באַם דאָקטאָר
― איך װיל אײַך בעטן, הער דאָקטער, אײן זאַך: איר זאָלט מיר
אױסהערן. דאָס הײסט, נישט דאָס שלאַפֿקײט מײַנס זאָלט איר אױס־
הערן. ― פֿונעם שלאַפֿקײט װעלן מיר שמועסן שפּעטער. איך װעל אײַך
שױן אַלײן אױפֿקלערן, אין װאָס עס באַשטײט מײַן שלאַפֿקײט. װילן װיל
איך, איר זאָלט אױסהערן מיך אַלײן, װאָרעם ניט אַ יעדער דאָקטער האָט
ליב אױסהערן דעם חולה. ניט אַ יעדער דאָקטער לאָזט זיך רײדן. דאָק־
טױרים האָבן אַ טבֿע: זײ לאָזן זיך נישט רײדן. זײ װײסן נאָר טאַפּן דעם
דופֿק, קוקן אַפֿן זײגער, פֿאַרשרײַבן אַ רעצעפּט און נעמען פֿאַרן װיזיט.
אַף אײַך האָב איך געהערט זאָגן, אַז איר זײַט נ י ט פֿון די דאָקטױרים.
איר זײַט נאָך, זאָגט מען, אַ יונגער דאָקטער, און זײַט נאָך ניט אַזױ
להוט, פֿאַרברענט נאָכן קערבל, װי אַנדערע דאָקטױרים. בין איך דערפֿאַר,
הײסט דאָס, טאַקע געקומען צו אײַך, זיך מיט אײַך אַן עצה האַלטן מכּה
מײַן מאָגן. איך בין, װי איר זעט מיך, אַ מענטש מיט אַ מאָגן. על־פּי
חכמת הדאָקטאָריע קומט אַפֿילו אױס, אַז י ע ד ע ר מענטש מוז האָבן
אַ מאָגן. נאָר װען איז דאָס גערעדט געװאָרן? אַז דער מאָגן איז אַ מאָגן;
אָבער אַז דער מאָגן איז קײן מאָגן ניט, הײַנט צו װאָס טױג דאָס לעבן?
װעט איר דאָך מיר ענטפֿערן מסתּמא מיטן פּסוק: בעל־כּרחך אַתּה חי?
װײס איך עס אָן אײַך. פֿאַר דעם „בעל־כּרחך“ האָב איך נאָך אין חדר
געכאַפּט שמיץ. איך שמועס פֿון דעם, װאָס אַ מענטש כּל־זמן ער לעבט,
װילט זיך אים ניט שטאַרבן. כאָטש דעם אמת דאַרף איך אײַך זאָגן, אַז
איך אַלײן האָב פֿאַרן טױט כּלל קײן מורא נישט. װאָרעם, ערשטנס, האָב
איך שױן אַריבערגעשפּאַנט ששים, והשנית, בין איך אַזאַ מענטש, װאָס
קאַטאָרי לעבן און שטאַרבן איז באַ מיר גלאַט אַלץ אײן יום־טובֿ. דאָס
הײסט, לעבן איז אַװדאי גלײַכער װי שטאַרבן, װאָרעם װער װיל דאָס
שטאַרבן? ובפֿרט אַ ייִד? ובפֿרט אַ טאַטע פֿון עלף קינדער, זאָלן גע־
|
|
bam doktor
― ikh vil aykh betn, her dokter, eyn zakh: ir zolt mir
oyshern. dos heyst, nisht dos shlafkayt mayns zolt ir oys-
hern. ― funem shlafkayt veln mir shmuesn shpeter. ikh vel aykh
shoyn aleyn oyfklern, in vos es bashteyt mayn shlafkayt. viln vil
ikh, ir zolt oyshern mikh aleyn, vorem nit a yeder dokter hot
lib oyshern dem khoyle. nit a yeder dokter lozt zikh reydn. dok-
toyrim hobn a teve: zey lozn zikh nisht reydn. zey veysn nor tapn dem
doyfek, kukn afn zeyger, farshraybn a retsept un nemen farn vizit.
af aykh hob ikh gehert zogn, az ir zayt nit fun di doktoyrim.
ir zayt nokh, zogt men, a yunger dokter, un zayt nokh nit azoy
loet, farbrent nokhn kerbl, vi andere doktoyrim. bin ikh derfar,
heyst dos, take gekumen tsu aykh, zikh mit aykh an eytse haltn make
mayn mogn. ikh bin, vi ir zet mikh, a mentsh mit a mogn. alpi
khokhemT hdoktorye kumt afile oys, az yeder mentsh muz hobn
a mogn. nor ven iz dos geredt gevorn? az der mogn iz a mogn;
ober az der mogn iz keyn mogn nit, haynt tsu vos toyg dos lebn?
vet ir dokh mir entfern mistome mitn posek: baal-KrHkh ate khay?
veys ikh es on aykh. far dem "baal-KrHkh'' hob ikh nokh in kheyder
gekhapt shmits. ikh shmues fun dem, vos a mentsh Kl-zman er lebt,
vilt zikh im nit shtarbn. khotsh dem emes darf ikh aykh zogn, az
ikh aleyn hob farn toyt klal keyn moyre nisht. vorem, ershtns, hob
ikh shoyn aribergeshpant shshim, vehasheynes, bin ikh aza mentsh, vos
katori lebn un shtarbn iz ba mir glat alts eyn yum-tuv. dos
heyst, lebn iz avade glaykher vi shtarbn, vorem ver vil dos
shtarbn? ubfrt a yid? ubfrt a tate fun elf kinder, zoln ge-
|
באַםat, at the home of, by, near; in the opinion of; alongside דאָקטאָרdoctor (holder of title)
― איךI װילwant אײַךyou (pl) בעטןbed (furniture); make into a bed; request, הערhear, smell (with "zikh"); Mister; gentleman; mister דאָקטערdoctor (occupation); visit doctors (with "zikh"), אײןone; single; several (in plural); single; several (in plural) זאַךthing; vagina (anatomy): אירher; you (pl) זאָלטshould מירme; we
אױסהערןlisten;hear somebody out. דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסטorder, tell; be called, be named, נישטnot דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) שלאַפֿקײטdisease (Ukraine); weakness (Lithuania) מײַנסmy זאָלטshould אירher; you (pl)
אױסהערןlisten;hear somebody out. ― פֿונעםfrom; of שלאַפֿקײטdisease (Ukraine); weakness (Lithuania) װעלןwave; will (future); boil milk; want מירme; we שמועסןconverse; conversation שפּעטערlate; mocker. איךI װעלwave; will (future); boil milk אײַךyou (pl)
שױןlook after; care for; already; right away אַלײןoneself (with a personal pronoun); only אױפֿקלערןconsider, think, muse, איןin װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) עס באַשטײטconsist of; consent; speak for oneself (with "zayn shtetl" מײַןmy שלאַפֿקײטdisease (Ukraine); weakness (Lithuania). װילןwant; will, desire װילwant
איךI, אירher; you (pl) זאָלטshould אױסהערןlisten;hear somebody out מיךme אַלײןoneself (with a personal pronoun); only, װאָרעםbecause; worm ניטnot אַ יעדערeach, every דאָקטערdoctor (occupation); visit doctors (with "zikh") האָטhave; give birth
ליבlove; dear אױסהערןlisten;hear somebody out דעםthe, this חולהsick person. ניטnot אַ יעדערeach, every דאָקטערdoctor (occupation); visit doctors (with "zikh") לאָזטlet זיךself רײדןspeak.
דאָקטױריםdoctor (occupation) האָבןhave; give birth אַ טבֿעnature; character: זײ לאָזןlet זיךself נישטnot רײדןspeak. זײ װײסןknow נאָרbut, only טאַפּןtouch; probe; grope דעםthe, this
דופֿקhit, pulse (with "zayn"), קוקןlook אַפֿן זײגערclock, פֿאַרשרײַבןprescribe; include in a list; register אַ רעצעפּטrecipe; prescription אוןand נעמעןtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun"); name פֿאַרןfor; before; in the time of װיזיטvisit.
אַף אײַךyou (pl) האָבhave; give birth איךI געהערטbelong; hear, smell (with "zikh") זאָגןsay; recite (prayer or religious text), אַזthat; when; if אירher; you (pl) זײַטbe; side, page נ י ט פֿוןfrom; of די דאָקטױריםdoctor (occupation).
אירher; you (pl) זײַטbe; side, page נאָךafter; yet, still; even; more (in positive constructions only), זאָגטsay; recite (prayer or religious text) מעןone (indefinite subject), אַ יונגערyoung דאָקטערdoctor (occupation); visit doctors (with "zikh"), אוןand זײַטbe; side, page נאָךafter; yet, still; even; more (in positive constructions only) ניטnot אַזױsuch; so; thus; yes
להוטgreedy, פֿאַרברענטburn up נאָכןafter; yet, still; even; more (in positive constructions only) קערבלruble (Ukrainian money: карбованець); basket, װי אַנדערעother; next דאָקטױריםdoctor (occupation). ביןbee (insect, Anthophila); be איךI דערפֿאַרtherefore,
הײסטorder, tell; be called, be named דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite), טאַקעindeed, truly, really געקומעןcome צו אײַךyou (pl), זיךself מיטexert; with; middle אײַךyou (pl) אַןa; foresee, predict, anticipate; become aware עצהadvice; advise האַלטןhold, contain; think; keep; stop (imperative) מכּהplague, sore, wound, abcess; nothing of value
מײַןmy מאָגןstomach. איךI ביןbee (insect, Anthophila); be, װי אירher; you (pl) זעטsee; the letter Z; satiety מיךme, אַ מענטשperson, human, responsible or mature person מיטexert; with; middle אַ מאָגןstomach. על־פּיaccording to
חכמת הדאָקטאָריע קומטcome אַפֿילוeven, only אױסout; because of, אַזthat; when; if י ע ד ע ר מענטשperson, human, responsible or mature person מוזmust; necessity האָבןhave; give birth
אַ מאָגןstomach. נאָרbut, only װעןwhen; when (interrogative); if (contrary to fact) איזbe; so דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) גערעדטspeak געװאָרןbecome? אַזthat; when; if דערthe, this מאָגןstomach איזbe; so אַ מאָגןstomach;
אָבערbut אַזthat; when; if דערthe, this מאָגןstomach איזbe; so קײןto; not any מאָגןstomach ניטnot, הײַנטtoday; now consider; so then? צו װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) טױגsuit, be of use; be good for דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) לעבןlive; life; dear (after a name); near?
װעטwill (future); wager, bet (with "zikh"); wager, bet (with "zikh"); bet, wager אירher; you (pl) דאָךof course; yet, still מירme; we ענטפֿערןanswer מסתּמאmost likely, probably מיטןwith; middle פּסוקverse of Bible: בעלmaster1כּרחך אַתּהyou חי?
װײסknow איךI עס אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see אײַךyou (pl). פֿאַרfor; before; in the time of דעםthe, this „בעלmaster1כּרחך“ האָבhave; give birth איךI נאָךafter; yet, still; even; more (in positive constructions only) איןin חדרJewish religious school; room
געכאַפּטcatch, grab; excite; realize (with "zikh"); hasten (with "zikh") שמיץlash; strike; be angry (with "zikh"). איךI שמועסconverse; conversation פֿוןfrom; of דעםthe, this, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) אַ מענטשperson, human, responsible or mature person כּלall1זמןterm; semester ער לעבטlive,
װילטwant זיךself איםhim; it ניטnot שטאַרבןdie. כאָטשalthough; at least; you might as well (with imperative); Chodecz (Polish) (Congress Poland) דעםthe, this אמתtruth; true דאַרףneed, require איךI אײַךyou (pl) זאָגןsay; recite (prayer or religious text), אַזthat; when; if
איךI אַלײןoneself (with a personal pronoun); only האָבhave; give birth פֿאַרןfor; before; in the time of טױטdead; death כּללrule; community; ordinary קײןto; not any מוראfear נישטnot. װאָרעםbecause; worm, ערשטנסfirst, האָבhave; give birth
איךI שױןlook after; care for; already; right away אַריבערגעשפּאַנטsurpass ששים, והשניתand secondly, ביןbee (insect, Anthophila); be איךI אַזאַsuch מענטשperson, human, responsible or mature person, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb)
קאַטאָריwho לעבןlive; life; dear (after a name); near אוןand שטאַרבןdie איזbe; so באַ מירme; we גלאַטsmooth; simple אַלץeverything; all the more; still, yet; always (Khassidic Yiddish) אײןone; single; several (in plural); single; several (in plural) יום־טובֿreligious holiday. דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite)
הײסטorder, tell; be called, be named, לעבןlive; life; dear (after a name); near איזbe; so אַװדאיcertainly גלײַכערstraight, even; direct; similar; right away װי שטאַרבןdie, װאָרעםbecause; worm װערbecome; defend; forbid; who װילwant דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite)
שטאַרבןdie? ובפֿרט אַ ייִדJew; person (Jewish); anonymous male stranger? ובפֿרט אַ טאַטעfather פֿוןfrom; of עלף11; elf (mythical creature) קינדערchild, זאָלןshould
|