapt men zikh gor arayn tsu dodi dem ekonom,
vos zitst nit vayt, take af eyn hoyf mit di balebatem. dortn, ba
dodin in dem kleynem shtibl, iz freylekher, vi ba zey in der
groyser shtub. un dos, vos me krigt ba dodin, kon men in der
heym nit oysfirn. ashteyger, vu veln zey zikh derloybn esn grine
knebelekh mit shtshav, az nit ba dodis vayb? oder gezaltsene u-
gerkelekh glaykh fun sloy mit heyse kartofl in di mundirn? oder zise
katshenes fun kroyt, vos dodikhe shatkevet oyf tsu zayern? oder
ontrinken zikh mit eplkvas, vos iz tam gn-edn? fun dem bazukh
kon men zen, az dodikhe shetst zikh gliklekh, un ver shmuest dodi ―
der iz afn zibetn himl! nor dodi der ekonom iz a tip far zikh,
un er fardint bashribn tsu vern in a bazunder kapitl.
71
dadi der ekonom
a natur-mentsh ― der alter loyev leyent di geshikhte fun peter dem
rgoysn, un dodi vert antshlofn ― ba dodyekhn in shtibl ― der held
shraybt romanen un tragedyes un trakht nit fun zayn eygenem "roman''.
dodi der ekonom iz geven a mentsh a gvar, a gbur. nit azoy
hoykh gevaksn un nit azoy grob gepakt, vi gut geboyt un shtark
farfundevet. a bulaner mit kleyne oygn. a bisl kasoke. di pleytse
― shtol. di brust ― ayzn. a hant ― a hamer. nit itlekhs ferd
hot gekont im laydn af zikh. un hot er zikh avekgezetst afn ferd,
iz er geven vi tsugevaksn, un ir hot nisht gevust, vu lozt zikh
oys dodi un vu heybt zikh on ferd. far dodin hobn ale goyim gehat
dos kedakhes, getsitert imT-muT far zayn hant, khotsh geshlogn hot
|
פֿונעםfrom; of יאַרידfair (for selling goods) 309
מע פֿאָרטtravel (by vehicle); after all; still, nonetheless; fort זיךself דורךthrough; see מיטexert; with; middle אַנa; foresee, predict, anticipate; become awareדרײעןtwirl; turn; twist; twirling; subterfuge איןin די איבעריקעextra פּאָסעסיעסpossession אָדערvein; or
עקאָנאָמיעסeconomy: איןin גוזיפֿקע, איןin קריטאָהאָרבע, איןin זאַקוטעניץ. אָדערvein; or מע פֿאָרטtravel (by vehicle); after all; still, nonetheless; fort
אַריבערover קײןto; not any באַראַניעפּאָליע צוםtowards פּאָסטמײַסטערpostmaster מאַלינאָװסקי. אוןand
אומעטוםeverywhere װערטbecome; defend; forbid; value; worth מעןone (indefinite subject) אױפֿגענומעןgreet, receive; host װי זײערtheir; very אָנגעלײגטעwelcome, appreciate, פֿילfeel; fill; stuff; many (German) געליבטעlove געסטguest. מע
װײסknow גאָרvery; entirely; surprisingly; whole ניטnot, מיטexert; with; middle װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) זײ מכבדhonor; offer a snack (with "zayn"); dishonor (ironic) צו זײַןbe; his; its. שטעלטplace; become bankrupt (with "zikh") מעןone (indefinite subject) דעםthe, this סאַמאָװאַרsamovar
אוןand מע דערלאַנגטhand over, pass, hand; reach; hit (with "a klap"); hand over, pass, hand; reach; hit (with "a klap") אײַנגעמאַכטסcook with sugar; preserves, jam (food). באַםat, at the home of, by, near; in the opinion of פּאָסטמײַסטערpostmaster מאַלינאָװסקי װערטbecome; defend; forbid; value; worth
באַשאַפֿןcreate אַ פֿלעשלbottle בראָנפֿןliquor, whiskey, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ער אַלײןoneself (with a personal pronoun); only טאַקעindeed, truly, really טרינקטdrink; drown (with "zikh") דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) אױסout; because of
גלעזלעכdrinking glassװײַזshow ביזןuntil, at the time (in future) when סוףReed sea (with "yam{|ym}"), װאָרעםbecause; worm מאלינאָװסקי איזbe; so אַ גױ, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) האָטhave; give birth ליבlove; dear דעםthe, this
ביטערןbitter טראָפּןdrop; accent; stress. אוןand אַזthat; when; if ניטnot, כאַפּטcatch, grab; excite; realize (with "zikh"); hasten (with "zikh") מעןone (indefinite subject) זיךself גאָרvery; entirely; surprisingly; whole אַרײַןinto צו דאָדי דעםthe, this עקאָנאָםaccountant,
װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) זיצטsit ניטnot װײַטfar; further, next (as "vayter"); far; further, next (as "vayter"), טאַקעindeed, truly, really אַף אײןone; single; several (in plural); single; several (in plural) הױףyard; court; heap up מיטexert; with; middle די בעלי־בתּיםboss, householder, owner. דאָרטןthere, באַ
דאָhereדיןthin; serve; worship איןin דעםthe, this קלײנעםsmall שטיבלroom; prayer-room, איזbe; so פֿרײלעכערhappy, װי באַ זײ איןin דערthe, this
גרױסערlarge שטובhouse, home; room. אוןand דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite), װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) מע קריגטreceive, get; fight (with "zikh") באַ דאָhereדיןthin; serve; worship, קאָןbe able; dance figure; round of a card game מעןone (indefinite subject) איןin דערthe, this
הײםhome ניטnot אױספֿירןbe able. אַשטײגער, װוּwhere װעלןwave; will (future); boil milk; want זײ זיךself דערלױבןallow עסןthe letter S; eat; food גרינעgreen; inexperienced, naive
קנעבעלעךgarlic מיטexert; with; middle שטשאַװsorrel (plant, Rumex acetosa), אַזthat; when; if ניטnot באַ דאָדיס װײַבwife; woman; rifle (soldiers argot)? אָדערvein; or געזאַלצענעsalt; salty
אוגערקעלעךcucumber גלײַךstraight, even; direct; similar; right away; equate; compare; straighten; like (English) פֿוןfrom; of סלאָי מיטexert; with; middle הײסעhot; passionate קאַרטאָפֿלpotato איןin די מונדירןuniform? אָדערvein; or זיסעsweet
קאַטשענעס פֿוןfrom; of קרױטcabbage, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) דאָhereדיכעbreathe (Russian дышать) שאַטקעװעט אױףon; awake צו זײַערןmake sour? אָדערvein; or
אָנטרינקעןdrink a lot (with "zikh") זיךself מיטexert; with; middle עפּלקװאַסcider (drink), װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) איזbe; so טעםtaste; reason גן־עדןparadise? פֿוןfrom; of דעםthe, this באַזוךvisit, detect; visit, attendance, stay
קאָןbe able; dance figure; round of a card game מעןone (indefinite subject) זעןsee, אַזthat; when; if דאָhereדיכעbreathe (Russian дышать) שעצטesteem, value זיךself גליקלעךlucky, happy, אוןand װערbecome; defend; forbid; who שמועסטconverse דאָדי ―
דערthe, this איזbe; so אַפֿן זיבעטן7th הימלsky; heaven! נאָרbut, only דאָדי דערthe, this עקאָנאָםaccountant איזbe; so אַ טיפּtype; type of person פֿאַרfor; before; in the time of זיךself,
אוןand ער פֿאַרדינטearn; steal (ganovem-loshn); earn; steal (ganovem-loshn) באַשריבןdepict, describe צו װערןbecome; defend; forbid איןin אַ באַזונדערseparate, special קאַפּיטלchapter.
71
דאַדי דערthe, this עקאָנאָםaccountant
אַ נאַטורnature1מענטשperson, human, responsible or mature person ― דערthe, this אַלטערold, stale לאָיעװ לײענטread די געשיכטעhistory; story פֿוןfrom; of פּעטער דעםthe, this
רגױסן, אוןand דאָדי װערטbecome; defend; forbid; value; worth אַנטשלאָפֿןfall asleep ― באַ דאָדיעכן איןin שטיבלroom; prayer-room ― דערthe, this העלדhero
שרײַבטwrite ראָמאַנעןnovel; romance אוןand טראַגעדיעסtragedy אוןand טראַכטthink; plan; thought; uterus, womb; clothing ניטnot פֿוןfrom; of זײַןbe; his; its אײגענעםown; same „ראָמאַןnovel; romance“.
דאָדי דערthe, this עקאָנאָםaccountant איזbe; so געװעןbe אַ מענטשperson, human, responsible or mature person אַ גבֿרstrong man, אַ גבור. ניטnot אַזױsuch; so; thus; yes
הױךhigh; tall; loud; raise; rise (with "zikh"); breathe; exhale; breath געװאַקסןgrow אוןand ניטnot אַזױsuch; so; thus; yes גראָבthick; rude, coarse (Russian грубый); vulgar, obscene; uncouth; tacky; dig געפּאַקטpack; catch, װי גוטgood; thoroughly; property; possession; estate געבױטbuild; shake (liquid) אוןand שטאַרקstrengthen; strong, powerful; very; overpower, vanquish
פֿאַרפֿונדעװעטfound. אַ בולאַנערa kind of horse מיטexert; with; middle קלײנעsmall אױגןeye (anatomy). אַ ביסלbit קאַסאָקעcross-eyed. די פּלײצעshoulder (including the scapula) (anatomy)
― שטאָלsteel; reinforce. די ברוסטbreast; brisket (beef) ― אײַזןiron (Fe). אַ האַנטhand ― אַ האַמערhammer; hammer out. ניטnot איטלעכסeach פֿערדhorse (animal); vault, vaulting horse (gymnastics)
האָטhave; give birth געקאָנטbe able איםhim; it לײַדןsuffer; suffering, grief, pain אַף זיךself. אוןand האָטhave; give birth ער זיךself אַװעקגעזעצטseat; place אַפֿן פֿערדhorse (animal); vault, vaulting horse (gymnastics),
איזbe; so ער געװעןbe װי צוגעװאַקסןgrow, אוןand אירher; you (pl) האָטhave; give birth נישטnot געװוּסטknow, װוּwhere לאָזטlet זיךself
אױסout; because of דאָדי אוןand װוּwhere הײבטraise, lift; exalt זיךself אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see פֿערדhorse (animal); vault, vaulting horse (gymnastics). פֿאַרfor; before; in the time of דאָhereדיןthin; serve; worship האָבןhave; give birth אַלעall גױיִם געהאַטhave; give birth
דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) קדחת(malarial) fever, disease, געציטערטtremble; shiver, quiver אימת1מות פֿאַרfor; before; in the time of זײַןbe; his; its האַנטhand, כאָטשalthough; at least; you might as well (with imperative); Chodecz (Polish) (Congress Poland) געשלאָגןhit, beat; fight (with "zikh") האָטhave; give birth
|