צו די לעזער
איך בין אַ רײַזנדער. כּמעט עלף חדשים אין יאָר בין איך אין װעג.
צום מײנסטן ― אין באַן, און מערסטנטײלס ― דריטע קלאַס, און,
װי געװײנלעך, ― איבער ייִדישע שטעט און שטעטלעך; װאָרעם דאָרט,
װוּ ייִדן טאָרן ניט װױנען, האָב איך נישט װאָס צו טאָן.
װײ־װײ, װאָס מען זעט זיך אָן אונטערװעגנס! אַ שאָד, װאָס איך
בין ניט קײן שרײַבער. דאָס הײסט, אַז מען װיל צוריק, מיט װאָס בין
איך ניט קײן שרײַבער? װאָס איז אַזעלכעס, אײגנטלעך, אַ שרײַבער?
יעדער מענטש קאָן זײַן אַ שרײַבער. ובפֿרט נאָך ― אַף ייִדיש. „זשאַר־
גאָן“ ― אױך מיר אַן עסק! מע נעמט אַ פּען און מע שרײַבט.
נאָר אַז מע װיל דאָס אײגענע טאַקע װידער צוריק, טאָר נישט
אַיעדער זיך כאַפּן צו שרײַבערײַ. איטלעכער באַדאַרף זיך האַלטן באַ
זײַנעם. פּרנסה איז פּרנסה. אָט אַזױ איז מײַן מײנונג. ס'איז נישטאָ װאָס
צו טאָן, איז דאָס אױך אַן אַרבעט.
מיר, אַלס רײַזנדער, קומט־אױס אונטערװעגנס אָפֿטמאָל אױסזיצן
גאַנצע טעג, נישט צו טאָן קײן האַנט אין קאַלט װאַסער, כאָטש נעם
שלאָג זיך קאָפּ אָן װאַנט. בין איך געפֿאַלן אַף אַ גלײַכע זאַך. איך האָב
מיר אומיסטנע געקױפֿט אַ רײנעם בוך מיט אַ בלײַשטיפֿט, און אַלצ־
דינג, װאָס איך זע זיך אָן, און אַלצדינג, װאָס איך הער זיך אָן אין
װעג, נעם איך און טראָג דאָס אַרײַן צו מיר אין בוך אַרײַן. און אָט
אַזױ, װי איר זעט, האָט זיך צונױפֿגעקליבן באַ מיר, קײן עין־הרע, אַ
היפּש ביסל מאַטעריאַל. עס װעט זײַן גענוג אפֿשר אַף אַ יאָר צו לײענען.
האָב איך מיך מיישבֿ געװען: װאָס טוט מען דערמיט? אַרױסװאַרפֿן?
|
|
tsu di lezer
ikh bin a rayznder. kemat elf khadoshem in yor bin ikh in veg.
tsum meynstn ― in ban, un merstnteyls ― drite klas, un,
vi geveynlekh, ― iber yidishe shtet un shtetlekh; vorem dort,
vu yidn torn nit voynen, hob ikh nisht vos tsu ton.
vey-vey, vos men zet zikh on untervegns! a shod, vos ikh
bin nit keyn shrayber. dos heyst, az men vil tsurik, mit vos bin
ikh nit keyn shrayber? vos iz azelkhes, eygntlekh, a shrayber?
yeder mentsh kon zayn a shrayber. ubfrt nokh ― af yidish. "zhar-
gon'' ― oykh mir an eysek! me nemt a pen un me shraybt.
nor az me vil dos eygene take vider tsurik, tor nisht
ayeder zikh khapn tsu shrayberay. itlekher badarf zikh haltn ba
zaynem. parnose iz parnose. ot azoy iz mayn meynung. s'iz nishto vos
tsu ton, iz dos oykh an arbet.
mir, als rayznder, kumt-oys untervegns oftmol oyszitsn
gantse teg, nisht tsu ton keyn hant in kalt vaser, khotsh nem
shlog zikh kop on vant. bin ikh gefaln af a glaykhe zakh. ikh hob
mir umistne gekoyft a reynem bukh mit a blayshtift, un alts-
ding, vos ikh ze zikh on, un altsding, vos ikh her zikh on in
veg, nem ikh un trog dos arayn tsu mir in bukh arayn. un ot
azoy, vi ir zet, hot zikh tsunoyfgeklibn ba mir, keyn eyn-hre, a
hipsh bisl materyal. es vet zayn genug efsher af a yor tsu leyenen.
hob ikh mikh meyshB geven: vos tut men dermit? aroysvarfn?
|
צו די לעזערreader
איךI ביןbee (insect, Anthophila); be אַ רײַזנדער(merchant) voyager. כּמעטalmost עלף11; elf (mythical creature) חדשיםmonth איןin יאָרyear ביןbee (insect, Anthophila); be איךI איןin װעגway; road, path; weigh.
צוםtowards מײנסטןmostly ― איןin באַןtrain, אוןand מערסטנטײלסfor the most part ― דריטע3rd קלאַסclass, אוןand,
װי געװײנלעךordinary, usual, common; of course, ― איבערover; recycle ייִדישעYiddish language; Jewish שטעטtown אוןand שטעטלעךtown; װאָרעםbecause; worm דאָרטthere,
װוּwhere ייִדןJew; person (Jewish); anonymous male stranger טאָרןought; be allowed ניטnot װױנעןlive, reside, האָבhave; give birth איךI נישטnot װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) צו טאָןtone; ton (weight); do.
װײ1װײ, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) מעןone (indefinite subject) זעטsee; the letter Z; satiety זיךself אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see אונטערװעגנסon the way! אַ שאָדshame, pity, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) איךI
ביןbee (insect, Anthophila); be ניטnot קײןto; not any שרײַבערwriter. דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) הײסטorder, tell; be called, be named, אַזthat; when; if מעןone (indefinite subject) װילwant צוריקback, מיטexert; with; middle װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) ביןbee (insect, Anthophila); be
איךI ניטnot קײןto; not any שרײַבערwriter? װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) איזbe; so אַזעלכעסsuch; so; thus; yes, אײגנטלעךproperty, quality; actually, אַ שרײַבערwriter?
יעדערeach, every מענטשperson, human, responsible or mature person קאָןbe able; dance figure; round of a card game זײַןbe; his; its אַ שרײַבערwriter. ובפֿרט נאָךafter; yet, still; even; more (in positive constructions only) ― אַף ייִדישYiddish language; Jewish. „
זשאַרגאָןjargon; Yiddish“ ― אױךalso מירme; we אַןa; foresee, predict, anticipate; become aware עסקbusiness; matter, concern! מע נעמטtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun") אַ פּעןthe letter P; pen אוןand מע שרײַבטwrite.
נאָרbut, only אַזthat; when; if מע װילwant דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) אײגענעown; same טאַקעindeed, truly, really װידערagain; on the other hand; repulsion; ram צוריקback, טאָרought; be allowed נישטnot
אַיעדערeach זיךself כאַפּןcatch, grab; excite; realize (with "zikh"); hasten (with "zikh") צו שרײַבערײַwriting. איטלעכערeach באַדאַרףneed, require זיךself האַלטןhold, contain; think; keep; stop (imperative) באַ
זײַנעםhis. פּרנסהincome, livelihood איזbe; so פּרנסהincome, livelihood. אָטhere; this very; just now אַזױsuch; so; thus; yes איזbe; so מײַןmy מײנונגopinion. ס'איזbe; so נישטאָnot present; not existing װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb)
צו טאָןtone; ton (weight); do, איזbe; so דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) אױךalso אַןa; foresee, predict, anticipate; become aware אַרבעטwork, labor.
מירme; we, אַלסas (German) רײַזנדער(merchant) voyager, קומטcome1אױסout; because of אונטערװעגנסon the way אָפֿטמאָלoften אױסזיצןdescend (from conveyence)
גאַנצעwhole, full, complete טעגday, נישטnot צו טאָןtone; ton (weight); do קײןto; not any האַנטhand איןin קאַלטcold װאַסערwater, כאָטשalthough; at least; you might as well (with imperative); Chodecz (Polish) (Congress Poland) נעםtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun")
שלאָגhit, beat; fight (with "zikh"); punch; wound זיךself קאָפּhead (anatomy) אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see װאַנטwall. ביןbee (insect, Anthophila); be איךI געפֿאַלןfall; occur; lack; be dead (with "zikh") אַף אַ גלײַכעstraight, even; direct; similar; right away זאַךthing; vagina (anatomy). איךI האָבhave; give birth
מירme; we אומיסטנעespecially; on purpose געקױפֿטbuy אַ רײנעםpure, clean בוךbook מיטexert; with; middle אַ בלײַשטיפֿטpencil, אוןand
אַלצדינגeverything, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) איךI זע זיךself אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see, אוןand אַלצדינגeverything, װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) איךI הערhear, smell (with "zikh"); Mister; gentleman; mister זיךself אָןwithout, upon (as separable part of verb); apply (with "in"); see איןin
װעגway; road, path; weigh, נעםtake; begin (with infinitive); derive from (with "zikh fun") איךI אוןand טראָגcarry; be pregnant דאָסthe, this; buttocks; in this way; just now; defecate (slang, impolite) אַרײַןinto צו מירme; we איןin בוךbook אַרײַןinto. אוןand אָטhere; this very; just now
אַזױsuch; so; thus; yes, װי אירher; you (pl) זעטsee; the letter Z; satiety, האָטhave; give birth זיךself צונױפֿגעקליבןchoose, gather, harvest, prepare to travel (with "zikh"); choose, gather, harvest, prepare to travel (with "zikh") באַ מירme; we, קײןto; not any עין־הרעevil eye, אַ
היפּשmuch; large; many (with "- bisl" or "etlekhe" or "shtikl"); much; large; many (with "- bisl" or "etlekhe" or "shtikl"); very; considerable ביסלbit מאַטעריאַלmaterial. עס װעטwill (future); wager, bet (with "zikh"); wager, bet (with "zikh"); bet, wager זײַןbe; his; its גענוגenough אפֿשרmaybe אַף אַ יאָרyear צו לײענעןread.
האָבhave; give birth איךI מיךme מיישבֿ געװעןbe: װאָסwhat, why (interrogative); that (conj); something, someone (pronoun); as ... as possible (with a comparative adverb) טוטdo; paper bag מעןone (indefinite subject) דערמיטwith; herewith; thereby? אַרױסװאַרפֿןthrow, pitch, cast; toss about (with "zikh")?
|