לײען בוך 11 זײַט 0248

די רױטע ייִדלעך

(אַן אױסגעטראַכטע זאַך).

ערשטער טײל

דאָס ערשטע קאַפּיטל

     (די רױטע ייִדלעך, זײער יִחוס, זײערע גענג און זײערע תּנועות, זײער לעבן, זײערע פּרנסות, זײער אַרױסגײן שבת „אַפֿן שפּאַציר", זײער אױסזען און זײערע מאכלים).

     גאַנץ װײַט פֿון אונדזערע מקומות, דאָרטן ערגעץ אונטער די הרי
חושך, אַזש אַף יענער זײַט סמבטיון, געפֿינט זיך אַ פֿאָלק, װאָס מע
רופֿט דאָס  ד י  ר ו י ט ע  ייִ ד ל ע ך.
     מחמת די רױטע ייִדלעך ליגן אַזױ װײַט פֿאַרװאָרפֿן, זײ זײַנען אָפּ־
געריסן פֿון דער װעלט און קערן זיך כּמעט מיט קײנעם נישט אָן, לכן
זײַנען זײ שטאַרק פֿאַרגרעבט געװאָרן, און אין פֿיל זאַכן זײַנען זײ פּשוט
װילד. איבערהױפּט זײַנען זײ װײַט פֿון ייִדישקײט, פֿון דער ייִדישער היס־
טאָריע און פֿון דער ייִדישער שפּראַך, אַזױ װײַט, אַז זעלטן־זעלטן װער עס
פֿאַרשטײט באַ זײ אַ לשון־קודש־װאָרט, חוץ די װערטער „גמילות חסד“,
„מעות מזומנים“, „ברוכים היושבֿים קומט עסן“, „לחײם לשלום“,
„ברוך הבא רב קרובֿ“, „אַ מיתה משונה“, אַ מכּה בחבֿרותא“, „משוגע צי
חסר דעה“, „כּלבֿ שבכלבֿים“, „שוטה בן פּיקהאָלץ“, „אַדרבה“, „ממה
נפֿשך“, „מהיכא־תּיתי“, „אַװדאי“, „בקיצור“, וכדומה אַזעלכע װערטער
לרובֿ, װאָס האָבן זיך באַזעצט אין זײער װאָכעדיקער שפּראַך, װאָס מע
רופֿט זי דאָרט מיט אַ משונה מאָדנעם נאָמען „זשאַרגאָן“.
      פֿונדעסטװעגן, רעדט מיט זײ, זײַנען זײ די גרעסטע חכמים אין

di royte yidlekh

(an oysgetrakhte zakh).

ershter teyl

dos ershte kapitl

     (di royte yidlekh, zeyer iHus, zeyere geng un zeyere tnues, zeyer lebn,
zeyere parnoses, zeyer aroysgeyn shabes "afn shpatsir", zeyer oyszen un zeyere maykholem).

     gants vayt fun undzere mekoymes, dortn ergets unter di hri
khoyshekh, azh af yener zayt sambatyen, gefint zikh a folk, vos me
ruft dos  di  royte  yi dle kh.
     makhmes di royte yidlekh lign azoy vayt farvorfn, zey zaynen op-
gerisn fun der velt un kern zikh kemat mit keynem nisht on, lekheyn
zaynen zey shtark fargrebt gevorn, un in fil zakhn zaynen zey poshet
vild. iberhoypt zaynen zey vayt fun yidishkayt, fun der yidisher his-
torye un fun der yidisher shprakh, azoy vayt, az zeltn-zeltn ver es
farshteyt ba zey a lshun-kudsh-vort, khuts di verter "gmiles khesed'',
"moes mezumonem'', "brukhem hyoyshvem kumt esn'', "lekhayem lshlum'',
"borekh habe reb korev'', "a mise meshune'', a make bekhevruse'', "meshuge tsi
khoser deye'', "keylev shbkhlBim'', "shoyte ben pikholts'', "adrbh'', "mmh
nfshkh'', "meykheteyse'', "avade'', "bekitser'', ukhdoyme azelkhe verter
lorov, vos hobn zikh bazetst in zeyer vokhediker shprakh, vos me
ruft zi dort mit a meshune modnem nomen "zhargon''.
      fundestvegn, redt mit zey, zaynen zey di greste khakhomem in

די רױטע‪red ייִדלעך‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger

(אַן‪a; foresee, predict, anticipate; become aware אױסגעטראַכטע‪invent; conclude זאַך‪thing; vagina (anatomy)).

ערשטער‪first טײל‪apportion; divide; share (with "zikh mit ... "); part

דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) ערשטע‪first קאַפּיטל‪chapter

     (די רױטע‪red ייִדלעך‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger, זײער‪their; very יִחוס, זײערע‪their גענג‪walk; gait; way, manner; course און‪and זײערע‪their תּנועות‪gesture, זײער‪their; very לעבן‪live; life; dear (after a name); near, זײערע‪their פּרנסות‪income, livelihood, זײער‪their; very אַרױסגײן‪go; plan to (with infinitive); go; plan to (with infinitive); go out; be extinguished, die שבת‪Sabbath „אַפֿן שפּאַציר‪stroll", זײער‪their; very אױסזען‪appearance; examine; appear און‪and זײערע‪their מאכלים‪light meal; delicacy (food)).

     גאַנץ‪whole, full, complete װײַט‪far; further, next (as "vayter"); far; further, next (as "vayter") פֿון‪from; of אונדזערע‪our מקומות‪place, דאָרטן‪there ערגעץ‪somewhere אונטער‪under; jack (playing cards) די הרי
חושך‪darkness; dark, אַזש‪actually; surprisingly אַף יענער‪that זײַט‪be; side, page סמבטיון‪Sambatyon River (mythical), געפֿינט‪find זיך‪self אַ פֿאָלק‪nation, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) מע
רופֿט‪call דאָס‪the, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite)  ד י  ר ו י ט ע  ייִ ד ל ע ך.
     מחמת‪because די רױטע‪red ייִדלעך‪Jew; person (Jewish); anonymous male stranger ליגן‪lie; falsehood אַזױ‪such; so; thus; yes װײַט‪far; further, next (as "vayter"); far; further, next (as "vayter") פֿאַרװאָרפֿן‪set aside for safekeeping; place down; scatter, זײ זײַנען‪be 
אָפּגעריסן‪pull; tear; ragged, tattered, in shreds פֿון‪from; of דער‪the, this װעלט‪boil milk; world און‪and קערן‪turn; clean; sweep; could, might (+ infinitive, usually impersonal + dative); kernel, nucleus, core זיך‪self כּמעט‪almost מיט‪exert; with; middle קײנעם‪nobody נישט‪not אָן‪without, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see, לכן‪therefore
זײַנען‪be זײ שטאַרק‪strengthen; strong, powerful; very; overpower, vanquish פֿאַרגרעבט‪coarsened געװאָרן‪become, און‪and אין‪in פֿיל‪feel; fill; stuff; many (German) זאַכן‪thing; vagina (anatomy) זײַנען‪be זײ פּשוט‪simple; plain
װילד‪wild. איבערהױפּט‪mostly זײַנען‪be זײ װײַט‪far; further, next (as "vayter"); far; further, next (as "vayter") פֿון‪from; of ייִדישקײט‪Jewishness, Judaism, פֿון‪from; of דער‪the, this ייִדישער‪Yiddish language; Jewish 
היסטאָריע‪history; story און‪and פֿון‪from; of דער‪the, this ייִדישער‪Yiddish language; Jewish שפּראַך‪language, אַזױ‪such; so; thus; yes װײַט‪far; further, next (as "vayter"); far; further, next (as "vayter"), אַז‪that; when; if זעלטן‪unusual, rare1זעלטן‪unusual, rare װער‪become; defend; forbid; who עס
פֿאַרשטײט‪understand באַ זײ אַ לשון
קודש1װאָרט‪word, חוץ‪except for; in addition to די װערטער‪word „גמילות‪generosity חסד‪generosity“,
„מעות‪money, dough מזומנים‪currency, cash (money)“, „ברוכים‪blessed היושבֿים קומט‪come עסן‪the letter S; eat; food“, „לחײם‪to life! (toast) לשלום“,
„ברוך‪Borukh הבא‪to come רב קרובֿ‪relative (male); Kurów (Polish) (Congress Poland)“, „אַ מיתה‪death משונה‪strange“, אַ מכּה‪plague, sore, wound, abcess; nothing of value בחבֿרותא‪in a group“, „משוגע‪crazy צי
חסר‪lacking, defective דעה‪opinion; knowledge; influence“, „כּלבֿ‪(vicious) dog; scoundrel שבכלבֿים“, „שוטה‪foolish woman בן פּיקהאָלץ‪woodpecker (bird, Picidae)“, „אַדרבה“, „ממה
נפֿשך“, „מהיכא־תּיתי‪of course; all right; O.K.“, „אַװדאי‪certainly“, „בקיצור‪in short“, וכדומה‪and similar, etc. אַזעלכע‪such; such; so; thus; yes װערטער‪word
לרובֿ‪mostly; abundantly, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) האָבן‪have; give birth זיך‪self באַזעצט‪occupy; settle אין‪in זײער‪their; very װאָכעדיקער‪everyday, ordinary שפּראַך‪language, װאָס‪what, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) מע
רופֿט‪call זי דאָרט‪there מיט‪exert; with; middle אַ משונה‪strange מאָדנעם‪strange נאָמען‪name „זשאַרגאָן‪jargon; Yiddish“.
      פֿונדעסטװעגן‪nonetheless, nevertheless, רעדט‪speak מיט‪exert; with; middle זײ, זײַנען‪be זײ די גרעסטע‪large חכמים‪sage; fool (ironic) אין‪in